Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması Kurumunun Ağır Tehlike Arz Eden Salgın Hastalık Hali Bakımından Elverişliliğinin Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 78 Sayı: 2, 517 - 561, 16.10.2020

Nil Karabağ Bulut

https://doi.org/10.26650/mecmua.2020.78.2.0010

Öz

Türk Medeni Kanunu’nda bir vesayet tedbiri olarak düzenlenmiş olan koruma amacıyla özgürlü-ğün kısıtlanması kurumu, kişisel korumaya ihtiyaç duyan gerçek kişilerin TMK m 432 hükmünde sayılan şartlarla belirli bir kuruma zorla yerleştirilmelerini veya belirli bir kurumda zorla alıkonul-malarını düzenlemektedir. Özgürlüğün belirli bir kuruma yerleştirilmek veya orada alıkonulmak amacıyla kısıtlanması, kişinin ihtiyaç duyduğu kişisel korumanın sağlanması amacına yöneliktir. Bir kişinin özgürlüğünün bu şekilde kısıtlanması, koruma ihtiyacının TMK m 432 hükmünde sayı-lan zayıflık halleri dolayısıyla ortaya çıkmış olmasına bağlıdır. Türk Hukuku’na ilk defa 4721 sa-yılı Türk Medeni Kanunu ile girmiş olan bu tedbir, vesayet hükümleri arasında yer almakla birlik-te, uygulanması için öngörülen şartlar itibariyle, ilgili kişinin korunmasından ziyade toplumun ko-runmasına hizmet edecek şekilde düzenlenmiştir. Kanun koyucu, TMK m 432 hükmünde sayılan zayıflık halleri dolayısıyla ortaya çıkan koruma ihtiyacının karşılanmasını, ilgili kişinin toplum için tehlike oluşturması şartına bağlamış görünmektedir. Bunun yanı sıra, hükümde sayılan zayıflık hallerinden ağır tehlike arzeden bulaşıcı hastalık dolayısıyla kişi özgürlüğünün kısıtlanması, başlı başına toplumun korunması amacına hizmet etmektedir. Kanun koyucu, koruma amacıyla özgür-lüğün kısıtlanmasına ilişkin hükümler arasında zorla tedaviye yer vermemiştir. Özellikle, korunma ihtiyacının ayırt etme gücünün bulunmaması dolayısıyla ortaya çıkmış olduğu hallerde zorla teda-vi, kısa sürede kişinin korunma ihtiyacının ortadan kalkmasını sağlayabilecektir. Kanun koyucu-nun TMK m 432 vd hükümlerinde bu yönde bir düzenleme getirmemiş olması, ayırt etme gücü olmayan kişilerin ömür boyu bir kurumda kalmaları sonucunu doğurabilecektir. Buraya kadar ifa-de edilen sebepler, koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması kurumunun vesayet kurumu ile ön-görülen amaçlara uygun bir şekilde, özellikle şartları itibariyle yeniden düzenlenmesini gerektir-mektedir. Çalışmanın amacı, TMK m 432 hükmü kapsamında öngörülmüş olan şartların bu açıdan değerlendirilmesidir.

Anahtar Kelimeler

vesayet, koruma amacıyla özgürlüğün kısıtlanması, kişi hürriyeti, zorla tedavi, ağır tehlike arzeden bulaşıcı hastalık

Destekleyen Kurum

Yazar bu çalışma için finansal destek almadığını beyan etmiştir.

Considerations on the Conditions Provided for the Restriction of Freedom for the Purposes of Protection due to an extremely dangerous Infectious Disease

Öz

The institution of restriction of freedom for the purposes of protection is regulated as a guardian-ship measure under the Turkish Civil Code (TCC), and under conditions specified in Article 432 of TCC, it allows compulsory placement or detainment in a certain establishment of individuals in need of personal protection. Restriction of freedom by compulsory placement/detainment in a particular establishment aims to protect the relevant individual needs. Such restriction requires the need for protection to arise from the causes of weakness listed under Article 432 of TCC. This measure, which was first introduced into Turkish Law by the TCC numbered 4721, is regu-lated within the guardianship provisions; however, it serves for the protection of the society ra-ther than the protection of the person concerned due to its conditions of implementation. It seems that the legislator stipulates the protection for instances where the person concerned also poses a threat to society. Furthermore, restriction of freedom due to an extremely dangerous in-fectious disease serves, in itself, the purpose of protecting society. Implementation of forced treatment is not regulated under these provisions even though forced treatment is a feasible method to overcome the need for protection specifically when this need is due to lack of mental capacity. The absence of provisions regarding forced treatment may result in lifelong detainment of individuals who lack mental capacity. The reasons stated so far reveals that the institution of restriction of freedom for protection and, in particular, its conditions for implementation must be revised following the objectives of the guardianship institution. Hence, this study aims to evalu-ate the conditions set forth under Article 432 of TCC within this context.

Anahtar Kelimeler

Guardianship, Restriction of freedom for the purposes of protection, Freedom of person, Forced treatment, Extremely dangerous infectious disease

Kaynakça

• Akıntürk T ve Ateş D, Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, C 2 (22. Bası, Beta 2020).
• Arslan-Öncü G, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Özel Yaşamın Korunması Hakkı (Beta 2011).
• Dağlı, M, Emsal İçtihatlarla Türk Medeni Hukukunda Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanma-sı (Turhan 2011).
• Dural M and Öğüz T, Türk Özel Hukuku-Cilt II-Kişiler Hukuku (19. Baskı, Filiz 2018).
• Dural M, Ögüz T ve Gümüş A, Türk Özel Hukuku- Cilt III-Aile Hukuku (14. Baskı, Filiz 2019).
• Elçin Grassinger G, Küçüğün Kişi Varlığının Korunması İçin Alınacak Tedbirler (On İki Levha 2009).
• Guillod O, ‘Art. 426-439’in Andrea Büchler, Christoph Häfeli, Audrey Lauba, Martin Stettler (eds) FammKomm: Erwachsenenschutz (Stämpfli 2013).
• Kocaağa K, ‘Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması’, (2006) X (1-2) Gazi Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi Dergisi 33-54.
• Koç N, ‘Türk Medenî Kanunundaki Düzenlemeler Işığında Vesayet Hukukuna Genel Bakış’, (2005) VII ( ) Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 120-99.
• Oğuzman K, Seliçi Ö ve Oktay-Özdemir S, Kişiler Hukuku- Gerçek ve Tüzel kişiler (17. Bası, Filiz 2018).
• Serozan R, Medeni Hukuk- Genel Bölüm- Kişiler Hukuku (8. Bası, Vedat 2018).
• Tuor P, Schnyder B, Schmid J and Rumo-Jungo A, Das Schweizerische Zivilgesetzbuch (14th edn, Schulthess 2015).