Çevresel-Kentsel Hakların Gelişimi: Dünyada ve Türkiye’de Kentsel Haklar

Yıl 2014, Cilt: 32, 31 - 52, 01.06.2014

Günay Gönüllü

Öz

Bu çalışmanın amacı öncelikle insan hakları içinde kentli haklarının temellerini ortaya koymaya çalışmaktır. Kentli hakları, topluluk ve dayanışma bilincinden temel almaktadır. Böylece kentli hakları dayanışma haklarının bir parçası olarak kabul edilir. Dayanışma hakları içinde yer alan çevre hakkının gelişim süreci incelendiğinde kentsel hakların çevre hakkının bir uzantısı olduğu söylenebilir. Çevre hakkının amacı, bireyin yaşamının ve yaşam çevresinin korunmasıdır. Çalışmanın amacı, genel olarak kentsel hakların gelişimini ele almaktır. Bu bağlamda çalışmanın amacı çevre hakkından kentli hakkına uzanan sürecin gözden geçirilmesi ve kentsel yaşamın hızla bozulmakta olan niteliğinin araştırılmasıdır. Sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkının bir uzantısı olarak kentli haklarının yasal metinlerde ne şekilde yer aldığını araştırmak diğer sorundur. Bahsedilen doğrultuda Türkiye’de kentsel hakların yaşam alanındaki yerini tartışmak ise bu çalışmanın temel sorunudur

Anahtar Kelimeler

Kentli hakları, Avrupa Kentsel Şartı, kentli haklarının korunma yolları

The Evolution of Environmental Rights and the Rights to the City: the Rights to the City in Turkey

Öz

The primary aim of this study is to lay down a conception of the rights to the city within the general category of human rights. The rights to the city consist of awareness of community and solidarity. Thus, the rights to the city are considered as part of the solidarity rights. When we consider the evolution process of environmental rights which take part in solidarity rights, we can argue that the rights to the city are extension of environmental rights. The environmental rights aim to protect individual’s life and living environment. The aim of this study is to generally point out evolution of the rights to the city. Hence, this study will reconsider the rapid deterioration of the urban life, and investigate the extent to which the rights to the city as the expansion of the right to live at a healthy and decent urban environment is included in legal texts, so as to be able to discuss the significance of the rights to city within the life-world of ordinary people in Turkey

Anahtar Kelimeler

The rights to the city, European Urban Charter, protection ways of city rights

Kaynakça

• Akkoyunlu Ertan, Kıvılcım (1997), “Kentli Hakları”, Amme İdaresi Dergisi, 45. Yıl, 30/3, Eylül, s. 31-48.
• Akkoyunlu Ertan, Kıvılcım (2008), “Kentli Hakları ve Kente Karşı Suç Bağlamında Kentli Etiği”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), Sayı: 20, s. 1-22.
• Algan, Nesrin (1995), “Çevre Gerçeğinin Küresel Düzeyde Ele Alınışı”, Yeni Türkiye, Ankara, Yıl 1, Sayı 5, Temmuz- Ağustos, s. 210-219.
• Bahçeci, Devin (2013), “Yurttaşlık; Üstün Kamusal Fayda Tartışması Işığında Gezi Parkı Direnişi Analizi”, http://www.academia.edu, (17.04.2014).
• Castells, Manuel (1983), The City and the Grassroots, University of California Press, Berkeley “European Urban Charter II”, https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?id=1302971, (12.06.2013).
• Geray, Cevat (1996), “Yerel Yönetimler ve Habitat II”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 5, Sayı 3, Mayıs, s. 3-17.
• Geray, Cevat (1998), “Kentsel Yaşam Kalitesi ve Belediyeler”, Türk İdare Dergisi, Yıl 70, Sayı: 421, Aralık, s. 323-345.
• Göktürk, Atilla (1997), “Avrupa Kentsel Şartı ve Türkiye’den Bir Örnek: ANKARA”, Mülkiyeliler Birliği Dergisi, Cilt: XXI, Sayı: 200, s. 80-87.
• Güler, Mahmut (2011), “Kentsel Haklar, Kapitalizm ve Katılım”, AÜ SBF Dergisi, Sayı: 1, Cilt: 66, s. 49-71.
• http://mimarlarodasi.org.tr/UIKDocs%5Ckentselsart2.pdf, 13.04.2013.
• http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?documentid=97&articleid=1 503, (12.06.2013).
• Işın, Engin F (1997-1998), “Yurttaşlık, Kentler ve Yerel Yönetim”, ADA Kentliyim, Yıl:3, Sayı:2, Aralık –Şubat, s. 57-59.
• İncedayı, Deniz (2004), “Çevresel Duyarlık Bağlamında Davranış Biçimi Olarak “Sürdürülebilirlik””, Mimarlık Dergisi, Sayı: 318, Temmuz-Ağustos, s. 39-44.
• Kaboğlu, İbrahim Ö (1992), Çevre Hakkı, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Karasu, Mithat Arman (2008), “Kentli Haklarının Gelişimi ve Hukuki Boyutları”, TBB Dergisi, Sayı 78, s. 37-52.
• Kaya, Erol (2008), “Haklar ve Sorumluluklar”, Yerel Siyaset, Yıl: 3, Sayı: 29, Mayıs, s. 5-7.
• Keleş, Ruşen (1978), “Çevre Sorunları ve Çevre Hakları”, İnsan Hakları Armağanı, BM Türk Derneği Yayını, Ankara, XXX. Yıl, s. 79-114.
• Keleş, Ruşen (1994), “Kent ve Çevre Haklarının Korunması Üzerine Gözlemler”, Prof. Dr. Yılmaz Günal’a Armağan, Cilt 49, Sayı: 3-4, Haziran-Aralık, s. 275-281.
• Keleş, Ruşen ve Can Hamamcı (2005), Çevre Politikası, İmge Kitabevi, Ankara, 5. Baskı, Mayıs. “Kentli Hakları”, www.tumbelsen.org/kentli_haklar.html (05.11.2006).
• Lefebvre, Henri (1996), Writings on Cities, Eleonore Kofman-Elizabeth Lebas (Çev. ve Ed.), Blackwell, UK’den aktaran Akkoyunlu Ertan, Kıvılcım (2008 ), “Kentli Hakları ve Kente Karşı Suç Bağlamında Kentli Etiği”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), Sayı: 20, s. 6.
• Mutlu, Ahmet (2002), “Avrupa Peyzaj Sözleşmesi’nin Kentli Hakları Bakımından Önemi”, Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 11, Sayı 3, Temmuz, s. 33-58.
• Ökmen, Mustafa (1998), “Bir İnsan Hakkı Olarak ‘Kentsel Haklar’ ve Bazı Mülahazalar”, Yeni Türkiye, Yıl 4, Sayı 22, Ankara, Temmuz-Ağustos, s. 1199-1207.
• Ökmen, Mustafa (2008), “Bir İnsan Hakkı Olarak Yerel Haklar ve Avrupa Kentsel Şartı”, Yerel Siyaset, Yıl: 3, Sayı: 29, Mayıs, s. 13-18.
• Önder, Fahrettin (2007), “Kentli Hakları ve Yerel Siyaset”, Yerel Siyaset, Okutan Yayınları, İstanbul, s. 187-212.
• Pallemaerts, Marc (1997), “Stockholm’den Rio’ya Çevre Hukuku: Geleceğe Doğru Geri Adım mı?”, (Çev. Bülent Duru), AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi (Prof. Dr. Cemal Mıhçıoğlu’na Armağan), C: 52, Ocak-Aralık, s. 613-632.
• “Report of the World Commission on Environment and Development: Our Common Future”, http://www.un-documents.net/wced-ocf.htm, (12.06.2013).
• Şentürk, Hulusi (2008). “Kentli Hakları”, Yerel Siyaset, Yıl: 3, Sayı: 29, s. 29-30.
• Tekeli, İlhan (2001a), “İnsan Haklarının Yerleşmeye ve Mekana İlişkin Boyutları Üzerine”, Modernite Aşılırken Kent Planlaması, İmge Kitabevi, Ankara, s. 155-170.
• Tekeli, İlhan (2001b), “Kente Karşı İşlenen Suç mu, Yoksa Kentlinin Gasp Edilen Hakkı mı?”, Modernite Aşılırken Kent Planlaması, İmge Kitabevi, Ankara, s. 171-183.
• “The Maastricht Treaty”, http://www.eurotreaties.com/maastrichtec.pdf, (12.06.2013).
• “The Universal Declaration of Human Rights”, http://www.un.org/en/documents/udhr/, (12.06.2013).
• “The Future We Want”, United Nations Conference on Sustainable Development (Rio+20), Rio de Janeiro, Brazil, 20-22 June 2012, Outcome of Conference http://www.tr.undp.org, (22.11.2014).
• Torunoğlu, Ethem (2006), Ötekilerin “Çevre”si, Ütopya Yayınevi, Ankara.
• Tuncay, Mete (1994), Kentsel Haklar- Karşılaştırmalı Bir Çerçevede Türkiye, WALD Yayınları, İstanbul.
• Türk, Seçil Mine (2010), “İnsan Hakları Bağlamında Kentli Hakları”, Kent ve Toplum, Yıl:1, Sayı:1, Ocak-Şubat, s. 46-56.
• Yıldırım, Sabahattin (1994), Yerel Yönetim ve Demokrasi, IULA-EMME Yayın Birimi, İstanbul.