COVID-19 Salgını ve Bulaşıcı Hastalıkların Yarattığı Küresel Krizlerle Mücadelede Uluslararası Hukuk

Yıl 2020, Cilt: 78 Sayı: 2, 885 - 934, 16.10.2020

Cüneyt Yüksel Deniz Baran

https://doi.org/10.26650/mecmua.2020.78.2.0020

Öz

2019’un sonlarında ortaya çıkan COVID-19 salgını tüm dünyayı sarsmaya devam etmektedir. Salgın bu zamana kadar yaşanan can kayıplarının yanı sıra sağlık, ekonomi, ticaret ve seyahat gibi birçok alanda son yüzyılın belki de en sarsıcı tahribatlarından birine sebep olmuştur. Salgının büyük bir hızla yayılışı, başta Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) olmak üzere küresel ölçekte etkili bir işbirliği ve koordinasyon sağlaması beklenen mekanizmaların rollerini gündeme getirmiştir. Bu makalenin amacı, uluslararası hukukta COVID-19 salgını ve bulaşıcı hastalıkların yarattığı küresel krizlerle mücadele yönetimine ilişkin kurumsal mekanizmaların ve düzenlemelerin değerlendirilmesidir. İlk bölümde DSÖ’nün yapısı ve düzenlemeleri ortaya konulmakta, özellikle 2005 tarihli Uluslararası Sağlık Tüzüğü’nün hükümleri detaylı bir şekilde incelenmektedir. İkinci bölümde DSÖ sisteminin COVID-19 salgını bağlamında nasıl bir işlev gösterdiği değerlendirilmekte ve mevcut eksikliklere yönelik çözüm önerileri sunulmaktadır. Son bölümde ise uluslararası sağlık hukukunun dışında kalan fakat COVID-19 salgını ve bulaşıcı hastalıkların sebep olduğu küresel krizler ile doğrudan bağlantılı olan uluslararası insan hakları hukuku, uluslararası ticaret hukuku ve uluslararası kolektif güvenlik sistemi alanlarındaki küresel yönetim mekanizmalarının oynadığı roller incelenmektedir. Tüm bu değerlendirmelerin neticesinde salgınlar gibi küresel sorunların etkili çözümünde uluslararası hukukun sahip olduğu kritik önem vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 salgını ve uluslararası hukuk, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), 2005 tarihli Uluslararası Sağlık Tüzüğü (UST), uluslararası sağlık hukuku ve küresel yönetim

Destekleyen Kurum

Yazarlar bu çalışma için finansal destek almamışlardır.

International Law in Combatting the Global Crises Caused By the COVID-19 Pandemic and Infectious Diseases

Öz

The COVID-19 pandemic, which emerged in late 2019, continues to unsettle the entire world. Along with the losses of many lives, the pandemic caused maybe one of the most devastating damage in the last century on many fields such as healthcare, economy, trade, and tourism. The rapid contagion of the pandemic has brought into question the roles of the international institutions, primarily the World Health Organization (WHO), which are expected to build a ground for the global cooperation and coordination. The purpose of this article is to provide an assessment of the institutional mechanisms and instruments in international law for combatting the global crises caused by the COVID-19 pandemic and infectious diseases. In the first chapter, WHO’s structure and regulations are explained, and particularly the International Health Regulations (2005) are examined in detail. In the second chapter, the functionality of the WHO system during the COVID-19 pandemic is evaluated, and some solutions for the current deficiencies of the system are proposed. In the final chapter, the direct relation between the global crises caused by the COVID-19 pandemic and infectious diseases and the roles played by global governance systems in the fields of international human rights law, international trade law, and international collective security system are examined. In conclusion of this article, the significance of international law for effectively solving global problems such as pandemics is emphasized.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 pandemic and international law, World Health Organization (WHO), International Health Regulations (2005) (IHR), international health law and global governance

Kaynakça

• About COVID-19’ <http://www.emro.who.int/health-topics/corona-virus/about-covid-19.html> Erişim Tarihi 18 Mayıs 2020.
• ‘BM Ekonomik ve Sosyal Konsey Açıklaması’ (17 Nisan 2020) (E/C.12/2020/1).
• ‘Coronavirus (COVID-19)’ (CDC) <https://www.cdc.gov/coronavirus/index.html> Erişim Tarihi 15 Mayıs 2020.
• ‘COVID-19 and HIV’ <https://www.unaids.org/en> Erişim Tarihi 29 Mayıs 2020.
• ‘COVID-19 and world trade’ <https://www.wto.org/english/tratop_e/covid19_e/covid19_e.htm> Erişim Tarihi 13 Haziran 2020.
• ‘COVID-19 Solidarity Response Fund’ (WHO) <https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/donate> Erişim Tarihi 25 Mayıs 2020.
• ‘COVID-19: UN chief calls for global ceasefire to focus on ‘the true fight of our lives’’ <https://news.un.org/en/story/2020/03/1059972> Erişim Tarihi 17 Haziran 2020.
• ‘Declaration of Alma-Ata’ (WHO, Eylül 1978) <https://www.who.int/publications/almaata declaration en.pdf.ua=1.> Erişim Tarihi 15 Mayıs 2020.
• ‘Dünya Sağlık Örgütü Anayasası’ (WHO, Ekim 2006) <https://www.who.int/governance/eb/who_constitution_en.pdf> Erişim Tarihi 20 Mayıs 2020.
• ‘First World Health Assembly’ (WHO) <https://www.who.int/global_health_histories/first_world_health_assembly/en/> Erişim Tarihi 20 Mayıs 2020.
• ‘Notification of 18 March 2020’ <https://rm.coe.int/09000016809cf9a2.> Erişim Tarihi 2 Haziran 2020.
• ‘Origin and development of health cooperation’ (WHO) <https://www.who.int/global_health_histories/background/en/> Erişim Tarihi 20 Mayıs 2020.
• ‘Regulations Regarding Nomenclature’ (WHO) <https://www.who.int/classifications/icd/docs/en/NOMREGS.pdf> Erişim Tarihi 29 Mayıs 2020.