Mondros Mütarekesi Sonrası ve Milli Mücadele Döneminde Jandarma Teşkilatı

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 8, 277 - 293, 21.06.2018

Murat Köylü

Öz

Mondros
Ateşkes Antlaşması’ndan sonra, Osmanlı Devleti’nin hâkimiyeti altında bulunan
çeşitli azınlık ve ulusların yaşadığı toprakların bilinen nedenlerle
parçalanması, ordunun silahlarının alınması, Türk yurdunun galip
devletlerarasında paylaştırılması ve ülkede mevcut devlet ve hükümet
otoritesinin tamamen kaybedilmesinin bir sonucu olarak, ülkenin her yerinde
büyük ölçüde huzursuzluklar baş göstermişti. Ülkenin her yerinde çete ve eşkıya
faaliyetlerinin artması, azınlıkların mütarekenin 7. Maddesi`nden güç alarak
kargaşa çıkarma çabaları ülkede güvensiz bir ortamın doğmasına neden olmuştu.
Ancak Birinci Dünya Savaşı’nın başlamasından sonra Osmanlı Devleti’nin
seferberliğini ilan etmesiyle birlikte sabit jandarma birliklerinin subay,
erbaş ve erlerin üçte ikisiyle seyyar jandarma birlikleri teşkil ettirilmesi
ile boşalan jandarma birlik kadroları ise emekli subay ile askerlik çağındaki
personelle tamamlatılması teşkilatta bir zafiyet yaratmıştı. Gerek seyyar
jandarma birliklerinde Birinci Dünya Savaşında şehit olan tecrübeli jandarma
personelinin eksikliği, gerekse geride kalan jandarma kadrolarının tecrübesiz
personel ile doldurulması mütareke dönemi sonrası ortaya çıkan asayişsizliğin
önemli sebeplerinden birini teşkil etmiştir. Bu çalışmanın amacı, Mondros
Mütarekesi ile başlayan ve özellikle kırsal alandaki asayişsizliğin önlemekle
görevli Jandarma Teşkilatının durumu analiz edilerek değerlendirilmesidir.  

Anahtar Kelimeler

Mondros Mütarekesi, Milli Mücadele, Jandarma Teşkilatı

Kaynakça

• ALYOT, Halim. (1947), Türkiye'de Zabıta, Kanaat Basımevi, Ankara.
• ATASE Arşivi, BDH Kls:1487 Dos:2/27 Fih:1-9.
• ATASE Arşivi, İSH-12, Klasör 807, Gömlek 171.
• GÜNEŞ, İhsan. (1983), “1920’de Seyyar Jandarma Müfrezelerinin Kurulması ve Bunların İç Güvenliğin Sağlanmasındaki Rolü”, Birinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri II, Ankara.
• HARP TARİHİ VESİKALARI DERGİSİ, S. 53, Belge 68.
• HARP TARİHİ VESİKALARI DERGİSİ, S. 43, Belge 1010. JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI TARİHİ, C. I, Ankara, 2002.
• JANDARMA DERGİSİ, (2006), “Seyyar Jandarma Taburlarının Kazandığı Başarının Çanakkale Muharebeleri İçindeki Yeri ve Önemi”, Ankara, S. 110.
• IŞIK, Hüseyin. (1974), Çanakkale ve İstiklâl Savaşında Türk Jandarması, Ankara.
• IŞIK, Hüseyin. (2002), “Jandarma Teğmeni Mahmut Sami’nin İstiklâl Savaşı Dönemi Anıları”, Askerî Tarih Bülteni, Ankara, S. 53.
• KARANAME, Jandarma Mecmuası, 1 Kânun-ı sâni 1341 (1 Ocak 1925), S. I, s. 10.
• KÖYLÜ, Murat. (2017).Türk Siyasi Tarihi, 1789-1980, Kripto Yayınları, Ankara. ÖZDOĞAN, Talat. (1989). “Milli Mücadelede Gaziantep”, Silahlı Kuvvetler Dergisi, Ankara. ÖZGÖREN, Aydın. (2006). Milli Mücadele Döneminde Trabzon Rum Metropolitliği’nin Faaliyetleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. SELVİ, Haluk. (1999), “İstanbul Hükümetinin Kuva-yı Milliye Hareketini Bölme Teşebbüsü: Jandarma Umum Kumandanı Kemal Paşa’nın Batı Anadolu Gezisi ve Sonuçları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Ankara, S. 44.
• SİLAHLI KUVVETLER DERGİSİ. (1988), “Yunanistan’ın Küçük Asya Harekâtının Siyasi ve Askeri Nedenleri İzmir’in İşgali ile Gelişen Olaylar”, Gnkur. ATASE Başkanlığı yayını, Ankara, S. 315.
• TANSEL, Selahattin. (1991). Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, C. I, İstanbul.
• TAYLA, Mustafa. (2001). Batı Anadolu’da Yunan Mezalimi, Stratejik Araştırma ve Etüdler Milli Komitesi Yay., Ankara.
• TONGUR, Hikmet (1946). Türkiye'de Genel Kolluk Teşkil ve Görevlerinin Gelişmesi, Ankara.
• TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ TARİHİ TBMM HÜKÜMETİ DÖNEMİ, (2001). ATASE Başkanlığı yayını, C. IV, Ks.I, Ankara.
• TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİ TARİHİ. (2001). TBMM Hükümeti Dönemi (1920-1923). Türk İstiklâl Harbi Özet Tarihi, Gnkur. ATASE Başkanlığı yayını, Ankara.
• TÜRKMEN, Zekeriya. (2001). “Kuva-yı Milliyenin Çukurova Cephesi Komutanlarından Tekelioğlu Sinan Paşa”, Askeri Tarih Bülteni, Ankara, S. 50.