Boşanmış Kadınların Nikaha Bakış Açısına Dair Sosyolojik Bir Araştırma: Almanya–Mainz Örneği

Yıl 2021, Sayı: 10, 116 - 137, 15.12.2021

İhsan Toker , Hatice Korkmaz

Öz

Bütün kurumsal dinlerde nikah, kadın-erkek birlikteliğine meşruiyet kazandıran tek yol ola-rak kabul edilmiştir. Tarihsel süreç içerisinde de hem Müslüman hem de diğer dinlere men-sup toplumlarda nikah dini unsurlarla bezenerek bu doğrultuda gerçekleşen törenlerle örgütlenmiş bir kültür ve gelenek haline gelmiştir. Bu açıdan ele alındığında Türk toplumun-da da benzer durum görülmekte ve nikah dini içeriklerle şekillenerek insanların hayatına yön vermeye devam etmektedir. Dolayısıyla tarihi seyirde nikahın uygulama biçimi değişse de geçmişten gelen dini ve geleneksel uygulanışı sürdürülmektedir. Çalışmanın temel problemini modernleşmeyle birlikte meydana gelen toplumsal değişimin boşanmış kadınların nikah algılarına etkisi oluşturmaktadır. Kadınların dünyasında nikahın ne ifade ettiği, nasıl değer-lendirilip uygulandığı ve anlamlandırıldığının belirlenmesi hedeflenmiştir. Araştırma, mevcut çerçeveyi daha açık bir şekilde ortaya çıkarabilme imkanına sahip olması bakımından nitel araştırma temelinde fenomenolojik yaklaşım esaslarının benimsendiği bir yöntem üzerine bina edilmiştir. Almanya Mainz bölgesinde yaşayan boşanmış 25 müslüman Türk kadınla gerçekleştirilen görüşmeler neticesinde elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Böylelikle kadınların nikah algılarında dini ve resmi nikahın önemi, gerekliliği ve nasıl anlamlandırıldığı keşfedilmiştir. Modernleşmeyle birlikte bireylerin yaşam felsefeleri ve öncelikleri değişmiş olsa da görüşülen kadınların dünyasında nikâh olgusuna yönelik tavır ve tutumlarında ciddi bir değişim veya dönüşümün yaşanmadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din, Gelenek, Kadın, Nikah, Dînî Nikah, Resmî Nikah, Nikah Algısı, Nikah Kıyma Yetkisi

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

A Sociological Research On The Perspective Of Divorced Women On Marriage: Germany-Mainz Example

Öz

In all institutional religions, marriage has been accepted as the only way to legitimize the union of men and women. In the historical process, marriage has become a culture and tradition organized with ceremonies carried out in this direction, adorned with religious elements in both Muslim and other religions societies. From this point of view, a similar situation is observed in Turkish society, and marriage continues to shape people's lives by being shaped by religious content. Therefore, although the practice of marriage has chan-ged in the historical course, its religious and traditional practice from the past conti-nues. The main problem of the study is the effect of social change that occurred with mo-dernization on the perception of marriage of divorced women. It is aimed to determine what marriage means in the world of women, how it is evaluated, applied and interpre-ted. The research is built on a method that adopts the principles of phenomenological approach on the basis of qualitative research, in order to have the opportunity to reveal the current framework more clearly. The data obtained as a result of interviews with 25 divorced Muslim Turkish women living in the German Mainz region were evaluated. In this way, the importance, necessity and meaning of religious and civil marriage in women's per-ceptions of marriage were discovered. Although the life philosophies and priorities of individuals have changed with modernization, it has been determined that there has not been a serious change or transformation in the attitudes and attitudes of the women inter-viewed in the world.

Anahtar Kelimeler

Religion, Tradition, Women, Marriage, Religious Marriage, Civil Marriage, Perception of Marriage, Authorization to Marry

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Ahmet b. Hanbel, Ebu Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybani, el-Müsned. Nşr. Ebu Hacir Muhammed Said Besyuni. Beyrut: y.y., 1428/1989.
• Aile ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1. Baskı, 2015.
• Apaydın, Hacı Yunus vd. İlmihal. 2 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2006.
• Atar, Fahrettin. “Nikah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Erişim 15 Eylül 2021. https://islamansiklopedisi.org.tr/nikah
• Aydın, Mehmet Akif. “Osmanlı Hukukunda Nikah Akitleri.” İslâm ve Osmanlı Hukuku Araştırmaları. Mehmet Akif İnan. 10-13. İstanbul: İz Yayıncılık, 2. Basım, 1996.
• Bayraktar, Ahmet. “Müftülere Nikah Kıyma Yetkisi Verilmesi Sonrasında Türk İnsanının Nikaha Bakış Açısı”, Eskiyeni. 35 (Güz 2017), 21-31.
• Canatan, Kadir. Muhafazakar Endişe: Aile. İstanbul: Mana Yayınları, 2018.
• Civelek, Yaprak – Koç İsmet. “Türkiye’de İmam Nikâhı”. Nüfusbilim Dergisi Hacettepe Üniversitesi. 2007.
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. “Hukuk Müşavirliği”. Erişim 15 Ekim 2021 https://hukukmusavirligi.diyanet.gov.tr/Documents/N%C4%B0KAH%20GENELGES%C4%B0.pdf
• Ekinci, Ekrem Buğra. “Osmanlı Hukukunda İzinnâme ile Nikâh”. Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları 2 (Güz 2006), 41-60.
• Fındıkoğlu, Ziyaeddin Fahri. “Aile Hukukumuzun Tedvini Meselesi”. Aile Yazıları 2 Kültürel ve Sosyal Değişme. Der. Beylü Dikeçligil - Ahmet Çiğdem. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu, 1991.
• Karaman, Hayrettin Ana Hatlarıyla İslam Hukuku. 2. Cilt. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2000.
• Karlı, Nilüfer. “Türk Toplumunda İmam Nikahı Olgusu”. Kadınların Gündemi. ed. Necla Arat. İstanbul: Say Yayınları, 1. Basım, 1997.
• Kirman, Mehmet Ali. “Modernleşme Sürecinde Nikahın Kutsallığı Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merke-zi(İSAM). Erişim 25.10.2021 http://isamveri.org/pdfdrg/D162139/2012/2012_KIRMANMA.pdf
• Köse, Saffet. “Ailede Meşruiyet Temeli Olarak Nikâh”. Küreselleşen Dünyada Aile. 2009 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu Tebliğ ve Müzakereleri. 124-174. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1. Baskı, 2010.
• Liv, Cemil. “Günümüzde İmam Nikahına Yönelişlerin Gerekçeleri Ve Resmi Nikah İle İmam Nikahının Fıkhî Açıdan Karşılaştırılması”. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi Sayı 2 (2014), 163-191.
• Onay, Ahmet. “Toplumsal Farklılaşma ve İmam Nikâhı Meselesi”. Journal of Analytic Divinity 2/2 (2018), 91-104.
• Özafşar, Mehmet Emin vd. (ed.). Hadislerle İslam. 4. Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Bakanlığı, 3. Baskı, 2015.
• Paçacı, İbrahim. “Sosyal Hayattaki Değişim Sürecinde İslâm Aile Hukuku” (Evlenme ve Boşanma Örneği). İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 11 (2008), 59-92.
• SEKAM, Sosyal Ekonomik ve Kültürel Araştırmalar Merkezi. Türkiye’de Aile Araştırması (Ailenin Yapısal Özellikleri, İşlevleri ve Değişimi). İstanbul: SEKAM Yayınları, 1. Baskı, 2016.
• T.C. AÇSHB, T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Aile ve Toplum Hiz-metleri Genel Müdürlüğü. Türkiye Aile Yapısı Araştırması 2016. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1. Baskı, 2019.
• T.C. ASPB, T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Aile ve Toplum Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Türkiye’de Evlilik Tercihleri Araştırması Nisan 2015. Ankara: 2015.
• Toker, İhsan. Bir Yapılaşma İlişkisi Olarak Kadınlar Ve Din –Başkent Kadın Platformu Örnek Olayı-. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2005.
• Uyanık, Mehmet Zeki. “Müftülere Resmi Nikah Kıyma Yetkisinin Verilmesi ve İslam Hukuku Açısından Uygulamada Karşılaşılabilecek Muhtemel Problemler”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 31 (2018), 389-413.
• Ünal, Yavuz. “Küreselleşen Dünyada Değişen Aile ve Nikah Algısı”. Küreselleşen Dünyada Aile. 2009 Yılı Kutlu Doğum Sempozyumu Tebliğ ve Müzakereleri. 347-360. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1. Baskı, 2010.
• Vergin, Nur. “Toplumsal Değişme ve Türkiye’de Aile”. Aile Yazıları 2. Kültürel ve Sosyal Değişme, Der. Beylü Dikeçligil – Ahmet Çiğdem. Ankara: T.C. Başba-kanlık Aile Araştırma Kurumu, 1991.