Son Dönem Müfessirlerden İsmail Turan’ın Bazı Müteşâbih Ayetlere Yaklaşımı

Yıl 2023, Sayı: 13, 29 - 55, 27.06.2023

Hüseyin Bozkurt

https://doi.org/10.54958/iiad.1289517

Öz

Tefsir ilminin önemli konularından biri olan Muhkem ve müteşâbih kavramları Âl-i İmrân 7. Ayetinde zikredilmektedir. Bu ayete göre muhkem ayetler, Kur’an’ın temelini oluşturmaktadır. Ayrıca ayetin son bölümünde geçen ikaz müteşâbih ayetler üzerinde ilerleyecek olan te’vilin yani anlama çalışmasının sınırlandırıldığını göstermektedir. Müteşâbihleri yorumlama faaliyetinde bulunanlar bilgisi Allah’a mahsus olan bir şeyi kavramaya çalışıyor olabilirler. Bu tespit tefsir sahasında önemli ve geniş bir tartışma alanı açmıştır. Kur’an’da hangi âyetlerin muhkem, hangilerinin müteşâbih olduğunun belirtilmemesi ve müteşâbih âyetlerin farklı yorumlara imkân vermesi tartışmaların temelini oluşturmuştur.
Bu çalışmada İsmail Turan’ın Vücûhu’t-Te’vîl fî Esrâri’t-Tenzîl isimli tefsirinde Rûh, Hurûf-ı Mukattaa, Sâk, Rü’yetullah, Yedullah gibi kavramları yorumlama metodu incelenmiştir. Bu bağlamda İsmail Turan’ın yorumları farklı bazı müfessirlerin yorumlarıyla mukayese edilmiştir. Araştırma sonucu Turan’ın bu kavramlarla ilgili bazı müfessirlerle benzer yaklaşımları olduğu görülmekle birlikte farklı görüşleri de tespit edilmiştir. Bu da Turan’ın geçmiş müfessirlerin yorumlarını kabullenmekle birlikte konuya dair yeni birtakım tespitler ortaya koyduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

İsmail Turan, Tefsir, Muhkem, Müteşâbih, Sâk, Rûh, Yedullah.

The Approach of İsmail Turan, one of the recent mufassirs, to Some Mutashabih Verses

Öz

The concepts of muhkam and mutashabih, which are one of the important subjects of the science of tafsir, are mentioned in 7th verse of Al-i İmran. According to this verse, muhkam verses form the basis of Qur’an. In addition, the warning in the last part of the verse indicates that the ta’wil (the study of understanding) which will progress on the mutashabih verses is restricted. The ones who are in the activity of interpreting mutashabih verses might be trying to grasp something whose knowledge is belong to Allah. This determination has created an important and wide area of discussion in the field of tafsir. The fact that it is not specified which verse is muhkam, which verse is mutashabih in Qur’an and the mutashabih verses allow for different interpretations have formed the basis of the discussions.
In this study, it was examined the method of interpreting the concepts such as Rûh, Hurûf-ı Mukattaa, Sâk, Rü’yetullah, Yedullah in İsmail Turan’s tafsir named “Vücûhu’t-Te’vîl fî Esrâri’t-Tenzîl”. In this context, it was compared the interpretations of İsmail Turan and the interpretations of some different mufassirs. As a result of the examination, although it is seen that Turan has similar approaches with some mufassirs about these concepts, it is also identified his different views. This shows that Turan, while accepting the interpretations of previous mufassirs, has revealed some new interpretations on the subject.

Anahtar Kelimeler

İsmail Turan, Tafsir, Muhkam, Muteshabih, Sâk, Rûh, Yedullah.

Kaynakça

• Ardoğan, Recep. “Yed”in Ayetlerde Allah’a İzafe Edilmediyle İlgili Kelamî Yaklaşımlar”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17/28 (2012), 7- 46.
• Âsım Efendi, Mütercim. “Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi”. Çev. Mustafa Koç, Eyyüp Tanrıverdi. Ed. Mustafa Koç. 6 Cilt. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 1. Basım, 2013.
• Başoğlu, Tuncay. “Muhkem”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/42-44. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 11. Basım, 1997.
• Cevziyye, İbn Kayyım. Bedâî’u’t-tefsîr. çev. Ahmet Ağırakça, M. Emin Çimendağ. 4 Cilt. İstanbul: Polen Yayınları, 2011.
• Duman, M. Zeki - Altundağ, Mustafa. “Hurûf-u Mukata’a”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/401-408. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
• Ensari, Abdurrahman, el-Mürşidü’l-Vecîz İlâ Ulûmi’l-Kur’ani’l-Azîz, İstanbul, Daru’n-Nidâ, 3. Basım, 2020.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ. Tefsiru’l Kur’ani’l-Azîm, thk. Sami b. Muhammed Sellâme. 8 Cilt. Riyad: Dâr’ü Tayyibetü’n-Neşr, 2. Basım, 1420/1999.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-‘Arab. thk. Abdullah Ali el-Kebîr, Muhammed Ahmed Hasebullah, Haşim Muhammed eş-Şâzeli. 6 Cilt. Kahire: Dârü’l-Maârif, ts.
• İsfahânî, Râğıb Ebu’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed. Müfredât-ü elfâzi’l Kur’ân. thk. Safvan Adnan ed-Davûdî. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 4. Basım, 1430/2009.
• Kâdî, Abdülcebbâr b. Ahmed el-Hamedânî. Tenzîhû’l-Kur’an ‘ani’l-metâ‘in. thk. Ahmet Abdurrahim Sayih, Müsteşar Tevfik Ali Vehb. Gize (Mısır): Mektebetü Nâfize, 1. Basım, 2006.
• Karataş, Ali. “Müteşâbih Ayetler ve Te’vîli”. Günümüz Tefsir Problemleri. ed. Ali Karataş, Yunus Emre Gördük. Ankara: Bilimsel Araştırma Yayınları, 2. Basım, 2019, 135-146.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmi’ li-Âhkâmi’l-Kur’an. Thk. Ahmed el-Berdûnî, İbrahim Etfîş. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l Kütübü’l Mısrî, 2. Basım, 1384/1964.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtü’l Kur’ân. thk. Mecdî Bâsallûm, 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1. Basım, 1426/2005.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-Ğayb= et-Tefsîru’l-Kebîr. 32 Cilt. Beyrut: Dâru-İhyâ’i-Turâsi’l-‘Arabî, 3. Basım, 1420.
• Şimşek, M. Sait. Kur’an’ın Anlaşılmasında İki Mesele. Konya: Kitap Dünyası Yayınları, 5. Basım, 2012.
• Tabâtabaî, Allâme Muhammed Hüseyin. el-Mîzân fî Tefsîr’il-Kur’ân, thk. Şeyh Hüseyin el-E’lemî, 20 Cilt. Beyrut: Müessesetü’l-E’lemiyyi li’l-Metbûât, 1. Basım, 1417/1997.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. el-Câmi‘u’l-Beyân an Tefsîri Âyi‘l-Ḳur’ân. thk. Dr. Abdullah Abdulmuhsin et-Türkî. 26 Cilt. Kahire: DâruHicr, 1. Basım, 1422/2001.
• Tabersî, Ebû Ali Emînü’d-Din (Emînü’l-İslâm) el-Fazl b. el-Hasen b. el-Fazl. Mecme’u’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân, 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Murtezâ, 1. Basım, 1427/2006.
• Turan, İsmail. Tefsîru Vücûhu’t-Te’vîl fî Esrâri’t-Tenzîl, thk. Dr. Hüseyin Muharrem Çelik, Dr. Abdullah Abdulkadir et-Tavîl. 19 Cilt. Adıyaman: y.y. trs.
• Üzüm, İlyas. “Mücessime”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/448-449. Ankara: TDV Yayınları, 2020.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Müşebbihe”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/156-158. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Müteşâbih”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/204-207. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Yeşilyurt, Temel. “Rü’yetullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/311-314. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullah Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. El-Keşşâf ‘an Hakâ’ikı Ğavâmidı’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvil fî Vucûhi’t-Te’vîl. thk. Halîl Me’mûn Şeyhâ, Beyrut: Dâru’l marife, 3. Basım, 1430/2009.
• Zerkeşî, Bedrüddin Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed ebu’l-Fadl İbrahim. 2 Cilt. Kahire: Dâru’t-Turâs, 3. Basım, 1404/1984.
• Zürkânî, Muhammed Abdu’l-Azîm. Menâhilu’l-İrfan fî Ulûmi’l Kur’an. thk. Fevvâz Ahmed Zemerlî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1. Basım, 1415/1995.