Are Honorifics a Personal Right?

Yıl 2023, Cilt: 81 Sayı: 1, 1 - 20, 31.05.2023

Hakkı Mert Doğu

https://doi.org/10.26650/mecmua.2023.81.1.0005

Öz

Personal rights entail the rights individuals have over their personal property and can claim against anyone. The law does not define personality rights. In addition, identifying what is included in the scope of personal rights within definitive limits is not possible. Personality rights involve certain rights individuals recognize simply because they are persons. Personal rights are an absolute right, and personal property is considered among these rights. Personal rights cannot be transferred or waived and are closely tied to the individual. Evaluations regarding personal rights can be said to have been made in the legal systems of many countries, including the Turkish legal system. Although having various bases, personal rights have an extremely important place in terms of the laws of every country. When addressing personal rights, many concepts are seen to be accepted in this context whose boundaries have not been defined, the main examples being an individual’s life, health, bodily integrity, honor and dignity, title, visage, and photograph. Among these examples, titles are more a sign of respect, and whether or not the use of an individual’s title in addressing can be considered in this context should be evaluated. Titles and honorifics are the general names given to all the expressions parties use to address one another during a mutual conversation and are generally use to show respect. Honorifics, which as a rule are used obligatorily among people of a certain status, play an important role in the development and smooth progress of social relations. In this respect, the issue of whether honorifics can be evaluated within the right of personality emerges as a problem that needs to be examined. Whether honorifics are a personality right needs to be determined, and honorifics are acceptable as a personal right, how to protect this right will also need to be determined. In this respect, the relationship honorifics have with honor and dignity should be revealed, as well as the points where they diverge from each other. While considering this situation within the framework of personal rights, consideration should also be given to how honorifics are accepted and evaluated in different legal systems.

Anahtar Kelimeler

Honorifics, Honorific Formats, Personal Rights, Protection of Personal Rights, Privacy Laws

Hitap Bir Kişilik Hakkı Mıdır?

Öz

Kişilik hakkı, kişinin kişisel değerleri üzerinde sahip olduğu ve herkese karşı ileri sürebildiği haklardan birisidir. Kanunlarda kişilik hakkının tanımı yapılmamaktadır. Ayrıca kişilik hakkının kapsamına nelerin girdiğini kesin sınırlarla belirlemek de mümkün değildir. Kişilik hakkı, kişilere sırf kişi olmalarından kaynaklı olarak tanınmış birtakım haklardır. Kişilik hakları mutlak haklardan biri olup; şahıs varlığı hakları içerisinde kabul edilmektedir. Kişilik haklarının devredilmesi ya da bu haklardan feragat edilmesi söz konusu değildir. Bu haklar, kişiye sıkı sıkıya bağlı olan haklardandır. Türk Hukuk sisteminde olduğu gibi birçok ülke hukuk sistemlerinde de kişilik haklarına ilişkin değerlendirmelerin yapıldığı söylenebilir. Farklı temeller üzerine oturtulsa da kişilik hakları, her ülke hukuku bakımından son derece önemli bir yere sahiptir. Kişilik hakları denildiğinde sınırları belirli olmayan pek çok kavramın bu kapsamda kabul edildiği görülmektedir. Kişinin hayatı, sağlığı, vücut bütünlüğü, şeref ve haysiyeti, adı, fotoğrafı, resmi ve benzerleri başlıca örneklerdir. Söz konusu örnekler arasında kişilere karşı kullanılan ve daha çok bir saygının belirtisi olan hitabın bu kapsamda ele alınıp alınamayacağı değerlendirilmelidir. Hitap, karşılıklı konuşma sırasında tarafların birbirlerine karşı kullanmış oldukları ve genellikle saygı amacını içeren ifadelerin tamamına verilen genel addır. Kural olarak belirli statüdeki kişiler arasında kullanılması zorunlu olan hitap kelimeleri, sosyal ilişkilerin gelişimi ve düzgün bir şekilde ilerlemesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu bakımdan hitabın, kişilik hakkı içerisinde değerlendirilip değerlendirilemeyeceği meselesi incelemeye tabi tutulması gerekli bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır. Hitabın bir kişilik hakkı olup olmadığı; şayet kişilik hakları içerisinde kabul edilmesi mümkünse, bunun korunmasının ne şekilde sağlanacağının tespiti gerekir. Bu açıdan özellikle hitap ile şeref ve haysiyetin ilişkisi ve birbirlerinden ayrıldığı noktalar ortaya koyulmalıdır. Kişilik hakları çerçevesinde durum ele alınırken; farklı hukuk sistemlerindeki kabul ve değerlendirmelere de dikkat edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Hitap, Hitap Tarzı, Kişilik Hakları, Kişilik Haklarının Korunması, Özel Hukuk

Kaynakça

• Akipek Ş/ Küçükgüngör E, ‘İngiliz Hukukunda İşçilerin Haksız Fiilleri Dolayısıyla İşverenin Kusursuz Sorumluluğu’ 2000 Seyfullah Edis’e Armağan 741-751. google scholar
• Akipek J/Akıntürk T/Ateş D, Türk Medenî Hukuku Başlangıç Hükümleri-Kişiler Hukuku-Birinci Cilt (16. Baskı Beta Basım 2020). google scholar
• Arpacı A, Kişiler Hukuku (Gerçek Kişiler) (2. Baskı Beta Basım 2000). google scholar
• Ataay A, Şahıslar Hukuku, Birinci Yarım: Giriş-Hakiki Şahıslar (3. Baskı Fakülteler Matbaası 1978). google scholar
• Atlan H, Manevi Zararı Tazmin Yolları (1. Baskı On İki Levha Yayıncılık 2015). google scholar
• Aydos OS, ‘Basın Yolu ile Kişilik Hakları İhlâllerinde Manevî Tazminat’ 2012 16(2) Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1-36. google scholar
• Ayverdi İ, Misalli Büyük Türkçe Sözlük (2. Baskı Kubbealtı 2011). google scholar
• Baygın B/ Nar A, Medeni Hukuk Dersleri-I, (1. Baskı Yetkin Yayınları 2021). google scholar
• Bellican C, ‘Şeref ve Haysiyetin Korunması, Özel Hayatın Gizliliği ve Sanat Özgürlüğü: Özel Hukuk Açısından Bir Değerlendirme ’, Rona Serozan’a Armağan-Cilt I (1. Baskı On İki Levha Yayıncılık 2010) 535-592. google scholar
• Brox H/Walker WD, Allgemeines Schuldrecht (41. Aufl. C.H. Beck 2017). google scholar
• Çağlayan Aksoy P, Hukuka ve Ahlâka Aykırılık Unsurları Çerçevesinde Salt Malvarlığı Zararlarının Tazmini (1. Bası, On İki Levha 2016). google scholar
• Dağabakan FÖ, ‘Türkçe ve Almanca Dijital Ortamlarda Kadınların Kullandıkları Hitap İfadeleri’ 2021 (2) Diyalog Interkulturelle Zeitschrift Für Germanistik 591-610. google scholar
• Deakin S/Johnston A/Markensinis B, Markesinis and Deakin ’s Tort Law (7. Edi. Clarendon Press 2013). google scholar
• Dickey, E, ‘Forms ofAddress and Terms ofReference’ 1997 33(2) Journal of Linguistics 255-274. google scholar
• Drees B, Handkommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch-Band 1, Hrsg. Walter Erman, (Kommentierung zu §§ 823 bis 853) (3. Aufl. Aschendorffsche Verlagsbuchhandlung 1962). google scholar
• Dural M/Öğüz T, Türk Özel Hukuku Cilt II-Kişiler Hukuku (23. Baskı Filiz Kitabevi 2022). google scholar
• Erlüle F, Türk Borçlar Kanunu’na Göre Bedensel Bütünlüğün İhlalinde Manevi Tazminat, (2. Baskı Seçkin Yayıncılık 2015). google scholar
• Esendal N, Basın Yolu ile Kişilik Haklarının İhlali (1. Baskı Seçkin Yayıncılık 2018). google scholar
• Förster C, Allgemeiner Teil des BGB (3. Aufl. C.F. Müller 2015). google scholar
• Fuchs M/Pauker W/Baumgärtner A, Delikts- Und Schadensersatzrecht (9. Aufl. Springer Verlag 2016). google scholar
• Gönen D, Tüzel Kişilerde Kişilik Hakkı ve Korunması (1. Baskı On İki Levha Yayıncılık 2011). google scholar
• Grossen J.M, Schweizerisches Privatrecht II-Einleitung und Personenrecht, Hrsg. Max Gutzwiller (1. Aufl. Verlag Helbing & Lichtenhaln 1967). google scholar
• Güneş Peschke S, Roma Hukukundan Günümüze Kişilik Haklarının Korunması (Iniuria) (1. Baskı Yetkin Yayınları 2014). google scholar
• Hausheer H/Aebi-Müller RE, Das Personenrecht des Schweizerischen Zivilgesetzbuches (4. Aufl. Stämpfli Verlag 2016). google scholar
• Helvacı S, Türk ve İsviçre Hukuklarında Kişilik Hakkını Koruyucu Davalar (1. Baskı Beta Basım 2001). google scholar
• Helvacı S, Gerçek Kişiler (8. Baskı Legal Yayıncılık 2017). google scholar
• Helle E, Der Schutz der Persönlichkeit der Ehre und des wirtschaftlichen Rufes im Privatrecht (2. Aufl. J.C.B. Mohr (Paul Siebeck) 1969). google scholar
• Hubmann H, Das Persönlichkeitsrecht (2. Aufl. Böhlau Verlag 1967). google scholar
• Hürlimann-Kaup B/Schmid J, Einleitungsartikel des ZGB und Personenrecht (3. Aufl. Schulthess Juristische Medien AG 2016). google scholar
• Işık E, ‘Bir Kişilik Değeri Olarak Kişinin Resmi’ 2020 78(4) İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 1723-1746. google scholar
• İmre Z, Medenî Hukuka Giriş, (3. Baskı Fakülteler Matbaası 1980). google scholar
• Kara Kılıçarslan S, Kişilik Hakkına Saldırıda Üstün Nitelikte Özel ve Kamusal Yarar, (1. Baskı On İki Levha Yayıncılık 2015). google scholar
• Karabağ Bulut N, Medeni Kanunun 23. Maddesi Kapsamında Kişilik Hakkının Sözleşme Özgürlüğüne Etkisi (1. Baskı On İki Levha Yayıncılık 2014). google scholar
• Karayalçın Y, ‘Türk Hukukunda Şeref ve Haysiyetin Korunması’ 1962 19(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 251-275. google scholar
• Kılıçoğlu AM, Medeni Hukuk (1. Baskı Turhan Kitabevi 2016). google scholar
• Kurtulan G, ‘Haksız Fiilde Hukuka Aykırılık Unsuru’ 2017 23(1) Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi-Hukuk Araştırmaları Dergisi 465-504. google scholar
• Lehmann H/ Hübner H, Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Gesetzbuches (1. Aufl. Walter de Gruyter & CO. 1966) google scholar
• McIntire ML, ‘Terms of Address in An Academic Setting’, 1972 14(7) Anthropological Linguistics 286-291. google scholar
• Neethling J, ‘Personality Rights: A Comparative Overview’ 2005 38(2) The Comparative and International Law Journal of Southern Africa 210-245. google scholar
• Oğuz A, Karşılaştırmalı Hukuk (1. Baskı Yetkin Yayınları 2003) google scholar
• Oğuzman MK/Seliçi Ö/Oktay-Özdemir S, Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler) (21. Bası Filiz Kitabevi 2022). google scholar
• Oral T, Tüzel Kişilerin Manevi Zararının Tazmini (1. Baskı On İki Levha Yayıncılık 2018). google scholar
• Oral T/Baş E, ‘Hakaretin Suç Olmaktan Çıkarılması ve İkame Yaptırım Önerisi: Özel Hukuk Cezası’ 2023 14(53) Türkiye Adalet Akademisi Dergisi 475-548. google scholar
• Özcan Büyüktanır BG, ‘Bedensel Bütünlüğün İhlali Nedeniyle Ortaya Çıkan Maddi ve Manevi Zararların İngiliz Hukukuna Göre Tazmini’ 2017 66(1) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 49-72. google scholar
• Özdemir H, ‘Türk ve İsviçre Medenî Hukukunda Ad Üzerindeki Hak ve Korunması’ 2008 57(3) Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 561-598. google scholar
• Özden Merhacı S, ‘Common Law Haksız Fiiller Hukukuna Genel Bir Bakış ve İhmale Dayanan Haksız Fiiller’ 2012 70(4) Ankara Barosu Dergisi 177-206. google scholar
• Özden Merhacı S, Karşılaştırmalı Hukukta Cezalandırıcı Tazminat (Punitive Damages) (1. Baskı Yetkin Yayınları 2013). google scholar
• Özsunay E, Gerçek Kişilerin Hukuki Durumu (3. Baskı İstanbul Üniversitesi Yayınları 1977). google scholar
• Peifer KN, Schuldrecht (6. Aufl. Nomos Verlagsgesellschaft 2020). google scholar
• Prosser WL, Handbook of The Law of Torts, (4. Edi. West Publishing CO. 1971). google scholar
• Rixen S, Sachs Grundgesetz, (Kommentierung zu Art. 2), (9. Aufl. C.H. Beck 2021). google scholar
• Saymen FH, Manevî Zarar ve Tazmini Sureti (1. Baskı Cumhuriyet Matbaası 1940). google scholar
• Schmidt-Bleibtreu B/Klein F, Kommentar zum Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, (3. Aufl. Hermann Luchterhand Verlag 1973). google scholar
• Schwerdtner P, ‘Persönlichkeitsschutz im Zivilrecht’, Schutz der Persönlichkeit (1. Aufl. Verlag Versicherungswirtschaft e. V. 1997) 27-51. google scholar
• Serozan R, ‘Kişilik Hakkının Korunmasıyla İlgili Bazı Düşünceler’ 2011 11(14) İstanbul Üniversitesi Mukayeseli Hukuk Araştırmaları Dergisi 93-112. google scholar
• Serozan R, Medeni Hukuk-Genel Bölüm/Kişiler Hukuku (6. Bası Vedat Kitapçılık 2015). google scholar
• Sprau H, PalandtBürgerliches Gesetzbuch (Kommentierung zu BGB §§ 631-853) (76. Aufl. C.H. Beck 2017). google scholar
• Strömholm Stig, Right of Privacy and Rights of the Personality (1. Edi. PA. Norstedt & Söners Förlag 1967) google scholar
• Tekinay SS, Medenî Hukuka Giriş Dersleri (5. Baskı Filiz Kitabevi 1987). google scholar
• van Dam C, European Tort Law (1. Ed. Oxford University Press 2007). google scholar
• Velidedeoğlu HV, Türk Medenî Hukuku-Cilt I, (4. Baskı İstanbul Üniversitesi Yayınları 1951). google scholar
• Velidedeoğlu HV, Türk Medenî Hukuku-Cilt I-Cüz 2: Şahsın Hukuku (6. Baskı Nurgök Matbaası 1963). google scholar
• Weiler F, Schuldrecht Allgemeiner Teil, (5. Aufl. Nomos Verlagsgesellschaft 2020). google scholar
• Weitnauer H, Handkommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch-1. Band, iç Walter Erman (edr.) (Kommentierung zu Anhang zu § 12 BGB) (3. Aufl. Achendorffsche Verlagsbuchhandlung 1962). google scholar
• Zevkliler A/Acabey MB/Gökyayla KE, Zevkliler Medeni Hukuk, (6. Baskı Seçkin Yayınevi 1999). google scholar