ANALYSIS OF SOME ATTRIBUTES OF MUSLIMS IN QURAN IN DEVELOPMENT CONTEXT

Yıl 2018, Sayı: 3, 36 - 73, 01.06.2018

Mehmet Ali Çalgan

Öz

In the Quran when the exemplary Muslim individual and society is depicted various attributes are used. Some of these attributes are related to the responsibility of a person towards God while some are related to the responsibility towards society he/she lives in. The attributes which have a societal dimension contain important guidances related to the economic, social and governance areas of the societal life. At the same time, these guidances are closely related to the crucial components of socioeconomic development which mean a comprehensive structural transformation. The attributes which are related to the economic area are related to the aspects of development such as income distribution, capital accumulation, the reliability of contracts, economic growth and human capital; those attributes which are related to the social area are related to those aspects such as social capital and those attributes which are related to governance are related to those aspects such as good governance and participatory governance and all of these attributes have important functions for achieving development.

Anahtar Kelimeler

Quran, Development, Muslim, Economy, Governance, Social Capital

Kuran Kerim'de Geçen Müminlerin Bazı Vasıflarının Kalkınma Bağlamında Değerlendirilmesi

Öz

Kur'ân-ı Kerim'de örnek mümin fert ve toplum tasvir edilirken çeşitli vasıflar kullanılmaktadır. Bu vasıfların bir kısmı, kulun Rabb'ine karşı, bir kısmı da yaşadığı topluma karşı sorumluluklarıyla ilgilidir. Toplumsal boyutu olan vasıflar, toplumsal hayatın iktisâdî, içtimâî ve idârî sahalarıyla ilgili önemli yönlendirmeler içermektedir. Bu yönlendirmeler bir yandan da kapsamlı bir yapısal dönüşüm ifade eden sosyoekonomik kalkınmanın önemli unsurlarıyla yakından alakalıdırlar. İktisâdî alanla ilgili vasıflar, kalkınmanın gelir dağılımı, sermaye birikimi, sözleşmelerin güvencesi, ekonomik büyüme ve beşerî sermaye gibi yönleriyle, içtimâî alanla ilgili vasıflar sosyal sermaye yönüyle, idârî alanla ilgili vasıflar ise iyi idare ve katılımcı yönetim yönleriyle bağlantılı olup kalkınmanın temininde önemli fonksiyonlar üstlenmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Kuran Kerim, Kalkınma, Mümin, İktisat, İdare, Sosyal Sermaye

Kaynakça

• Acemoğlu, Daron, Robinson, James, Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity and Poverty, New York 2012.
• Adalı, Sacid, “Maddi Kalkınmada Yönetim ve Faziletli Yöneticilerin Rolü”, İktisadi Kalkınma ve İslam, 1987, s. 37-48.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed es-Şeybânî (ö. 241/855), el-Musned, (thk. Şuayb Arnavut), 1. bsk, Muessesetu‟r-Risâle, 1421/2001.
• Arslan, Ünal, Kurumların İktisadi Büyüme Üzerindeki Etkisi, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2007.
• Bahît, Ali Hıdr, et-Temvîlu‟d-Dâhilî li‟t-Tenmiyeti‟l-İktisâdiye fi‟l- İslâm, Cidde 1405/1985.
• Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin (ö. 458/1066), es-Sunenu‟l- Kubrâ, Dâru‟l-Kutubi‟l-İlmiyye, Beyrut, 3. bsk, 1424.
• ----------, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin (ö. 458/1066), Şuabu‟l-Îmân (I-XIV), Mektebetu‟r-Ruşd, Riyad 1423/2003.
• Beyzâvî, Ebû Saîd Nasıruddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed (ö. 685/1286), Envâru‟t-Tenzîl ve Esrâru‟t-Te‟vîl, 1. bsk, Dâru İhyâi‟t- Turâsi‟l-Arabî, Beyrut 1418.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ġsmâil b. Ġbrahim el-Buhârî el- Cu‟fî (ö. 256/870), el-Câmi‟u‟s-Sahîh, I-IX, Dâru Tavki‟n-Necât, 1. bsk, 1422.
• --------, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil b. İbrahim el-Buhârî el- Cu‟fî (ö. 256/870), el-Edebu‟l-Mufred, Dâru‟l-Beşâiri‟l-İslâmiyye, 1.bsk, Beyrut 1409/1989.
• Çalgan, Mehmet Ali, “İstiş'âru'l-Mesûliyyeti‟l-İctimâiyye fi‟l-İslâm ve Ehemmiyyetuhu li‟l-Muctemei‟l-Muâsır”, Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Mart 2015, Sayı 3, s. 26-43.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman (ö. 255/869), es- Sunen, Dâru‟l-Mugnî li‟n-Neşr, Suudi Arabistan, 1.bsk. 1412.
• Ebû Dâvûd, Suleyman b. el-Eş'as b. İshak el-Ezdî es-Sicistânî (ö. 275/889), Sunen, I-IV, el-Mektebetu‟l-Asriyye, Beyrut.
• Ebû Dâvûd Tayâlisî, Süleyman b. Davud b. el-Carud (ö. 204/819), Musned, thk. Muhammed b. Abdulmuhsin et-Turkî, Dâru Hicr, Mısır 1999/1419.
• Gülbe, Osman, Kur‟ân-ı Kerim‟de DüĢünmeye Yönelik Kavramlar, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2009.
• Hâkim, Ebû Abdillah Hâkim en-Nisâbûrî (ö. 405/1014), el-Mustedrek ale's-Sahihayn (I-IV), Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, Beyrut 1411/1990.
• İbn Abdulber, Ebû Ömer Cemaleddin Yusuf b. Abdullah b. Muhammed Kurtubî Nemerî (ö. 463/1071), el-İstiâb fî Ma'rifeti'l-Ashâb; thk. Ali Muhammed Bicavi, Dâru‟l-Ceyl, Beyrut 1412.
• İbn Ebî ġeybe, Ebu Bekir Abdullah b. Muhammed (ö. 235/849), El- Musannef fi‟l-Ehâdis ve‟l-Âsâr, (thk. Kemal Yusuf El-Hut), Mektebetu‟r- Ruşd, Riyad, 1. bsk. 1409, I-VII.
• İbn Hacer, Ebu'l-Fadl Şihâbuddîn Ahmed el-Askalânî (ö. 852/1449), Fethu‟l-Bârî bi şerhi Sahîhi'l-Buhârî (I-XIII), Dâru‟l-Mârife, Beyrut 1379.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed et-Temîmî (ö. 354/965), Sahîhu İbn Hibbân, thk. Şuayb el-Arnaut, Muessesetu'r- Risâle, Beyrut 1414.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemaleddin Abdulmelik (ö. 218/833), es- Siretu'n-Nebevî, thk. Mustafa es-Sekka, Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Kâhire 1955.
• İbn Kesîr, Ebu‟l-Fidâ İmâduddîn İsmâil ed-Dımaşkî (ö. 774/1373), Tefsîru‟l-Kur‟âni‟l-Azîm (I-VIII), thk. Sâmi b. Muhammed es-Selâme, Dâru Taybe, Riyad 1420/1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid el-Kazvînî (ö. 273/887), Sunen, I-II, (thk. Muhammed Fuad Abdulbâki), Dâru İhyâi'l-Kutubi'l- Arabiyye.
• İbn Sa'd, Ebû Abdillah Muhammed b. Sa'd b. Meni' ez-Zührî (ö. 230/845), et-Tabakâtu‟l-Kubrâ, I-VIII, Dâru Sâdır, Beyrut 1968.
• Kettânî, Muhammed Abdulhay b. Abdilkebîr b. Muhammed Hasenî Ġdrîsî (ö. 1382/1962), et-Terâtîbu'l-İdâriyye, Dâru‟l-Erkam, Beyrut.
• Kula, Naci, “Kur‟an-ı Kerim‟deki Mümin Tiplemeleri Çerçevesinde İslami Dindarlık Ölçeği OluĢturma Üzerine Teorik Yaklaşım”, EskiĢehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2014, cilt: I, sayı: 1, s. 191-220.
• Kurtkan, Amiran, Sosyolojik Açıdan Eğitim Yolu ile Kalkınmanin Esasları, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul 1977.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed (ö. 671/1273), el-Câmi li Ahkâmi‟l-Kur‟ân, I-XX, 2. bsk, Dâru‟l-Kutubi‟l-Mısriyye, Kâhire 1384/1964.
• Kutub, Seyyid Kutub Ġbrâhim (ö. 1386/1966), Fî Zılâli'l-Kur'ân, 17. bs., Dâru‟ş-Şurûk, Beyrut 1412.
• Muslim, Ebu‟l-Huseyn Muslim b. el-Haccâc en-Neysâbûrî (ö. 261/875), Sahîhu Muslim, (thk. M. Fuad Abdulbâkî), Dâru İhyâi‟t- Turâsi‟l-Arabî, Beyrut.
• Nesaî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb en-Nesaî (ö. 303/915), es- Sunenu‟l-Kubrâ, I-VIII, (thk. Abdulfettâh Ebû Gudde), Mektebu‟l- Matbuâti‟l-İslâmiyye, Halep 1406/1986.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddin Yahyâ b. ġeref (ö. 676/1277), el- Minhâc ġerhu Sahîhi Muslim b. el-Haccâc (I-XVIII), 2. bsk., Dâru İhyâi‟t- Turâsi‟l-Arabî, Beyrut 1392.
• Özdemir, Recep, İslam Hukukunda Mülkiyet Teori-İktisab, Hiperyayın, İstanbul 2018.
• Özdemir, Recep, “İslâm Hukûkunda Ticâret ve Borç İlişkilerinin Genel Yapısı”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2015, cilt: XV, sayı: 1.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer b. Huseyn b. Hasan b. Ali et- Teymî (ö. 606/1210), et-Tefsîru‟l-Kebîr (Mefâtîhu‟l-Gayb), 2. bsk., Dâru İhyâi‟t-Turâsi‟l-Arabî, Beyrut 1420.
• Sâbûnî, Muhammed Ali, Safvetü't-Tefâsîr, Dâru‟s-Sâbûnî, Kâhire 1417.
• Sancaklı, Saffet, “Hadisler Çerçevesinde İsraf Olgusunun Analizi”, İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2013, cilt: IV, sayı: 1, s. 45- 86.
• Suheylî, Ebu'l-Kâsım Abdurrahman b. Abdullah b. Ahmed (ö. 581/1185), er-Ravzu'l-Unuf fî Şerhi's-Sireti'n-Nebeviyye li-İbn Hişâm, Dâru İhyâi‟t-Turâsi‟l-Arabî, Beyrut 1421.
• Taberânî, Ebu‟l-Kâsım Musnidu‟d-Dunyâ Süleymân b. Ahmed b. Eyyûb (ö. 360/971), el-Mu'cemu'l-Kebîr (I-XXV), 1. bsk, Mektebetu İbn Teymiye, Kâhire 1415/1994.
• Taberî, Ebû Ca‟fer Muhammed b. Cerîr (ö. 310/923), Târihu‟l-Rusul ve‟l-Mulûk, Dâru‟t-Turâs, 2. bsk, Beyrut 1387.
• Tezcan, Tuğrul, “Kur‟an‟da Şura Kavramı ve Çağdaş Yorumları”, Basılmış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2010.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ (ö. 279/892), Sunenu‟t-Tirmizî, Matbaa Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Mısır 1395/1975.
• World Development Report, 2006, Equity and Development, World Bank.
• Yavuz, Adil, “Gazzâlî‟nin Yönetim AnlayıĢında, Hadis ve Sünnet Kültürünün Etkisi”, Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012, sayı: 34, s. 7-27.