Studies on the Renewal and Simplification of Arabic Grammar in the Modern Age

Yıl 2022, Sayı: 11, 30 - 54, 15.06.2022

Hacı Çiçek , Mohammad Malek Khaznawi

https://doi.org/10.54958/iiad.1071310

Cited By: 1

Öz

As it is known, the most effective tool in interpersonal communication is the language phenomenon. Just as every language has its own grammar, Arabic, which has gained global importance thanks to the Qur'an, also has a grammatical aspect. In Arabic literature, it is called nahw. Nahw science was born in order to protect Arabic from mistakes and to keep Arabs, who were the original owners of the language, away from language mistakes after other nations mixed with Arabs. Because over time, this branch of science was influenced by other sciences; difficulties and complexities slowed down both grammar and the continuation of its execution. For this reason, linguists' complaints about the difficulty of syntax and the narrowing of its area of influence have increased. As a result of the increase in complaints, many studies have been carried out by previous and modern grammarians on the renewal of the nahw, making it easier for students and clearing it of complexity. Halafu'l-Ahmar (d.180/796), Ibn Wellad (d.332/943), ez-Zaccaci (d.337/949), Abu Cafar an-Nahhas (d.338/950), Abu Bakr Mohammad ez-Zubaydî (d.379/990), Ibn Madâ al-Qurtubi (d.592/1197), Salama Musa (d.1958), Abdalmuteâl es-Saîdî (d.1959), Abraham Mostafa (d.1381/1962), Emin al-Hûlî (d.1966), Ahmed Abdussattâr al-Cawârî (d.1408/1988) and Şawkî Dayf (d.2005) are some of them. It cannot be said that they are unanimous in this regard. But each of them made different comments on the renewal of the syntax, made suggestions and wrote works. This study of ours has focused on the most important modern studies in the field of syntax. At the same time, it has focused on the studies aiming to be an alternative to the traditional nahw, which is far from the innovative nahw line, which makes the researchers tired and hated by both teachers and students.

Anahtar Kelimeler

Arabıc, Grammar, Renewal Movements, Modern Age, Simplification

Modern Çağda Arap Gramerinin Yenilenmesi ve Kolaylaştırılmasına Dair Yapılan Çalışmalar

Öz

Malum olduğu üzere insanlar arası iletişimde en etkin araç, dil olgusudur. Her dilin kendine has bir grameri olduğu gibi Kur’an sayesinde küresel planda ölçekte önem kazanmış olan Arapçanın da gramer yönü vardır. Arapça literatürde buna nahiv denmektedir. Nahiv bilimi, Arapçayı yanlışlardan ayıklamak ve diğer milletlerin Araplara karışması sonunda dilin asıl sahipleri olan Arapları, dil yanlışlarından korumak amacıyla doğmuştur. Çünkü zamanla nahiv ilmi, diğer ilimlerden etkilenmiş; zorluklar ve karmaşıklıklar hem nahiv ilmini hem icra-sının devamını yavaşlatmıştır. Bu nedenle nahvin zorluğu ve etki alanının daraldığına dair dilbilimcilerin şikâyetleri artmıştır. Şikayetlerin artması sonucunda nahvin yenilenmesi, öğrencilere kolaylaştırılması ve karmaşıklıktan arındırılması hakkında önceki ve modern gramerciler tarafından birçok çalışma yapılmıştır. Halefu’l-Ahmer (ö.180/796), İbn Vallâd (ö.332/943), ez-Zeccâcî (ö.337/949), Ebû Cafer en-Nehhâs (ö.338/950), Ebû Bekr Muham-med ez-Zubeydî (ö.379/990), İbn Madâ el-Kurtubî (ö.592/1197), Selâme Mûsâ (ö.1958), Ab-dulmuteâl es-Saîdî (ö.1959), İbrâhîm Mustafa (ö.1381/1962), Emîn el-Hûlî (ö.1966), Ahmed Abdussettâr el-Cevârî (ö.1408/1988) ve Şevkî Dayf (ö.2005) onlardan bazılarıdır. Onların bu konuda fikirli birliği yaptıkları söylenemez. Ama her biri nahvin yenilenmesi konusunda farklı yorumlar yapmış, önerilerde bulunmuş, eserler kaleme almıştır. Bizim bu çalışmamız, nahiv sahasında yapılan çağdaş çalışmaların öne çıkanlarını ele almıştır. Aynı zamanda, yenilikçi nahiv çizgisinden uzak, araştırmacıları usandıran hem öğretmen hem öğrencilerin nefretine sebep olan geleneksel nahve alternatif nahvi amaçlayan çalışmaları konu edinmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arapça, Nahiv, Tecdid, Modern Çağ, Kolaylaştırma

Kaynakça

• Afgânî, Saîd b. Muhammed b. Ahmed. Nazarât fi’l-Luğa ‘İnde İbn Hazm el-Endelusî. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1969.
• Ahmer, Halef. Mukaddime fi’n-Nahv. thk. İzzuddîn et-Tennûhî. Dımaşk: 1961.
• Atiyye, Şa’bân Âbdulâtî ve diğerleri. el-Mu‘cemu’l-Vasît. Kâhire: Mektebetu’ş-Şurûk, 2004.
• Avn, Hasan. Tatavvuru’d-Dersi’n-Nahvî. Kâhire: Ma‘hadu’l-Buhûs ve’d-Dirâsâtu’l-Arabiyye, 1970.
• Aytaç, Bedrettin. Selame Musa ve Arap Dili Üzerine Görüşleri. Nüsha: Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, 2/1 (2001), 120-128.
• Bayram, Encümen. Selâme Mûsa’nın Dil Özelindeki Savlarının el-Belâğatü’l-‘Asrîyye ve’l-Luğatü’l-‘Arabîyye Adlı Eserindeki Dayanakları. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi, 1/1 (2016), 23-47.
• Besendî, Halid b. Abdilkerîm. Muhâvalâtu’t-Tecdîd ve’t-Teysîr fî’n-Nahvi’l-Arabî (el-Mustalah ve’l-Menhec). Riyâd: Mecelletu’l-Hitâb es-Sekâfî, 2008.
• Bişr, Kemâl. el-Luğatu’l-Arabiyye Beyne’l-Vehm ve Sûi’l-Fehm. Kâhire: Dâru Garîb, 1999.
• Brockelmann, Carl. Târîhu’l-Edebi’l-Arabî. çev. Abdulhalîm Naccâr. Kâhire: Dâru’l-Maarif, 1959.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. Dımaşk: Dâru İbn Kesîr, 1993.
• Burânik, Muhammed Ahmed. en-Nahvu’l-Menhecî. Kahire: Matbaatu Lecneti’l-Beyân el-Arabî, ts.
• Câhız, Ebû Usmân Amr b. Bahr b. Mahbûb. el-Hayavân. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1424.
• Cevârî, Ahmed Abdussettâr. Nahve’t-Teysîr Dirâse ve Nakd Menhecî. Bağdâd: Matbaatu’l-Macmai’l-İlmî el-‘Irâkî, 1984.
• Cumahî, Muhammed b. Sellâm. Tabakâtu Fuhûli’ş-Şu‘arâ. thk. Mahmûd Muhammed Şâkir, Cidde: Dâru’l-Medenî, ts.
• Çağmar, M. Edip. Halefu’l-Ahmer ve Mukaddimetu fi’n-Nahv Adlı Eseri. Ankara: İlâhiyât, 2006.
• Daşkıran, Yaşar. Temmâm Hassân’ın Dil Anlayışı: Karineler Teorisi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 56/2 (2015), 149-163. Dayf, Şevkî. Tecdîdu’n-Nahv. Kâhire: Dâru’l-Maârif, ts.
• Dayf, Şevkî. el-Madârisu’n-Nahviyye. Kâhire: Dâru’l- Maârif, ts.
• Dayf, Şevkî. Teysîru’n-Nahvi’t-Talîmî Kadîmen ve Hadîsen Ma‘a Nehci Tecdîdihi. Kâhire: Dâru’l- Maârif, ts.
• Emîn, Ahmed. Duha’l-İslâm. Kâhire: el-Heyetu’l-Mısriyye, ts.
• Enbârî, Ebu’l-Berekât Kemâluddîn Abdurrahmân b. Muhammed. Nuzhetu’l-Elibbâ fî Tabakâti’l-Udebâ. thk. İbrâhîm Samarrâî. Ammân: Mektebetu’l-Menâr, 1985.
• Ergin, Mehmet Cevat. Endülüslü Dil Bilimci Ebu Bekir ez-Zübeydî ve el-Vadıh’ı. Ankara: Araştırma Yayınları, 2011.
• Ergin, Mehmet Cevat. Arap Nahvinin Doğuşu. Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7/2 (Diyarbakır: 2005), 111-141.
• Eyyûb, Abdurrahmân Muhammed. Dirâsât Nakdiyye fi’n-Nahvi’l-Arabî. Kuveyt: Muessesetu’s-Sabâh, ts.
• Hadîsî, Hadîce, Kitâbu Sîbeveyh ve Şurûhuh, Bağdad: Dâru’t-Tadâmun, 1967.
• Hâkim, Ebû Abdullah Muhammed b. Abdullah en-Nisâbûrî. el-Mustedrek ‘ale’s-Sahihayn. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1990.
• Halîfe, Abdulkerîm. Teysîru’l-Arabiyye Beyne’l-Kadîm ve’l-Hadîs. Ammân: Menşûrâtu Macmai’l-Luğati’l-Arabiyye el-Urdunî, 1986.
• Hasan, Abbas. el-Luğa ve’n-Nahv Beyne’l-Kadîm ve’l-Hadîs. Kâhire: Dâru’l-Maârif, 1966.
• Hasrân, Abdullah b. Hamd. Merâhilu Tatavvuri’d-Dersi’n-Nahvî. İskenderiyye: Dâru’l-Marife el-Câmiiyye, 1993.
• Hassân, Tammâm. Kitâbu’l-Usûl Dirâse Ebistemolojiyye li’l-Fikri’n-Nahvî ‘İnde’l-Arab. Kâhire: 2000.
• Hassân, Tammâm. el-Luğatu’l-Arabiyye Ma’nâhâ ve Mebnâhâ. Fas: Dâru’l-Beydâ, 1994. Hûlî, Emîn. Menâhicu et-Tecdîd fî’n-Nahv ve’l-Belâğa ve’t-Tefsîr ve’l-Edeb. Kâhire: Dâru’l-Marife, 1961.
• İbn Cinnî, Ebu’l-Feth Usmân el-Mevsılî. el-Luma‘ fi’l-Arabiyye. thk. Semîh Ebû Muğillî. Ammân: Dâru Mecdulâvî, 1988.
• İbn Haldûn, Ebû Zeyd Veliyyuddîn Abdurrahmân b. Muhammed. Mukaddime (Dîvânu’l-Mubtede ve’l-Haber fî Eyyâmi’l- Arab ve’l-Acem ve’l-Berber ve men-Aŝarahum min-Zevi’ş-Şe’ni’l-Ekber). Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Muslim. Uyûnu’l-Ahbâr. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1418.
• İbn Manzûr, Ebû Fadl Cemâluddîn Muhammed b. Mukerrem. Lisânu’l-Arab. Beyrût: Dâru Sâdır, 1414.
• İbn Madâ, Ahmed b. Abdirrahmân el-Kurtubî. Kitâbu’r-Red Ale’n-Nuhât. thk. Muhammed İbrâhîm el-Bennâ. Kâhire: Dâru’l-İ‘tisâm, 1979.
• İsmâil, Abdullah Ahmed Halîl. Mecelletu’l-Camiati’l-İslâmiyye. cilt 5, sayı 2, Gazze: (1997).
• Kessâr, Muhammed. el-Miftâh li Ta’rîbi’n-Nahv. Dımaşk: el-Mektebu’l-Arabî li’l-İ’lân, 1976.
• Mahzûmî, Mehdî. fî’n-Nahvi’l-Arabî Nakdun ve Tevcîhun. Beyrût: Dâru’r-Râid el-Arabî, 1986.
• Mahzûmî, Mehdî. Medresetu’l-Kûfe ve Menhecuhâ fî Dirâseti’l-Luğa ve’n-Nahv. Beyrût: Matbaâtu Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1985.
• Muberred, Ebu’l-Abbâs Muhammed b. Yezîd. el-Muktadab. thk. Muhammed Abdulhâlık Uzayma. Beyrût: Alemu’l-Kutub, ts.
• Mulah, Hasan Hamîs Saîd. Nazariyyâtu’t-Tal’îl fî Nahvi’l-Arabî Beyne’l-Kudamâ ve’l-Muhdesîn. Ürdün, Dâru’ş-Şurûk, 2000.
• Mustafa, İbrâhîm. İhyâu’n-Nahv. Kâhire: 1992.
• Nedîm, Ebu’l-Ferec Muhammed b. İshâk b. Muhammed. el-Fihrist. thk. İbrâhîm Ramadân, Beyrût: Dâru’l-Marife, 1997.
• Nehhâs, Ebû Cafer Ahmed b. Muhammed b. İsmâil el-Muradî el-Mısrî. Kitâbu’t-Tuffâha fi’n-Nahvi’l-Arabî. Bağdad: Matbaatu’l-Ânî, 1965.
• Remmâlî, Memdûh Abdurrahman. el-Arabiyye ve’l-Vezâifu’n-Nahviyye Dirâse fî İttisâ’i’n-Nizâmi ve’l-Esâlîb. İskenderiye: Dâru’l-Ma’rifeti’l-Câmi’iyye, 1996.
• Saîd, Abdulvâris Mebrûk. fi İslâhi'n-Nahvi'l-Arabî -Dırâse Nakdiyye-. Kuveyt: Dâru'l-Kalem, 1985.
• Sa‘îd, Nefûse Zekeriyya. Târîhu’d-Da‘veti ilâ’l-‘Âmiyye ve Âsâruhâ fî Mısr. İskenderiye: Dâru’s-Sekâfe, 1964.
• Saîdî, Abdulmüte’âl. en-Nahvu’l-Cedîd. Kâhire: Dâru’l-Fikr el-Arabî, 1947.
• Samarrâî, Fâdıl. ed-Dırâsâtu’l-Luğaviyye ve’n-Nahviyye ‘İnde’z-Zemahşerî. Bağdad: Dâru’t-Tedeyyun, 1970.
• Sîbeveyhi, Ebû Bişr Amr b. Usmân b. Kanber. el-Kitâb. thk. Abdusselâm Muhammed Harûn. Kâhire: Mektebetu’l-Hancî, 1988.
• Suyûtî, Abdurrrahmân b. EbîBekr Celâluddîn. el-Muzhir fî ‘Ulûmi’l-Luğati ve Envâ‘ihâ. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998.
• Şâmî, Ahmed Cemîl. en-Nahvu’l-Arabî Kadâyâhu ve Merâhilu Tatavvurih. Beyrût: Dâru’l-Hadâra, 1418.
• Şimşek, Şahin. İbrahim Mustafa’nın Nahiv İlminin Islahına Dair Görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6/12 (Bolu: 2018), 430-456.
• Tantâvî, Muhammed. Neş’etu’n-Nahv ve Târîhu Eşheri’n-Nuhât. Kâhire: Dâru’l-Maârif, ts.
• Tekin, Selim, Temmam Hassan ve Arap Dilbilim Çalışmalarındaki Yeri. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Tokay, Ayşe. Nahvin Doğuşu. Ankara: Gece Kitaplığı, 2020, 90-130.
• Umer, Ahmed Muhtâr Abdulhamîd. el-Bahsu’l-Luğavî İnde’l-Arab. Kâhire: Alemu’l-Kutub, 1988.
• Yûsuf, Muhammed Hayr Ramazan. Mu’cemu’l-Muellifin el-Mu‘âsirîn fî Âsârihim el-Mahtûta ve’l-Mefkûd. Riyâd: Mektebetu Melik Fahd el-Vataniyye, 2004.
• Zeccâcî, Ebu’l-Kâsım Abdurrahmân b. İshâk en-Nihâvendî, el-Cumel fi’n-Nahv, Muessesetu’r-Risâle, Beyrût: 1984.
• Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Usmân b. Kaymâz. Siyeru A‘lami’n-Nubelâ. Beyrût: Muessesetu’r-Risâle, 2001.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd. el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl ve ‘Uyûni’l Ekâvil fî Vucûhi’t-Te’vîl. Beyrût: Dâru’l- Dâru’l-Ma’rife, 2009.
• Ziriklî, Hayruddîn. el-A’lâm. Beyrût: Dâru’l-Alem li’l-Melâyîn, 2002.
• Zubeydî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasan. Tabakâtu‘n-Nahviyyîn ve‘l-Lugaviyyîn. nşr. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm. Kâhire: Dâru’l-Maârif, 1973.
• Zubeydî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Hasan. el-Vâdıh. thk., Abdulkerîm Halîfe. Ammân: Dâru Celîs, 2011.