İslam Hukukunda Tekâfül Sigortası-Zekât İlişkisi Ve Ekonomiye Etkisi Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Sayı: 13, 56 - 74, 27.06.2023

Yusuf Şen

https://doi.org/10.54958/iiad.1290257

Öz

İnsan hayatı her geçen gün karmaşık hale gelmekte ve tehlikelerle doludur. Tehlikeler karşısında yardımlaşarak tedbir almak bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyaca binaen gelişen ve değişen sigortacılık uygulamasının ekonomiye katkısını bu çalışma ile tespit etmek amaçlanmıştır. Zira çağın bir getirisi olan tüketim fazlalığı ve bunun aksine üretimin yetersizliği enflasyonun ve pahalılığın artmasına aynı oranda istihdamın ve yatırımın azalmasına sebebiyet vermektedir. Sigortacılık sektörü, bu noktada toplumun emniyet kemeri konumunda olup, şahısların karşılaşabilecekleri tehlikeleri deneyim ve bilgi birikimleri ile tespit ederek önlem almaktadırlar. Bu tehlikeler sigortacılıkta riziko olarak isimlendirilmektedir. Söz konusu rizikolar meydana geldiğinde ise sigorta şirketi kurumdan kuruma değişen oranlarla şahısların zararını karşılamayı taahhüt etmektedir. Sigortalı sayısı arttıkça üye oranında primlerde artış göstermekte ve belli bir fonda birikmektedir. Biriken bu fon yatırım maksatlı olarak değerlendirilmektedir. Ekonomide yatırım demek; üretim, istihdam, düşük enflasyon ve neticede refah demektir. Makalemizde öncelikle sigorta kavramının ortaya çıkışı ve unsurları ele alınmıştır. Katılım sigortacılığının İslâm hukukundaki karşılığı olan tekâfülün zekâtla ilişkisi, günümüz ekonomisine makro ve mikro etkileri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Hukuku, Sigorta, Tekâfül, Zekât, Piyasa, Risk

Teşekkür

Teşekkür eder hayırlı çalışmalar dilerim.

An Evaluation on the Relationship between Takaful (Participation Insurance) and Zakat in Islamic Law and Its Reflections to Today

Öz

Human life is becoming more complex and full of dangers day by day. It is a need to take precautions by helping each other in the face of dangers. In this study, it is aimed to determine the contribution of the developing and changing insurance concept to the economy. Because the excess consumption, which is a return of the age, and on the contrary, the inadequacy of production cause the increase in inflation and expensiveness, and the decrease in employment and investment at the same rate. At this point, the insurance sector is in the position of the seat belt of the society, and they take precautions by detecting the dangers that individuals may encounter with their experience and knowledge. These dangers are called risks in insurance. When such risks occur, the insurance company undertakes to cover the losses of individuals at rates varying from institution to institution. As the number of insured increases, premiums increase at the member rate and accumulate in a certain fund. This accumulated fund is used for investment purposes. In the economy, investment means production, production means employment, employment means low inflation and ultimately prosperity. In our study, first of all, the concept of insurance and the subjects covered by insurance are discussed. The macro and micro effects of Takaful, which is the equivalent of participation insurance in Islamic law, on the markets have been determined.

Anahtar Kelimeler

Islamic Law, Insurance, Takaful, Zakat, Market, Risk.

Kaynakça

• Adal, Erhan. “Motorlu Taşıt Kazalarına Karşı Mecburî Malî Sorumluluk Sigortası”. İstanbul Üniveristesi Hukuk Fakültesi Dergisi 30/3-4 (2011), 861-896.
• Ahmed Cevdet Paşa. Sadeleştirilmiş Mecelle. sad. İbrahim Ural - Salih Özcan. İstanbul: Fey Vakfı, 1995.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2009.
• Aslan, Hakan. “Türkiye’de Tekafül (İslami Sigorta) Uygulamaları: Problemler ve Çözüm Önerileri”. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies 1/1 (2015).
• Aytekin, Mehmet Ali. Uluslararası İslamî Sigortacılık ve Finans Sempozyumu. ed. Abdullah Çolak - Güngör Karakaş. Çorum: Hitit Üniversitesi, 1. Basım, 2021.
• Ayub, Muhammad. İslâmî Finansı Anlamak. çev. Abdurrahman Yazıcıoğlı. Istanbul: İktisat Yayınları, 1. Basım, 2017.
• Babertî, Ekmeluddin Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-Hanefî el-. el-İnâye Şerhu’l-Hidâye. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2007.
• Bayyiğit, Mehmet (ed.). 1. Uluslararası İslâm Ticaret Hukukunun Günümüzdeki Meseleleri Kongresi. Konya: Kombad Yayınları, 1997.
• Beşer, Faruk. İslâm’da Sosyal Güvenlik. İstanbul: Bilge Yayıncılık, 1. Basım, 2004.
• Bilgeç, Hakan. “Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlandırılmasına İlişkin Anayasal İlkeler Işığında Zorunlu Sigortaların Belirlenmesi Usulünün Değerlendirilmesi”. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 23/2 (2021), 959-1000.
• Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukukı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. Istanbul: Bilmen Yayınevi, 1985.
• Cezîrî, Abdurrahman. Kitâbü’l-fıkh ale’l-mezâhibi’l-erbea. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1990.
• Çağrıcı, Mustafa. “Diğerkâmlık”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 22. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Çağrıcı, Mustafa. “Yardımlaşma”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 43. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Dalgın, Nihat. “Sigorta”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/159-164. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Demir, Osman. “Tesânüd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 40. Istanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Güler, Abdurrahim. “İslâm Hukuku Açısından Tarım Sigortası (TARSİM)”. Batman Üniversitesi İslâmi İlimler Fakültesi Hakemli Dergisi 3/2 (2019), 29-42.
• Güneş, Serdar. Sigorta Sektörü ve Türkiye Ekonomisindeki Yeri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Doktora Tezi, 2014.
• Hacak, Hasan. “Teori ve Uygulama Açısından İslam ve Finans”. Tekâfül (İslâmî Sigorta). ed. Necmettin Kızılkaya. İstanbul: Îsar Yayınları, 1. Basım, 2019.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emîn. Reddü’l-muḥtâr ʿale’d-Dürri’l-muḫtâr Ḥâşiyetü Ḳurreti ʿuyûni’l-aḫyâr tekmiletü Reddi’l-muḥtâr. İstanbul, ts.
• İmâm Gazâlî, Zeynü’d-Dîn. İhyâu Ulûmi’d-Dîn. çev. Ahmed Serdaroğlu. 4 Cilt. İstanbul: Bedir Yayınları, ts.
• İsfahânî, Hüseyin Muhammed el-. el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân. İstanbul: Kahraman Yayınları, 1986.
• Kayıhan, Şaban. “Zorunlu Deprem Sigortası”. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 8/1-2 (2004), 497-516.
• Kenanoğlu, M. Macit. “Vergi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. C. 43. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Kısacık, Harun. “Katılım Sigorta (Tekâfül) Ve Muhasebe Süreci”. Hitit İlahiyat Dergisi 20/3 (2021), 265-288.
• Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmi’ li ahkâmi’l-Kur’ân. Dâru’l-Kâtibi’l-Arabî, 3. Basım, 1967.
• Mevsîlî, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd. Kitâbu’l-İhtiyâr li Ta’lîli’l-Muhtâr. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 2010.
• Sağlam, Hadi. “İslam Hukuk Tarihinde Sosyal Güvenlik Kurumları ve Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Teknikler”. E-Akademi İnternet Dergisi 9/1 (2009), 123-155.
• Samar, Mahmut. “Türkiye’de Katılım Sigortacılığı (Tekâfül) Literatürü”. İlahiyat Akademi 13 (2021), 97-122.
• Şafak, Ali. Hukuk Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Rehber Yayınları, 1992.
• Şami̇loğlu, Famil vd. “Türkiye’de Sigortacılık Sektörünün Makroekonomik Değişkenlerle Olan İlişkisi”. Journal of Economics and Management Research 8/1 (2019), 24-40.
• Şen, Yusuf. “İnsan, Din ve Erdemlilik”. İslâm Hukukunun Ahlâkî Referansları Bağlamında Finans Kaynağı Olarak Karz-ı Hasen Uygulaması. ed. Mustafa Çakmak. İstanbul: Dem Yayınları, 1. Basım, 2022.
• Şerkâvî, Ali Ahmed. ez-Zekâtü ve eseruha fi’t-te’mîni’l-ictimâiyyi. Kahire: Dâru’l-kütübi’l-câmiyye, 1. Basım, 1980.
• Tepedelen, Zekeriya. Zorunlu sigortalarda güvence hesabı. Gaziantep: Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Master’s Thesis, 2016.
• Uludağ, Süleyman. İslâm’da Emir ve Yasakların Hikmetleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2. Basım, 1989.
• Yazgan, Turan. “Sosyal Güvenlik Açısından Zekat”. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi 1/6 (1980), 131-1660.
• Yenisu, Ersin. “Sigortacılık Sektörü ve Ekonomik Büyüme İlişkisi”. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 4/2 (2019), 206-217.
• Yusuf, Muhammed Fazlı. “Tekâful İşletmesinin Kavramı ve İşleyişi Hakkında Kısa Tanıtma (İslâmî Sigorta)”. V. Oturum Sigorta. 929-956. Konya: Kombad Yayınları, 1997.
• Zuhaylî, Vehbe. el-Fıkhu’l-İslâmî ve Edilletuh. Dımaşk: Dâru’l-fikr, 1989.