Mirastan Yoksunluk Sebebi Olarak Mirasbırakanın Öldürülmesinin Medeni Hukuk ve İslam Hukuku Açısından İncelenmesi

Year 2023, Volume: 81 Issue: 3, 621 - 644, 04.01.2024

Abdullah İslamoğlu , Esra Eviz

https://doi.org/10.26650/mecmua.2023.81.3.0005

Abstract

Mirastan yoksunluk sebepleri, Medeni Kanun m. 578/I’de, mirasbırakanı kasten veya hukuka aykırı olarak öldürme veya öldürmeye teşebbüs etme, mirasbırakanı kasten veya hukuka aykırı olarak sürekli şekilde ölüme bağlı tasarruf yapamayacak duruma getirme, ölüme bağlı tasarruf yapmasını veya böyle bir tasarruftan dönmesini aldatma, zorlama veya korkutma yoluyla sağlama veya engelleme, mirasbırakanın artık yeniden yapamayacağı bir durumda ve zamanda ölüme bağlı bir tasarrufu kasten ve hukuka aykırı olarak ortadan kaldırma veya bozma olarak sınırlı sayıda düzenlenmiştir. Muhtemel mirasçının öldürme fiilini gerçekleştirirken hangi saikle hareket ettiği yoksunluk sonucunun doğumunda etkili değildir. Bununla birlikte, kanunda öldürmenin veya öldürmeye teşebbüsün kasten ve hukuka aykırı olarak gerçekleştirilebileceği vurgulandığından somut olayda hukuka aykırılığı ortadan kaldıran, muhtemel mirasçının ayırt etme gücünün olmaması, meşru müdafaa gibi ihtimallerde mirastan yoksunluk söz konusu olmayacaktır.
Mirastan yoksunluk sebeplerinden birini gerçekleştiren kişi kanun gereği, kendiliğinden mirasçılık sıfatını kaybeder. Bu bağlamda, yoksunluğa neden olan davranışın anayasal güvence altında olan miras hakkının kazanılmasını engelleyecek düzeyde ağır bir yaptırıma bağlandığı görülmektedir. Mirasbırakanı öldüren veya öldürmeye teşebbüs eden kişi mirasbırakandan önce ölmüş gibi kabul edilir ve bu kişinin miras hakkı altsoyuna geçer.
İslam hukukunda, hukukçuların üzerinde görüş birliğine vardıkları mirastan yoksunluk sebepleri, mirasbırakanı öldürme, din farklılığı ve köleliktir. Bunların dışında, ülke ayrılığı, ölüm tarihinin bilinmemesi, mirasçının bilinmemesi, lian, mirasçının veled-i zina olması durumları da üzerinde görüş ayrılığı olan mirasçılıktan yoksunluk sebepleridir. Çalışmada bu iki hukuk sisteminde, bir mirastan yoksunluk sebebi olarak mirasbırakanı öldürmenin hükümleri üzerinde karşılaştırmalı olarak durulmuştur.

Keywords

Mirastan Yoksunluk, Kasten Öldürme, Teşebbüs, Mirasçı Sıfatının Kaybedilmesi, İslam Miras Hukuku

As A Reason for Disinheritance the Killing of the Legator Investigation in Terms of Turkish Civil Law and Islamic Law

Abstract

A limited number of grounds for disinheritance are regulated in Article 578/I of the Civil Code as follows: intentionally or unlawfully murdering or attempting to murder the heir; intentionally or unlawfully rendering the heir permanently incapable of making a testamentary disposition; enabling or preventing the heir from making a testamentary disposition or revoking such a disposition through deception, coercion or intimidation; and intentionally and unlawfully abolishing or revoking a testamentary disposition in a situation and at a time when the heir is no longer able to make it again. The motive of the prospective heir is not effective in the emergence of the deprivation result. However, because the law emphasizes that murder or attempted murder may be committed intentionally and unlawfully, deprivation of inheritance will not come into question in the event that the possible heir does not have the power of discernment, such as self-defense, which eliminates the illegality in the concrete case. The person who realizes one of the reasons for disinheritance automatically loses the title of heir by law. In this context, the behavior that causes deprivation is seen to be sanctioned severely enough to prevent the acquisition of the right of inheritance, which falls under constitutional guarantee. The person who murders or attempts to murder the heir is considered to have died before the heir, and the right of inheritance passes to that person’s descendants. In Islamic law, the reasons for disinheritance upon which jurists agree are the murder of the heir, difference of religion, and slavery. Apart from these, other reasons for disinheritance are a difference of countries, unknown date of death, unknown heir, li’an, or the heir being a child of adultery. This study comparatively analyzes the provisions on murdering the heir as a reason for deprivation of inheritance in these two legal systems.

Keywords

Disinheritance, Willful Murder, Attempted Criminal Law, Loss Of Heirdom, Islamic İnheritance Law

References

• Antalya G ve Sağlam İ, , Miras Hukuku (5. Baskı, Seçkin 2021). google scholar
• Aktan H, Miras Maddesi Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi C 30 (TDV Yayınları, 1989) google scholar
• Ali Haydar Efendi, İslam Hukukunda Feraiz ve İntikal (2. Bası, DİB Yay., 1985). google scholar
• Arı A, İslam Miras Hukuku (Pınar Yay. 2019). google scholar
• Arı, A, Vasiyet Maddesi Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi C 42 (TDV Yayınları, 2012). google scholar
• Avcı, M, Osmanlı Ceza Hukuku (Mimoza Yay. 2014). google scholar
• Ayan M, Miras Hukuku (9. Baskı, Seçkin 2016) google scholar
• Aydın, M.A, Türk Hukuk Tarihi (5. Baskı, Hars Yay. 2005). google scholar
• Ayiter N ve Kılıçoğlu A, Miras Hukuku (2. Bası, Savaş Yayınları 1991). google scholar
• Berki Ş. Miras Hukuku (Sevinç Matbaası, 1975). google scholar
• Ciğer Y, Feraiz, (Rağbet Yay., 2015). google scholar
• Çabri S, Miras Hukuku Şerhi C. II (2. Baskı, On İki Levha 2023). google scholar
• Çeker O, İslam Hukuku El Kitabı, Miras Hukuku Bölümü, Ed. Talip Turcan, (Grafiker Yay. 2019). google scholar
• Dural M ve Öz T, Türk Özel Hukuku Cilt IV Miras Hukuku (18. Bası, Filiz Kitabevi 2022). google scholar
• El Maverdi, E, El-Ahkamu’s Sultaniyye (Bedir Yayınevi, 1976). google scholar
• El-Mısri, S, İslam Hukukunda Şahsi Haller (İslami Neşriyat Yayınevi, 1972). google scholar
• Engin, Bİ, Mirastan Yoksunluk (Beşir Kitabevi, 2010). google scholar
• Erdoğan, S, “İslam Hukukunda Murisini Öldüren Kişinin Mirasçılığı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi C 11 S 56 (2018). google scholar
• Eren F ve Yücer Aktürk İ, Türk Miras Hukuku (5. Baskı, Yetkin 2023). google scholar
• Escher A, Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, III. Band, Das Erbrecht (Art. 537640) (Schultess 1960). google scholar
• Eş-Şafii MBİ, Er-Risale (Türkiye Diyanet Vakfı Yay. 2010). google scholar
• Gençcan, ÖU, Miras Hukuku (3. Baskı, Yetkin 2016). google scholar
• Gönensay S ve Birsen K, Miras Hukuku (2. Bası, Ahmed Said Matbaası 1963). google scholar
• Halebi İ, Şerh-i Mülteka el Ebhur (Mevkufat) C.4 (Hisar Yay., 2018). google scholar
• Hatemi H, Miras Hukuku (10. Bası, On İki Levha, 2022) N 26 google scholar
• İlhan C, Mecelle (Yetkin, 2011). google scholar
• İmre Z ve Erman H, Miras Hukuku (15. Bası, Der 2021). google scholar
• İnan, AN, Ertaş Ş ve Albaş H, Miras Hukuku (11. Bası, Seçkin 2022). google scholar
• Karaman H, Anahatlarıyla İslam Hukuku, (12. Baskı, Ensar 2007). google scholar
• Kılıçoğlu A, Miras Hukuku (10. Bası, Turhan Kitabevi 2019). google scholar
• Kocayusufpaşaoğlu N, Miras Hukuku (3. Bası, Filiz Kitabevi 1987). google scholar
• Koçak M, Dalgın N ve Şahin O, İslam Hukuku (Ensar Yay. 2020). google scholar
• Koşu, A, “İslam Hukukunda Evlilik Dışı İlişki Sonucu Dünyaya Gelen Çocukların Babalarına Mirasçılığı Sorunu”, Dini Araştırmalar C 9, S 2 (Ocak-Nisan, 2007). google scholar
• Köprülü, B, Miras Hukuku, (2. Bası, Fakülteler Matbaası 1985). google scholar
• Köse S, İslam Hukuku El Kitabı, Aile Hukuku Bölümü, Ed. Talip Turcan (Grafiker, 2019). google scholar
• Köse, SA, İslam Hukukunda Miras Engelleri (Yayımlanmamış Yüksek lisan Tezi, Samsun, 2017). google scholar
• Merginani B, El Hidaye C 2 (t.y). google scholar
• Oğuzman, K, Miras Hukuku (6. Bası, Filiz Kitabevi 1995). google scholar
• Sabık S, Fıkh’us-Sünne, C 3, (Pınar Yay. 1992). google scholar
• Schacht J, Miras Maddesi, İslam Ansiklopedisi C.8 (MEB Yay., 1979). google scholar
• Schwander, I, Basler Kommentar Zivilgesetzbuch II (Art 457-977 ZGB) (6. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, 2019). google scholar
• Serozan, R ve Engin Bİ, Miras Hukuku (7. Baskı, Seçkin 2021). google scholar
• Seydişehri, M, Feraidü’l Feraiz (1910 tarihli Selanik matbaası nüshasından tab ile). google scholar
• Seyyid Sabık, Fıkh’us-Sünne, C.3, (Pınar Yay. 1992). google scholar
• Şener E, Miras Hukuku C. I (Olgaç Matbaası, 1977). google scholar
• Tuor P ve Picenoni V, Berner Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Band III, Das Erbrecht, 2. Abteilung Der Erbgang, Art 537-640 (Staempfli, 3. Auflage, 1966). google scholar
• Udeh A, Mukayeseli İslam Ceza Hukuku, C 2, (Kayıhan Yay., 2012). google scholar
• Yağcı, K, Cezai Mirasçılıktan Çıkarma (Cezai Iskat) (On İki Levha, 2013) google scholar
• Zuhayli V, İslam Fıkhı Ansiklopedisi C 10, (Risale Yay. 2008) google scholar
• Lexpera <www.lexpera.com.tr> google scholar