An Analysis of the Individual Applications of Decisions Protecting Family and Preventing Violence Against Women

Yıl 2022, Cilt: 80 Sayı: 3, 753 - 783, 05.10.2022

Gözde İbicioğlu Bilge Durutürk

https://doi.org/10.26650/mecmua.2022.80.3.0002

Öz

This article is conducted regarding decisions of the Turkish Constitutional Court protecting the justifications of trial courts through Law No. 6284 on Protecting Familiy and Preventing Violence Against Women. The article focuses on individual applications to the Constitutional Court about the sentences within the scope of Articles 4 and 5 regarding Law No. 6284. Hence, the aim is to analyze the infringement decisions by considering personal inviolability, the material and moral circumstances of the individual (Art. 17), and freedom to claim rights through the right to a fair trial and the right to a reasonable decision (Art. 36; Art. 38/4) from the Constitutional Court. The starting point of this article is the indirect result of a potential aggrievement of women who declare having been subjected to violence, due to which the Constitutional Court makes decisions regarding the violation of the individual rights of the person who was declared to be the perpetrator of violence as a result of the problems implementing Law No. 6284. Thus, this study scans individual applications to the Constitutional Court regarding the results of cases of violence against women from the official page of the Constitutional Court since Law No. 6284’s enactment. The Constitutional Court is seen to have decided 11 times that Law No. 6284 had been violated. This article analyzes the reasons for these violation decisions and presents the assumptions and suggestions from the decisions of the first-instance courts in the direction of judges needing to receive specialized in-service training for implementing Law No. 6284. The study aims to contribute to the development of the relevant law by taking it as a referential guide for evaluating the individual applications that are believed will increase in number in the future.

Anahtar Kelimeler

Constitutional Court Decision, Law No. 6284, Protecting of the Family and Preventing Violence Against Women, Individual Applications

Bireysel Başvurularda Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesi Kararlarının İncelenmesi

Öz

Bu çalışma, 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’un birinci derece mahkemeleri tarafından uygulanmasını ve buna yönelik Anayasa Mahkemesi’nin değerlendirmelerini kapsayan kararların bir analizidir. Bu analiz, Anayasa Mahkemesi’ne 6284 sayılı Kanun m 4 ve m 5 kapsamında haklarında çıkan kararlara yapılan bireysel başvurulara odaklanmaktadır. Bu paralelde çalışma, Anayasa Mahkemesi tarafından “kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı (Anayasa m 17)” ile “hak arama hürriyeti (Anayasa m 36, m 38/4)” kapsamında adil yargılanma hakkı ve gerekçeli karar hakkı açısından verilen ihlal kararlarının tespiti ve değerlendirmesi üzerinedir. Çalışmanın asıl çıkış noktası da olan husus; 6284 sayılı Kanun’un uygulanması aşamasındaki aksaklıklar sebebiyle Anayasa Mahkemesi’nin şiddet uygulayanın bireysel haklarının ihlal edildiğine karar vermesi ve bu sebepten şiddete uğradığını beyan eden kadının dolaylı olarak ortaya çıkan potansiyel mağduriyetidir. Bu paralelde çalışmada ilgili yasa yürürlüğe girdiği günden bugüne kadar kadına karşı şiddet dava sonuçlarına yönelik Anayasa Mahkemesi’ne yapılan bireysel başvurular Anayasa Mahkemesi’nin resmi sayfasından taranmıştır. Anayasa Mahkemesi’nin on bir (11) ihlal kararı verdiği tespit edilmiştir. Bu ihlal kararlarındaki gerekçeler analiz edilerek birinci derece mahkemelerinin verdiği kararlarda 6284 sayılı Kanun’un uygulanmasında hakimlerin meslek içi özelleştirilmiş eğitim almaları ve bunların da uluslararası düzeyde kadına karşı şiddet, ailenin korunması ve toplumsal cinsiyet konularını kapsamasının gerekliliği yönünde tespit ve öneriler sunulmuştur. Çalışmanın ilerleyen dönemde sayıca artabileceği düşünülen bireysel başvuruların değerlendirilmesinde yol gösterici bir referans olarak alınarak ilgili kanunun geliştirilmesine katkı sağlaması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Anayasa Mahkemesi Kararları, 6284 sayılı Kanun, Ailenin Korunması, Kadına Karşı Şiddet, Bireysel Başvuru

Kaynakça

• Akbulut B, “6284 Sayılı Kanunda Şiddet ve İstanbul Sözleşmesinin TCK Açısından Değerlendirilmesi” (2014) 5/16, TAAD, 141-177. google scholar
• Alekseyeva A, “Domestic Violence in the Russian Federation” in Adem Sözüer (ed), Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık (Adalet Yayınevi, 2012) 495-505. google scholar
• Akdeniz H, “Kadına Yönelik Şiddetle Mücadelede Hukuki Düzenlemelerin Yeterliliği ve Etkililiği”, (2012) İnsan Hakları Standartlarının Etkili Uygulaması Bağlamında Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele Uluslararası Sempozyumu, Türkiye Adalet Akademisi Yayınları 545-557. google scholar
• Akın A, “Kadına Karşı Şiddet ve 4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun Açısından Konuya Bakış” (2008) 30, Adalet Dergisi, 271-278. google scholar
• Akın M, “Ailenin Korunmasına Dair Kanunda Belirtilmeyen Tedbirlere Hükmedilmesi ve Danışmanlık Tedbirinin Uygulanması” (2007) 14, Terazi Hukuk Dergisi, 93-102. google scholar
• Aşçıoğlu Ç, “Yargıda Gerekçe Sorunu,” 48, TBB Dergisi, 108-116. google scholar
• Ateş M, “4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun ve Bu Kanundaki Değişiklikler Üzerine Düşünceler”, (2007) 3, Ankara Barosu Dergisi, 161-172. google scholar
• Ayata G, Eryılmaz S ve Kalem S, Ailenin Korunmasına Dair Kanun Kimi ve Neyi Koruyor? Hâkim, Savcı, Avukat Anlatıları (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2011). google scholar
• Ayata G, Eryılmaz SD ve Oder BE, Kadın Hakları: Uluslararası Hukuk ve Uygulama (İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları 2010). google scholar
• Bacaksız P, “6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun Kapsamında Kadının Korunması” in Nur Centel (ed), Ceza Hukukunda Kadının Şiddete Karşı Korunması (XII Levha, 2013) 13-39. google scholar
• Badur E, “Ailenin Korunması Alanındaki Son Gelişmeler” (2009) 84, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 62-92. google scholar
• Balo YS, “Ailenin Korunmasına Dair Kanun ve Uygulanması” (2003) 2(6), Aile ve Toplum, 23-33. google scholar
• Baran AG, Sarıtaş CT, Kütük BŞ, “Medyada Kadına Yönelik Şiddet Haberlerinin İçerik ve Sunum Açısından Analizi” (2017) 1, Journal of Sociological Studies/ Sosyoloji Konferansları, 107-132. google scholar
• Baş TMM, (2011) Avrupa Birliği’nde Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Ana Plan ve Politikalara Yerleştirilmesi: Hollanda, Romanya ve Türkiye Örneklerinin İncelenmesi. Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü. <https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/2521/ meltembas.pdf> Erişim Tarihi 04.11.2020. google scholar Bayraktar K ve Eroğlu F, “Aile İçi Şiddete İlişkin Ceza Kanunu Çerçevesinde Genel Bir İnceleme” (2012) 8(2), Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 63-113. google scholar
• Belknap J, Fleury RE, Melton HC, Sullivan CM, Leisenring A, “To Go Or Not To Go? Preliminary Findings on Battered Women’s Decisions Regarding Court Cases” in Eigenberg H M (ed), Woman Battering in the United States: Till Death Do us Part (Prospect Heights, IL: Waveland Press 2001) 319-326. google scholar
• Beyazıt Ö ve A Beyazıt. “4320 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun Üzerine Değerlendirmeler”, (2011) Adalet Dergisi, 42-58. google scholar
• Buzawa ES and Buzawa CG, Domestic Violence: The Criminal Justice Response (3rd edn, California, Sage Publications 2003). google scholar
• Centel N ve Zafer, H, Ceza Muhakemesi Hukuku (15. bası, İstanbul, Beta Yayıncılık 2018). google scholar
• Charlesworth H and Chinkin C, “Violence Against Women, a Global Issiue” in Julie Stubbs (ed), Women, Male Violence and the Law (Sydney Law School 1994). google scholar
• Byung-Sun Cho, “Law and Practice in Sexual Violence Crimes and Sexual Harassment in South Korea” in Adem Sözüer (ed), Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık (Adalet Yayınevi, 2012) 431-449. google scholar
• Cook S and Bessant, J, Women’s Encounters with Violence (SAGE 1997).; Davis, RC and Smith, B, “Domestic Violence Reforms: Empty Promises or Fulfilled Expectations?” (1995) 4 (41), Crime & Delinquency 541-552. google scholar
• Dawson M and Dinovitzer R, “Victim Cooperation and the Prosecution of Domestic Violence in a Specialized Court” (2001) (18) Justice Quarterly 593-622. google scholar
• Dobash RE, Dobash RO, Cavanogh K and Lewis R, Changing Violent Men (SAGE 2000). google scholar
• Dündar Sezer T, İnsan Hakları Açısından Kadınlara Yönelik Şiddet (Turhan Kitapevi, 2019). google scholar
• Eley S, “Changing Practices: The Specialised Domestic Violence Court Process” (2005) 2 (44) The Howard Journal of Crime and Justice, 113-124. google scholar
• Elizabeth VS, “Country Report-India” in Adem Sözüer (ed), Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık (Adalet Yayınevi, 2012) 429-431. google scholar
• Ercoşkun Şenol K, “Ailenin Korunması Ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun Üzerine Bir İnceleme” (2019) 13, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 423- 459. google scholar
• Hacıoğlu BC, “4230 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun’la İhdas Edilen “Ailenin Korunmasına Dair Kanun’a Muhalefet Suçu” Üzerine Bir İnceleme” (1999) (3) 1 Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi 39-47. google scholar
• Mehmet E, “Aile İçi Şiddet ve 4230 Sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun” (2007) 73 TBB Dergisi, 46-77. google scholar
• Göğüş AE, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Çerçevesinde Masumiyet Karinesi (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi SBE Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi 2019). google scholar
• Gözübüyük AŞ ve Gölcüklü F, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması (Turhan Kitapevi 2016). google scholar
• Heise LL, Violence Against Women: The Hidden Health Burden (World Bank 1996). google scholar
• Jiwani A, “Addressing Violence and Discrimination Against Women: Lessons Learned from the Canadian Experience” in Adem Sözüer (ed), Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık (Adalet Yayınevi, 2012) 325-351. google scholar
• Johnson H, Dangerous Domains: Violence Against Women in Canada (The Nelson Crime in Canada Series) (Nelson Canada 1996). google scholar
• Kaboğlu İ, Özgürlükler Hukuku 1. (İmge Kitapevi 2013). google scholar
• Karınca E, “Kadının Eş Şiddetinden Korunması İçin 4320 Sayılı Kanun’da Yapılabilecek İyileştirmeler” (2010) 1(3), Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 325-348. google scholar
• Kaya Kızılırmak C, “İstanbul Sözleşmesi’nin Genel İlkeleri Işığında 6284 sayılı Kanun’un 4. Maddesi Uyarınca Hakim Tarafından Verilebilecek Koruyucu Tedbirler” (2020) Public and Private International Law Bulletin, 40 (2), 625-655. google scholar
• Kocaqi M, “Countries Reports: Albania&Kosovo” in Adem Sözüer (ed), Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık (Adalet Yayınevi, 2012) 305-325. google scholar
• Leite AL, “Violence and Discrimination Against Women in Mexico” in Adem Sözüer (ed), Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık (Adalet Yayınevi, 2012) 541-553. google scholar
• Locke W, “The Threatment of Men and Women Who Kill Teir Mates in Anglo-Amerikan Law” in Adem Sözüer (ed), Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık (Adalet Yayınevi, 2012) 601-623. google scholar
• Manes V, “Sexual Violence Against Women in Italy” in Adem Sözüer (ed), Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık (Adalet Yayınevi, 2012) 555-565.f google scholar
• Millaleo S, “Violence and Discrimination Against Women in Chile” in Adem Sözüer (ed), Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık (Adalet Yayınevi, 2012) 209-229. google scholar
• Moroğlu N, “Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi 6284 Sayılı Yasa ve İstanbul Sözleşmesi”, (2012) Mart- Nisan, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 357-380. google scholar
• Öztürk B ve Erdem M. R, Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku (12. bası, Seçkin Yayıncılık 2018). google scholar
• Öztürk N, “Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanunun Getirdiği Bazı Yenilikler ve Öneriler”, (2017) 8 (1), İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1-32. google scholar
• Rimo AA, “The Fight Against Gender-Based Violence in Spain: Lights and Shadows” in Adem Sözüer (ed), Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık (Adalet Yayınevi, 2012) 377-389. google scholar
• Römkers R, “Prevalence of Wife Abuse in the Netherlands: Combining Quantitative and Quanlitative Methods in a Survey” 1997 (12) Journal of Interpersonal Violence 99-125. google scholar
• Mehmet Şerif Sağıroğlu, Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun (Legal Yayınevi, 2013) google scholar
• Silverberg H, “Sexual and Domestic Violence Laws in the United States” 287-305 in Adem Sözüer (ed), Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık (Adalet Yayınevi, 2012) 287-305. google scholar
• Sönmez EY, “İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi” 2020, 1-17 İstanbul Üniversitesi Kadın Araştırmaları Dergisi 1-18. google scholar
• Szomora Z,“The Legal and Institutional Approach to Violence Against Women in Hungary” in Adem Sözüer (ed), Kadına Yönelik Şiddet ve Ayrımcılık (Adalet Yayınevi, 2012) 407-429. google scholar
• Şahin C, Ceza Muhakemesi Hukuku I (6. bası, Seçkin Yayıncılık 2015) google scholar
• Tezcan D, Erdem MR, Sancakdar O ve Önok M, İnsan Hakları El Kitabı (6. bası, Seçkin Yayıncılık, 2016). google scholar
• Yağcıoğlu AH, “6284 Sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar”, (2017) Prof. Dr. Şeref ERTAŞ’a Armağan, C. 19, Özel Sayı, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 913-966. google scholar
• Kararlar google scholar
• Anayasa Mahkemesi, A.B. başvurusu, 2018/2626, 14.10.2020. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, A.Z.Ö. başvurusu, 2014/546, 19.12.2017. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Adnan Oktar başvurusu, 2013/1123, 02.10.2013. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Azim Çiğil başvurusu, 2017/39439, 10.03.2020. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, C.K. başvurusu, 2016/3114, 18.07.2019. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Emre Kaya başvurusu, 2018/743, 10.02.2021. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Erdal Türkmen başvurusu, 2016/2100, 04.04.2016. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, esas: 2007/78, karar: 2010/120, 30.12.2010. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, esas: 1999/35, karar 2002/104, 29.03.2003. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Eylem Çetin başvurusu, 2014/2302, 09.11.2017. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Galip Şahin başvurusu, 2015/6075, 11.06.2018. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Gamze Armağan başvurusu, 2013/8840, 15.12.2015. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Hüdayi Erçoşkun başvurusu, 2013/6235, 10.03.2016. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, İbrahim Ataş başvurusu, 2013/1235, 13.06.2013. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, K.Ş. başvurusu, 2016/14613, 17.07.2019. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Kürşat Eyol başvurusu, 2012/665, 13.06.2013. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, M.I. başvurusu, 2012/1268, 30.12.2014. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, M.M.E. ve T.E. başvurusu, 2013/2910, 05.11.2015. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, M.Ş.N. başvurusu, 2018/3789, 07.04.2021. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, M.M.Ç. başvurusu, 2014/12971, 01.02.2017. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Muhittin Kaya vd. başvurusu, 2013/1213, 04.12.2013. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Mustafa Atak başvurusu, 2018/27304, 24.02.2021. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Mustafa Kıvrak başvurusu, 2013/3175, 20.02.2014. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Nurten Esen başvurusu, 2013/7970, 10.06.2015. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Ö.T. başvurusu, 2015/16029, 09.02.2019. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Özlem Tuncel Kaya başvurusu, 2013/8868, 10.03.2016. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, S.M. başvurusu, 2016/6038, 20.06.2019. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Salih Söylemezoğlu başvurusu, 2013/3758, 06.01.2016. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Semra Özel Ünel başvurusu, 2014/12009, 26.10.2016. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Sencer Başat vd. başvurusu, 2013/7800, 18.06.2014. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, T.A. Başvurusu, 2014/1150, 22.11.2017. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Tahir Canan Başvurusu, 2012/969, 18.09.2013. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, Tahir Gökatalay başvurusu, 2013/1780, 20.03.2014. google scholar
• Anayasa Mahkemesi, T.K. başvurusu, 2017/27041, 11.12.2019. google scholar
• Yargıtay 2. Hukuk Dairesi, 26.4.1999 tarihli ve Esas: 1998/4506, Karar: 1999/40-2. google scholar
• Elektronik Kaynaklar google scholar
• 1/572 esas numaralı Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından hazırlanan tasarının genel gerekçesi <https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss181.pdf > Erişim Tarihi 04.12.2020. google scholar
• 2/145 esas numaralı teklifin genel gerekçesi <https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ ss181.pdf > Erişim Tarihi 04.12.2020. google scholar
• 2/38 esas numaralı teklif ve gerekçesi <https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss181. pdf> Erişim Tarihi 04.12.2020. google scholar
• 4320 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanun’un ilk hali için bkz.: <https://www.resmigazete.gov. tr/arsiv/23233.pdf > Erişim Tarihi 04.12.2020. google scholar
• 5636 sayılı Ailenin Korunmasına Dair Kanunda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun: www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/05/20070504-2.htm> Erişim Tarihi 04.12.2020. google scholar
• <https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr> Erişim Tarihi 08.12.2020. google scholar
• Allen v Birleşik Krallık başvurusu, 25424/09, <http://hudoc.echr.coe.int/fre?i=001-140612> Erişim Tarihi 27.11.2020. google scholar
• Birleşmiş Milletler Kadına Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi (CEDAW) Türkiye Gölge Raporu 2010-2021 arası, <https://kadinininsanhaklari.org/yayinlar/raporlar/> , Erişim Tarihi 28.02.2022. google scholar
• <https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2018/743?MevzuatTuru=2&MevzuatNumarasiIs mi=347> Erişim Tarihi: 30.03.2021. google scholar
• <http://kararlaryeni.anayasa.gov.tr/Karar/Content/ba5c18d3-9bd7-4515-b4a9-dc683e5ba583?excl udeGerekce=False&wordsOnly=False> Erişim Tarihi 27.11.2020. google scholar
• Opuz v Türkiye 33401/02 (9.06.2009). <http://hudoc.echr.coe.int/tur?i=001-92945> Erişim Tarihi 27.11.2020. google scholar
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) “İstatistiklerde Kadın, 2020” <https://data.tuik.gov.tr/Bulten/ Index?p=Istatistiklerle-Kadin-2020-37221> Erişim Tarihi 28.02.2022. google scholar
• White Paper on Gender Equality 2019: <http://www.gender.go.jp/english_contents/about_danjo/ whitepaper/pdf/ewp2019.pdf> Erişim Tarihi 04.12.2020. google scholar
• <https://m.bianet.org/bianet/toplumsal-cinsiyet/211141-7-soru-7-yanit-istanbul-sozlesmesi-nedir-ne-getiriyor> Erişim Tarihi 04.12.2020. google scholar
• <https://t24.com.tr/haber/kadinin-beyani-esastir-ilkesi-nedir-ne-degildir,807070 > Erişim Tarihi 04.11.2020. google scholar
• <https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-47129398> Erişim Tarihi 04.12.2020. google scholar