"Gondol" Şairi Ali Mahmûd Tâhâ ve Modern Arap Şiirindeki Yenilikçi Rolü

Yıl 2024, Sayı: 16, 116 - 141, 30.12.2024

Mahmut Çay

https://doi.org/10.54958/iiad.1582560

Öz

Napolyon (öl. 1821)'nun 1798 yılında Mısır'a düzenlediği askerî sefer, Arap dünyasında modernleşme adına bir dönüm noktası kabul edilmiştir. Bu işgalle birlikte Avrupa ile siyasî ve kültürel temaslar kurularak söz konusu alanlarda yenileşmeye doğru adımlar atılmış ve özellikle edebî alanda modern kimlik arayışına gidilerek klasik şiirde birtakım farklılıklar meydana gelmiştir. Bu değişikliklerin tezahürleri, klasik şiirlerin geleneksel yapısının aşılmasına ve yeni bir formülasyonun benimsenmesine yol açan modern faktörler yoluyla ortaya çıkmıştır. Muhteva, içerik ve modern terimleri kapsayan bu faktörler, eski dilsel terimlerin güncellenmesi ve bunların okurlar için daha ulaşılabilir kavramlarla değiştirilmesi bu noktada dilsel açıdan önem arz etmiştir. Yenilenme aynı zamanda metne güzellik ve zenginlik katma amacıyla şiirsel görsellerin kullanımındaki gelişmeleri de içermektedir. Müzikal şiirin önemsenmesinin yanı sıra, şairin anlatmak istediği içerik ve duygulara hitap eden ölçülü ve kafiyeli şiirleri oluşturmak için yeni ölçü ve ritim yöntemleri kullanılmıştır. Dolayısıyla bu süreçte kadim şiir anlayışı mecrasından sapmaya başlamış ve modern şiir anlayışı adı altında şekil değiştirmiştir. Ali Mahmûd Tâhâ’nın da içinde yer aldığı Apollo topluluğu gibi bazı ekoller ortaya çıkmış ve şiirin, kafiyelere feda edilmemesini savunmuşlardır. Şiirlerini daha çok romantizmin etkisinde kalarak yazan Tâhâ, birçok Avrupa ülkesine seyahat ederek kültürlerinden etkilenmiştir. Ziyaret ettiği Avrupa ülkelerinden biri de İtalya'dır. Şair, 1938 yılında İtalya'nın Venedik kentine yaptığı bir ziyarette Venedik Karnavalına tanıklık etmiş ve gondol şölenini, Gondol Kasidesi adı altında müzikal bir tarzda yazmıştır. İçerik tahlil yöntemi kullanılan bu makale, Ali Mahmûd Tâhâ’nın modern Arap şiirine katkılarını, özellikle Gondol Kasidesi bağlamında, edebî teknikler, temalar ve modernleşme süreci ışığında analiz etmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Muvaşşaha, Ali Mahmûd Tâhâ, Arap Dili, Modern Arap Şiiri, Gondol Kasidesi

The Poet of “Gondola” Ali Mahmoud Tâhâ and His Innovative Role in Modern Arabic Poetry

Öz

Napoleon's (d. 1821) military campaign in Egypt in 1798 was considered a key turning point for modernization in the Arab world. With this invasion, political and cultural contacts with Europe were established, steps were taken towards innovation in these fields, and a search for a modern identity, especially in the literary field, led to a number of changes in classical poetry. The manifestations of these changes emerged through modern factors that led to the transcendence of the traditional structure of classical poetry and the adoption of a new formulation. These factors, including content, context and modern terms, were linguistically significant in that old linguistic terms were updated and replaced with more accessible concepts for readers. Renewal also includes developments in the use of poetic imagery to add beauty and richness to the text. In addition to the importance of musical poetry, new methods of meter and rhythm were used to compose poems in meter and rhyme that appealed to the content and emotions the poet wanted to convey. Therefore, in this process, the ancient understanding of poetry began to deviate from its course and changed its form under the name of modern poetry. Some schools emerged, such as the Apollo group, in which Ali Mahmûd Tâhâ was a member, and they argued that poetry should not be sacrificed to rhyme. Tâhâ, who wrote his poems mostly under the influence of romanticism, traveled to many European countries and was influenced by their cultures. One of the European countries he visited was Italy. During a visit to Venice, Italy in 1938, the poet witnessed the Venice Carnival and wrote about the gondola feast in a musical style under the title Gondola Ode. Using the content analysis method, this article aims to analyze Ali Mahmūd Tâhâ's contributions to modern Arabic poetry, especially in the context of the Gondola Ode, in the light of literary techniques, themes and the process of modernization.

Anahtar Kelimeler

Arabic Language, Ali Mahmûd Tâhâ, Muwashshah, Gondola Ode, Modern Arabic Poetry

Kaynakça

• ‘Annânî, Muhammed Zekeriyyâ. el-Muvaşşâhâtu’l-Endelusiyye. Suudi Arabistan: İlmu’l-Ma’rife, 1980.
• Aydın, Mustafa. “Muvaşşah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 32/229-231. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
• Bolelli, Nusrettin. Belâgat; Beyân-Me’ânî-Bedi’ İlimleri. İstanbul: İFAV Yayınları, 2012.
• el-Ceyyûsî, Selmâ el-Hadrâ. el-İtticâhâtu ve’l-harakât fi’ş-şi‘ri’l-‘Arabiyyi’l-hadîs. çev. Abdulvâhid Lü’lü’, Beyrût: Dirâsâtu’l-Vahde, 2007.
• Çakır, Mürüvvet Türken. Modern Arap Şiirinde Apollo Ekolü. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Dayf, Şevkî. el-Edebu’l-‘Arabiyyu’l-mu’asır fî Mısr. Kâhire: Dâru’l-Me’ârif, ts.
• Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi-1: Câhiliye Dönemi. Kayseri: Fenomen Yayınları, 2014.
• Erkan, Arif. el-Beyân. İstanbul: Yasin Yayınları, 2012.
• Eyyûb, Süheyl. Ali Mahmûd Tâhâ şi’ren ve dirâseten. Dımaşk: Dâru’l-Yakzeti’l-‘Arabiyye, 1962.
• İbn ‘Îd el-‘Atvî, Mes’ad. el-Edebu’l-‘Arabiyyu’l-hadîs. Tebuk: Fehdu’l-Vataniyye, 2009.
• Kabbiş, Ahmed. Târîhu’ş-şi’ri’l-Arabiyyi’l-hadîs. Dımaşk: Medresetü’l-Lugati’l-‘Arabiyye, 1971.
• Kanber, Mustafa Ahmed. “Hitâbu’t-te’abât fî dîvâni’l-mellâhi’t-tâihL li Ali Mahmûd Tâhâ; el-‘Unvânu Numûzecen”. Mecelletu’l-Kelim 4/2, (2019), 5-18.
• el-Melâike, Nâzik. es-Sevme’atu ve’ş-şir’atu’l-hamrâu dirâsetün nakdiyyetün fî şi’ri Ali Mahmûd Tâhâ. Beyrut: Dâru’l-‘İlm, 1979.
• Merzubânî, Ebû Ubeydillâh Muhammed b. İmrân. el-Muvaşşah. Thk. Ali Muhammed el-Becâvî, Mısır: Nahdatu Mısr, 1956.
• Mine’t-Tâlibât, Hey’etün. Melâmihu’r-rumansiyyeti, fî kasîdeti mîlad şâir Ali Mahmûd Tâhâ. Cezayir: Câmi’atü’-Şehîd, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• el-Mutayrî, Ömer b. Nuh. Mûsîku’ş-şi’ri ‘inde’ş-şâir Ali Mahmûd Tâhâ beyne’l-‘asâleti ve’l-mu’âsire. Suudi Arabistan: Şu’betü’n-Neşri ve’l-Hedemât, 2022.
• Neşâvî, Nesîb. el-Medârisu’l-edebiyyetu fi’ş-şi’ri’l-edebiyyi’l-mu’âsır. Cezayir: Dîvânu’l-Metbû’âti’l-Câmi’iyye, 1984.
• Parlak, Cengiz. “Endülüs Edebiyatında Vasf Şiirleri”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 53/2 (2022), 825-854. https://doi.org/10.17120/omuifd.1158893
• Recâî, Fuad. Min kunûzinâ fi’l-muvaşşâhâti’l-endelusiyye. Haleb: Tabakatu’ş-Şark, 1955.
• Serhân, Semîr - ‘Anânî, Muhammed. Ecmelu mâ ketebe şâiru’l-cundûl Ali Mahmûd Tâhâ. Mısır: Mektebetü’l-Usre, 2002.
• Şâkir, Mahmûd Muhammed. Cemheretu’l-makâlâti’l-ustâz Mahmûd Muhammed Şâkir. Kâhire: Mektebetu’l-Hancî, ts.
• Tâhâ, Ali Mahmûd. Dîvânu Leyâli’l-fellâhi’t-tâih li Ali Mahmûd Tâhâ. Lübnan: Şeriketü Fenni’n-Tabâ‘a, 1941.
• Yalar, Mehmet. Modern Arap Edebiyatına Giriş. Bursa: Emin Yayınları, 2009.
• Yunus, Mustafa. Hezîmetü’ş-şeytan; Ali Mahmûd Tâhâ. Medine: Câmi’âtü’l-İslâmiyye, h. 1432.
• Zeydân, Corcî. Târîhu âdâbi’l-luğati’l-‘Arabiyye. Kâhire: Müessesetu Hindâvî, 2013.
• Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayruddîn. el-‘Alâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-‘İlm, 2002.