Üç rotorlu vtol tipi hava araçlarinda yaw ekseni üzerindeki sapmanin minimize edilmesi

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 1 - 6, 30.04.2022

Kürşat Çiçin Emrehan Yavşan

https://doi.org/10.55212/ijaa.1056802

Öz

Bu çalışmada üç rotorlu Dikey İniş-Kalkış (VTOL) yapabilen hava araçlarının yaw (yalpa) eksenlerinde meydana gelen sapma sorununa etkili bir çözüm sunulmaktadır. Ulusal kapsamda çoğu VTOL hava aracı genellikle beş rotorlu üretilmektedir. Bu rotorların dördü iniş-kalkış için kullanılır ve birbirlerini dengeleyecek şekilde yerleştirilir. Diğer rotor ise sabit kanatlı uçacak şekilde konumlandırılır. Bu nedenle iniş-kalkış sırasında yaw ekseninde herhangi bir sapma yaşanmaz. Beş rotorlu VTOL hava araçlarına alternatif olarak üç rotorlu VTOL konfigürasyonları bulunmaktadır. Bu çalışma, geliştirmiş olduğumuz üç rotorlu VTOL prototipi üzerinden sunulmaktadır. Üç rotorlu VTOL’lerin en büyük dezavantajı kalkış esnasında rotorların konumlarından kaynaklı kararsızlıktır. Bu kararsızlık giderilip üç rotorlu VTOL’leri diğer konfigürasyonlara göre daha avantajlı hale getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İHA, VTOL, Hibrit İHA, yaw ekseni, rotor

Minimizing deflection on the yaw axis on VTOL type air-vehicles with three rotors

Öz

This study provides an effective solution to the problem of deflection on yaw axes of air-vehicles capable of three-rotor Vertical Take-Off and Landing (VTOL). Most VTOL aircraft are produced with five rotors in national context. Four of these rotors are used for landing and taking off and are positioned to balance each other. The other rotor is positioned to fly with fixed wings. Therefore, no deviation in the yaw axis is experienced during descent-off. Three rotor VTOL configurations are available as an alternative to five rotor VTOL air-vehicles. This study is available through the three rotor VTOL prototypes that we have developed. The biggest drawback of three rotor VTOLs is the instability due to the position of the rotors during takeoff. This instability has been eliminated and three rotor VTOLs have been more advantageous than other configurations.

Anahtar Kelimeler

Hybrid UAV, Rotor, UAV, Yaw axis

Kaynakça

• Nasa, https://www.nasa.gov/simlabs/uam (10 March 2021)
• KAIA, http://aerospace.or.kr/eng/mn06/mn06_05_04.php, (22 March 2021)
• Escerao J., Sanches A., Garcia O. ve Lozao R., 2008, American Control Conference,"Triple Tilting Rotor mini-UAV: Modeling and Embedded Control of the Attitude", 1-7.
• Lelkov K. S., 2020 "Development of the mathematical model for the tilt-rotor".
• Yuan Y., 2020, Vertical Flight Society’s 76th Annual Forum , "Application of Automatic Differentiation for Tilt Rotor Aircraft Flight Dynamics Analysis"
• Güçlü A., Kurtuluş D. F. ve Arıkan K. B., 2016 , Sürdürülebilir Havacılık Araştırma Dergisi, "Sabit ve Döner Kanatlı Hava Aracının Yönelim Dinamiklerinin Hibrit Denetimi", cilt 1, no. 2,
• Öner K. T., 2009 , "Modeling and Control of a New Unmanned Aerial Vehicle (SUAVI) with Tilt-Wing Mechanism" . Master/Sabanci University/Istanbul/Turkey
• Aksugür M. K., 2010 , "Preliminary Design, Build and Flight Testing of a VTOL Tailsitter Unmaned Aerial Vehicle with Hybrid Propulsion System" . M.Sc.Thesis/Institute of Science and Technology/Istanbul Technical University/Istanbul/Turkey
• Ardupilot, https://ardupilot.org/plane/_images/quadplane.png (12 August 2021)
• Ardupilot, https://ardupilot.org/copter/_images/motororder-tri-a-2d.png (21 July 2021)
• Ardupilot, https://ardupilot.org/plane/_images/tiltrotor-setup.jpg (25 Agust 2021)