Fikir ve Sanat Eserleri Hakkında Lisans Sözleşmelerine İlişkin Bazı Meseleler

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 65 - 90, 16.06.2024

Betül Bozkır

https://doi.org/10.59831/ihuhfd.2024.18

Öz

Eser sahibinin, organizasyon veya maddi imkansızlıklar sebebiyle eserini kendisinin kullanması, basması, temsil etmesi çoğu zaman mümkün olmayabilir. Bu gibi hallerde eser sahibinin, bunları yapma imkanı olan kimselere eser üzerindeki mali haklarını kullanma yetkisi tanıması gündeme gelmektedir. Eser sahibinin fikir ve sanat eserleri üzerindeki mali hakları çeşitli sözleşmelere ve tasarruflara konu edilebilmektedir. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında mali hakların devri mümkün olduğu gibi yalnızca mali hakkı kullanma yetkisi de bir başkasına bırakılabilir. Mali hakkın yalnızca kullanma yetkisinin sözleşmeyle bir başkasına bırakılması lisans (ruhsat) sözleşmelerine vücut vermektedir. Bu husus Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu m.48/2’ de, ‘‘mali hakları sadece kullanma salahiyeti de bir başkasına bırakılabilir. (Ruhsat)’’ şeklinde düzenlenmiştir. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında ruhsat ibaresi kullanılmakla birlikte doktrinde bu sözleşme çoğunlukla lisans sözleşmesi kavramıyla ele alınmaktadır.
Lisans sözleşmelerine ilişkin doktrinde en tartışmalı olan meselelerin başında sözleşmenin hukuki niteliği gelmektedir. Bu tartışma lisans sözleşmesinin lisans alana hangi hakları verdiğinin tespit edilmesi ve lisans alan kimsenin lisans hakkına müdahale edilmesi halinde doğrudan doğruya harekete geçip geçemeyeceğine ve dava açıp açamayacağına ilişkin tartışmalar bakımından da oldukça önem arz etmektedir. Lisans sözleşmesi ile lisans hakkı elde eden lisans alan kişinin, bu yetkisini kullanmasını engelleyen müdahalelere karşı, doğrudan doğruya hareket edip edemeyeceği hususuna ilişkin, Fikir ve Sanat Eserleri Kanununda, Sınai Mülkiyet Kanunu m.158 de marka lisans sahipleri hakkında öngörülmüş olduğu gibi lisans hakkı sahibinin dava hakkına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıyla doktrindeki görüşler de bu açıdan oldukça geniş bir yelpaze göstermektedir.
İşbu çalışmada lisans sözleşmesi yukarda bahsedilen hususlar kapsamında ele alınarak konuya ilişkin doktrinde yer alan görüşler ve yargı kararları çerçevesinde incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

lisans sözleşmesi, fikir ve sanat eserleri, mali hak, basit lisans, münhasır lisans

Some Issues with License Agreements Relating to Intellectual and Artistic Works

Öz

It may often not be possible for the author to use, print or represent his work himself due to organizational or material impossibilities. In such cases, the author may authorize others who have the means to do so to exercise their financial rights over the work. The author’s financial rights on intellectual and artistic works may be subject to various contracts and disposals. Within the scope of the Law on Intellectual and Artistic Works, the transfer of financial rights is possible, and only the authorization to use the financial right can be left to another person. Leaving only the authority to use the financial right to another person through a contract gives rise to license (license) agreements. This issue is regulated in Article 48/2 of the Law on Intellectual and Artistic Works as ‘the sole authorization to use the financial rights may be left to another person (license)’. Although the term ‘license’ is used within the scope of the Law on Intellectual and Artistic Works, in the doctrine, this agreement is mostly handled with the concept of license agreement.
One of the most controversial issues in the doctrine regarding license agreements is the legal nature of the agreement. This discussion is also very important in terms of determining which rights the license agreement grants to the licensee and whether the licensee can take direct action and file a lawsuit in case of interference with the license right. There is no explicit provision in the Law on Intellectual and Artistic Works regarding the right of action of the licensee, as stipulated for trademark licensees in Article 158 of the Industrial Property Law, regarding whether the licensee, who obtains a license right under the license agreement, can act directly against the interferences that prevent the licensee from exercising this right. Therefore, the opinions in the doctrine show a wide range in this respect.
In this study, the license agreement will be examined within the scope of the above-mentioned issues and will be examined within the framework of the opinions in the doctrine and judicial decisions on the subject.

Anahtar Kelimeler

licence agreement, intellectual and artistic works, financial rights, simple licence, exclusive licence

Kaynakça

• Arbek, Ömer. Fikir ve Sanat Eserlerine İlişkin Lisans Sözleşmesi. Ankara: Yetkin Yayınları, 2005.
• Arkan, Sabih. Ticari İşletme Hukuku. 28. Bası. Ankara: Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2022.
• Arslanlı, Halil. Fikri Hukuk Dersleri II. İstanbul, 1954.
• Aydıncık, Şirin. Fikri Haklara İlişkin Lisans Sözleşmeleri. İstanbul: Arıkan Yayıncılık, 2006.
• Ayiter, Nuşin. Hukukta Fikir ve Sanat Ürünleri. Ankara: Sevinç Matbası, 1981.
• Bozbel, Savaş. Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2012.
• Demirbaş, Ali. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda Eser Sahibinin Mali Haklarına Tecavüz Halinde Hak Sahibine Sağlanan Hukuki Koruma. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2015.
• Ercoşkun Şenol, H. Kübra. ‘‘Mali Hakları veya Kullanım Hakkını Devralanların Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Kapsamında Korunması’’. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 3/1 (2013): 45-64.
• Erel, Şafak N. Türk Fikir ve Sanat Hukuku. 3. Bası. Ankara: Yetkin Yayınları, 2009.
• Hirsch, Ernst E. Hukuki Bakımdan Fikri Say, Cilt II. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 1943.
• Hirsch, Ernst E. Fikri ve Sınai Haklar. Ankara: Ankara Basımevi, 1948. Kılıçoğlu,
• Ahmet M. Sınai Haklarla Karşılaştırmalı Fikri Haklar. 2. Bası. Ankara: Turhan Yayıncılık, 2013.
• Kibar, Ahmet Fevzi. ‘‘Fikir ve Sanat Eserlerinde Lisans Sözleşmesi’’. NKÜ Hukuk Fakültesi Dergisi, 1/2 (2020): 93-131.
• Oktay Özdemir, Saibe. Sınai Haklara İlişkin Lisans Sözleşmeleri ve Rekabet Hukuku Düzenlemelerinin Lisans Sözleşmelerine Uygulanması. İstanbul, 2004.
• Öztan, Fırat. Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku. Ankara: Turhan Kitabevi, 2008.
• Suluk, Cahit / Karasu, Rauf / Nal, Temel. Fikri Mülkiyet Hukuku. 7. Bası. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2023.
• Tekinalp, Ünal. Fikri Mülkiyet Hukuku. 3. Bası. İstanbul, 2004.
• Tüysüz, Mustafa. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Çerçevesinde Fikri Haklar Üzerindeki Sözleşmeler. Ankara: Yetkin Yayınları, 2007.
• Yavuz, Levent / Türkay, Alıca / Merdivan, Fethi. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Yorumu, Cilt I. 2. Bası. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2014.