Adalet Bakanlığına Bağlı Kurumlarda Çalışan Personelin Yaşadığı Tükenmişlik, İş Doyumu ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkilerin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 8, 50 - 77, 21.06.2018

Bülent Tansel

Öz

Bu
çalışmada, Adalet Bakanlığı’na bağlı Adliyeler ile İdare Mahkemelerinde çalışan
personelin yaşam alanlarındaki doyumu, iş doyumu ve mesleki tükenmişlik
düzeylerinin kurumda çalıştıkları unvanlarına, hizmet sürelerine,
cinsiyetlerine, medeni durumlarına, yaşlarına, eğitim durumlarına, çalıştıkları
birime, çalışma saatlerine, çocuk durumlarına, hobi durumlarına, mesleği seçme
nedenlerine ve mesleklerinde değiştirmek isteyip istemedikleri durum
değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığı kişisel özelikleriyle mesleki
özellikleri arasında anlamlı bir ilişkinin olup olmadığı incelenmiştir. Araştırmanın
örneklemini Mersin ilinde çalışan 505 adliye personeli oluşturmaktadır.
Araştırmada; Sosyo Demografik Bilgilerden Oluşan Kişisel Bilgi Formu, Maslach
Tükenmişlik Envanteri Genel Formu (MTE-GF), Minnesota İş Doyumu Ölçeği (MİDÖ)
ve Yaşam Alanlarındaki Doyum Ölçeği (YADÖ) kullanılmıştır. Elde edilen
verilerin istatistiksel analizlerinde; öncelikle iş doyumu, yaşam doyumu ve
mesleki tükenmişlik seviyelerinin değişkenlere göre normallik analizi yapılmış,
50’den büyük gruplar için Kolmogorov-Smirnov, 50’den daha
az boyuttaki gruplar için Shapiro-Wilk normallik testi sonuçları dikkate
alınmıştır. Çoklu gruplarda tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve ikili
gruplarda t-testi kullanılmıştır. Normal dağılıma sahip olmayan çoklu gruplarda
Kruskal Wallis testi, ikili gruplarda Mann – Whitney U testi kullanılmıştır.
Kişisel özelliklerle mesleki özellikleri arasındaki ilişkiler Pearson ki Kare testi
ile analiz edilmiştir. Çalışanların “medeni durumları” ile “çocuk sahibi olma
durumlarının” duyarsızlaşma; “yaşlarının” duyarsızlaşma, kişisel başarı ve iş
doyumunu; “hobi durumlarının” duygusal tükenme, kişisel başarı ve yaşam
doyumlarını etkilediği gözlenmiştir. Mesleki özelliklerinin duygusal tükenme,
duyarsızlaşma, kişisel başarı, iş ve yaşam doyumlarının kişisel özelliklerine
göre daha fazla etkili olduğu görülmektedir. Unvanları ve çalıştıkları birim;
duygusal tükenme, duyarsızlaşma, kişisel başarı, iş ve yaşam doyumunda etkili
olmaktadır. Hizmet süreleri duyarsızlaşma, kişisel başarı ve iş doyumlarını
etkilemektedir. Mesleği seçme nedenleri ve meslekte en çok değiştirmek
istedikleri husus, duygusal tükenme, duyarsızlaşma, iş ve yaşam doyumları
arasında anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Mevut çalışma, diğer illerdeki
Adalet Bakanlığı’na bağlı adliyelerde çalışan personele uygulanarak,
karşılaştırılmalı ve kapsamlı sonuçlar geliştirilebilir.

 

Anahtar Kelimeler: Adalet Bakanlığı Personeli, İş Doyumu, Yaşam Doyumu,
Tükenmişlik.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, İş Doyumu, Yaşam Doyumu, Adliye Personeli

Kaynakça

• AKDOĞAN, M. (2009). Büyük Ölçekli İşletmelerde Çalışan Ofis İşgörenlerinin Tükenmişlik Düzeylerinin Kişisel, Örgütsel ve Kişilerarası Faktörlere Göre Yordanması, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ege Üniversitesi,
• AKSOY, S. (2012). Samsun’da Çalışan Polislerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Yapısal Eşitlik Modellemesi ile İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• ARSLAN, B. (2010). Çalışanlarda Çatışma Çözme Yöntemlerinin Tükenmişlik Üzerine Etkisi ve İstanbul Emniyet Müdürlüğünde Bir Araştırma, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• ATAMTÜRK, E. (2010). Aile Mahkemeleri Uygulamalarında Yaşanan Sorunların Aile Mahkemesi Uzmanlarının Tükenmişlik Düzeylerine ve İş Doyumlarına Etkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• AVŞAROĞLU, S., DENIZ, M., KAHRAMAN, A. (2005). Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu, İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14):118.
• AY, M. ve AVŞAROĞLU, S. (2010). Muhasebe Çalışanlarının Mesleki Tükenmişlik, İş Doyumu ve Yaşam Doyumlarının İncelenmesi, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, ss. 1170-1181.
• BADUROĞLU, G.E. (2010). Hâkim ve Cumhuriyet Savcılarında Psiko-Somatik Hastalıklar ve Tükenmişlik Sendromu, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• BALTAŞ, A. ve BALTAŞ, Z. (1993). “Stres ve Başa Çıkma Yolları” Remzi Kitapevi, 13. Baskı İstanbul.
• CUMMINS, R. A. (2003). Normative life satisfaction: Measurement issues and a homostatic model. Social Indicators Research, 64, 225-256.
• ÇAM, O. (1992). Tükenmişlik Envanterinin Geçerlik ve Güvenirliğinin Araştırılması, VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara, Hacettepe Üniversitesi, ss. 155-160.
• ÇAPULCUOĞLU, U. (2012). Öğrenci Tükenmişliğini Yordamada Stresle Başa Çıkma, Sınav Kaygısı, Akademik Yetkinlik ve Anne-Baba Tutumları Değişkenlerinin İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi, Mersin.
• DALKILIÇ, O.S. (2014). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu, Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri, Nobel Yayınları, 2. Basım, Ankara.
• DEMİRKOL, İ. (2006). Avukatlarda İş Doyumu, Tükenmişlik ve Denetim Odağının Bazı Demografik Değişkenler Bağlamında İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Mersin Üniversitesi, Mersin.
• DIENER, E., EMMONS, R., LARSEN, R. J., ve GRIFFIN, S. (1985). The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment, 49, 71-75.
• ERDWINS, C. J., BUFFARDI, L. C., CASPER, W. J., O'BRIEN, A. S. (2001). “The Relationship of Women's Role Strain to Social Support, Role Satisfaction, and Self-effıcancy”, Family Relations, Vol.50, No.3, pp. 230-238.
• ERGİN, C. (1992). “Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Envanterinin Uyarlanması”, 7. Psikoloji Kongre Kitabı, Ankara: Psikologlar Derneği Yayınları, ss.143-154.
• FREUDENBERGER, H. J. (1974). Staff burnout. Journal of Social Issue, 30, 159-165.
• GÜNDÜZ, B., ERKAN, Z. ve GOKÇAKAN, N. (2007). Polislerde Tükenmişlik ve Görülen Psikolojik Belirtiler, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 16, Sayı 2, ss. 283-298.
• GÜNDÜZ, B., ÇAPRI, B. ve GOKÇAKAN, Z. (2012). Üniversite Öğrencilerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, ss.38-55.
• GÜRBÜZ, H. ve KARAPINAR, M. (2014). Bankacılık Sektöründe Çalışanların Tükenmişlik Düzeylerinin Maslach Kriterlerine Göre Ölçülmesi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt 10, Sayı 23, ss. 267-278.
• GÜRSES, İ. (2006). Avukatların Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Sakarya Örneği, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• HELVACI, İ. ve TURHAN, M. (2013). Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi: Silifke’de Görev Yapan Sağlık Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma, İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 4, ss.58-68.
• INTERNATIONAL WELLBEING GROUP (2013). Personal wellbeing index-adult (PWI-A): 5th Edition. Centre on Quality of Life, Deakin University, Melbourne: Australian, ss.1-40.
• İLGÜN, E. (2010). İnfaz Koruma Memurlarının İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• KAHRAMAN, G., ENGIN, E., DÜLGERLER, Ş. ve OZTÜRK, E. (2011). Hemşirelerde İş Doyumu, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4 (1), 12-18.
• KARASAR, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Nobel Yayıncılık, 9. Basım, Ankara, ss.53-70.
• KAVLU, İ. (2008). Acil Servislerde Çalışan Hemşirelerin Tükenmişlik ve İş Doyumlarının Yaşam Kalitesine Etkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• KAYA, Ş. (2010). Ankara İlinde Çalışan Polislerin Tükenmişlik Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• KAYA, N., KAYA, H., AYIK, S.E., UYGUR, E. (2010). Bir Devlet Hastanesinde Çalışan Hemşirelerde Tükenmişlik, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, ss. 401-419.
• KEBAPÇI, A. (2010). Acil Birimlerde Çalışan Hemşirelerde Çalışma Ortamının Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• KUTSAL, D. (2009). Lise öğrencilerinin Tükenmişliklerinin İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• KÜLAHÇI, Ş. ( 1991 ). “ Kadının Çalışma Sorunu,” Milli Eğitim Vakfı Dergisi, Sayı 22.
• MASLACH, C. (Eds.) (1981). The burnout syndrome, pp. 30-53. Park Ridge, IL: London House.
• MASLACH, C. ve JACKSON, S.E. (1981). “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behaviour, Vol: 2, pp. 99–113.
• NALBANT, A. ve AKMAN KARABEYOĞLU, Y. (2011). Çocuklarla Çalışan İnfaz Koruma Memurlarına Yönelik Hazırlanan Kişilerarası İlişkiler Psikoeğitim Programının Etkisi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, Yıl 11, Sayı 21, ss. 223-250.
• OKYAY, N. (2009). Emniyet Teşkilatına Bağlı Okullardan Mezun Olup Çevik Kuvvet Şube Müdürlüğünde Görev Yapan Polislerin Psikolojik Hizmet Algıları, İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyinin İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Çukurova Üniversitesi, Adana.
• ORAN, B.N. (1989). A Study on Job Satisfaction of a Group of Academical Staff in Marmara University, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• ÖZKANAN, A. (2009). Örgüt İklimi ve Tükenmişlik İlişkisi: Büro Çalışanları Üzerine Bir Alan Araştırması, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• ÖZSOY, O. (2005). Değişen Dünyada Meslek Seçimi, Geleceğin Meslekleri, Hayat Yayınları, İstanbul.
• ÖZYURT, A., HAYRAN, O. ve SUR, H. (2006). Predictors of burnout and job satisfaction among Turkish physicians, QJM Advance Access publishes, doi 10, 1093, ss.2-9.
• PINES, A.M., KAFRY, D. (1978). “Occupational Tedium in the Social Services” Social Work, 23: 499-507.
• PINES, A. M. ve ARONSON, E. (1988). Career burnout: Causes and cures. New York: Free Press.
• PINES, A. M. ve GIORA, K. (2005). “Stres and Burnout: The Significant Difference” Personality and İndividual Differences 39, 625-635.
• SÜMER, D. (2005). İnsan Kaynakları Eğitim Fonksiyonunun Mesleki Tükenmişlik Üzerine Etkisi ve Otomotiv Yan Sanayinde Bir Uygulama, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• ŞANLI, S. ve AKBAS, T. (2009). Adana İlinde Çalışan Polislerin İş Doyumu Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Polis Bilimleri Dergisi, 11 (2), ss.73-86.
• ŞEKER, B.D. ve ZIRHLIOĞLU, G. (2009). Van Emniyet Müdürlüğü Kadrosunda Çalışan Polislerin Tükenmişlik, İş Doyumları ve Yaşam Doyumları Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi, Polis Bilimleri Dergisi, 11 (4), ss. 1-26.
• ŞİMŞEK, E. (2011). The effects of organizational communication and personality traits on life satisfaction, Unpublished doctoral thesis, Anadolu Universitesi, Eskişehir, Turkey.
• TATLICI, M. (2006). Atletizm Antrenörlerinin Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi, Konya.
• ÜNAL, S., KARLIDAĞ, R. ve YOLOĞLU, S. (2001). Hekimlerde Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerinin Yaşam Doyumu Düzeyleri ile İlişkisi, Klinik Psikiyatri Dergisi, (4), ss.113-118.
• YILDIRIM, F. (1996). Banka Çalışanlarında İş Doyumu ve Algılanan Rol Çatışması İle Tükenmişlik Arasındaki İlişki, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• YILDIRIM, F. (2007). İş doyumu ile Örgütsel Adalet İlişkisi, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 62 (1), ss. 203-222.
• YILMAZ Boylu, A. (2012). Adalet Bakanlığı’na Bağlı Kurumlarda Çalışan Personelin Yaşam Doyumu, İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin Cinsiyet ve Hizmet Süresi Değişkenlerine Göre İncelenmesi, Adalet Dergisi, Sayı:44, ss. 123-141.
• YİĞİT, R. (2012). Çevik Kuvvet Görevlilerinin Benlik Saygıları ile Yaşam Doyumu ve Stresle Başa Çıkma Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, ss. 61-75.