SANAT MÜZELERİNDE SAĞIR VE İŞİTME ENGELLİ BİREYLERE DÖNÜK SOSYAL ERİŞİM PROGRAMLARI “AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÖRNEĞİ”

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 40 - 67, 24.07.2019

Cihan Şule Külük

Öz

Görevlerinden
biri; toplumun tüm üyelerini eğitmek olan müzeler, sergilerini halkın erişimine
açmakla ve farklı topluluklara mensup izleyicilerin bu etkinliklerine sürekli
katılımını sağlamakla yükümlüdür.  Bu
düşünceye bağlı olarak, müze yöneticileri engelli bireyleri de göz önünde
bulundurarak hizmetlerini engellilere yönelik olarak geliştirmektedir. Çağdaş
müzeler “Engellilere Eşitlik Politikası”ndan hareketle engelli müze
izleyicilerini de gözeterek, müzenin fiziksel olanaklarını, müze
teknolojilerini ve sergi tasarımlarını bu kişilerin kullanımını kolaylaştıracak
biçimde tasarlamaktadır. Gelişmiş ülkelerde toplumun her kesiminden insanın
müze ve sanat ile etkileşimini sağlayan farklı sosyal hizmet çalışmaları
gerçekleştirilmektedir. Sanat müzelerinde çalışanlar da dâhil olmak üzere
toplumun, sağır ve işitme engelli topluluğunun ihtiyaçlarının farkında
olmaları, bu topluluğun sanat müzesiyle tanışması ve müze ile uzun süreli bir
ilişki kurması hedeflenmektedir. Sağır ve işitme engelli toplum örgütleri ve
müzelerle geliştirilen işbirlikleri kapsamında engelli bireylerin ihtiyaçları
ve beklentileri doğrultusunda sanat müzelerine eşit erişim sağlamayı önceleyen
pek çok çalışma yapılmaktadır. Bu kapsamda müzeler, İşitme engelli ziyaretçiler
ile iletişim kurabilmek için işaret dili bilen müze personeli, müze web
içerikleri, işitme becerisini artırıcı taşınabilir ses sistemi, konuşmaları
"alt yazı" şeklinde yansıtan düzenekler, işaret dili panoları, işaret
dilinde özel oturumlar, tematik çalışmalar ve destek programlarını
kullanmaktadır. Bu hizmetlerin tamamı engellilere ve refakatçilerine ücretsiz
olarak sunulmaktadır. Sağır ve işitme engelli bireylerin sanat konusunda
konuşabilecekleri ve düşüncelerini paylaşacakları özel destek programları
hazırlayan bu müzelerin Türkiye’deki sanat müzelerine de etkinlikleriyle örnek
olacağı düşünülmektedir. “Herkes için sanat” felsefesini önceleyen bu çabalar,
sağır ve işitme engelli topluluğun sanat ve kültür yaşantısında yeni bir sayfa
açacak, böylece bu bireylerle müzeler arasındaki önemli engellerden birini
yıkacaktır. Bir derleme çalışması olarak desenlenen bu çalışmanın amacı,
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki sanat müzelerinde uygulanmakta olan sağır ve
işitme engelli bireylere yönelik hizmetlerin tümünü betimsel analiz yöntemi ile
incelemek ve buradan hareketle Türkiye’de bu alanda yapılacak çalışmalara ışık
tutmaktır.

Anahtar Kelimeler

Sanat Müzeleri, Sağır ve İşitme Engelli Bireyler, Eşit Erişim, Sosyal Erişim Programları

Kaynakça

• Bursa Belediyesi. (2015). Müzelerde engeller kalkıyor. (Basın Bülteni). Erişim adresi: https://www.bursa.bel.tr/muzelerde-engeller-kalkiyor/haber/20726/
• Döner Sermaye İşletmesi Merkez Müdürlüğü.(2018). Müze ve örenyerlerine girişlerde uygulanacak usul ve esaslar hakkında yönerge (09/11/2018 tarih ve 415 sayılı Yönetim Kurulu Kararı). Erişim adresi: http://dosim.kulturturizm.gov.tr/muze-ve-orenyerleri-giris-yonergesi
• Erbay, N. Ö. (2017). Müzeler ve engelli ziyaretçilere yönelik eğitim projeleri. Milli Eğitim Dergisi, 46(214), 345-358.
• Graham, H. (2013). Museums and how to know about access. New Formations, 79(79), 64-82.Erişim adresi:https://search.proquest.com/docview/1468416345/fulltextPDF/4AA9B4A76E044D05PQ/1?accountid=15310
• Guggenheim Museum. (2015a). Guggenheim Museum releases free new app for ipad (Press releases). Erişim adresi: https://www.guggenheim.org/press-release/guggenheim-museum-releases-free-new-app-for-ipad
• Guggenheim Museum. (2015b). Guggenheim programs make art accessible to all (Press releases). Erişim adresi: https://www.guggenheim.org/news/guggenheim-programs-make-art-accessible-to-all
• Guggenheim Museum. (2019). About us. Erişim adresi: https://www.guggenheim.org/about-us Guggenheim Museum. (2019). Accessibility. Erişim adresi:https://www.guggenheim.org/accessibility
• International Council of Museums (2007). Museum definition. Erişim adresi: http://icom.museum/the-vision/museum-definition/
• İstanbul Modern. (2006). Venedik – İstanbul (Basın Bülteni). Erişim adresi: https://www.istanbulmodern.org/tr/basin/basin-bultenleri/venedik-istanbul_451.html
• İstanbul Modern. (2018). Sanatçı ve zamanı sanal tur (Sergiler). Erişim adresi: https://www.istanbulmodern.org/tr/sergiler/sanatci-ve-zamani-sanal-tur_2249.html
• Jumma, N. S. (2009). Hearing through deaf eyes: a study of deaf culture and the acces [s] ibility needs of the deaf community in art museums (Doctoral dissertation, School of the Art Institute of Chicago).
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2017). İstanbul Modern´de resim ve müze atölye çalışması. Erişim adresi: http://mimarsinanisitmeengelliler.meb.k12.tr/icerikler/istanbul-modernde-resim-ve-muze-atolye-calismasi_4076794.html
• Metropolitan Museum. (2015). Metropolitan Museum celebrates 25th anniversary of americans with disabilities act by hosting special events to honor creativity and accessibility (Press Releases). Erişim adresi: https://www.metmuseum.org/press/news/2015/ada-programming
• Metropolitan Museum. (2019a). For visitors who are deaf. Erişim adresi: https://www.metmuseum.org/events/programs/access/visitors-who-are-deaf
• Metropolitan Museum. (2019b). About the Met. Erişim adresi: https://www.metmuseum.org/about-the-met
• Metropolitan Museum. (2019c). For visitors with hearing loss. Erişim adresi: https://www.metmuseum.org/events/programs/access/visitors-with-hearing-loss
• Mohn, T. (2013, 26 Oct.). Welcoming art lovers with disabilities. The New York Times. Erişim adresi: https://www.nytimes.com/2013/10/27/arts/artsspecial/welcoming-art-lovers-with-disabilities.html
• Museum of Modern Art. (2019a). Individuals who are deaf or hard of hearing. Erişim adresi:https://www.moma.org/visit/accessibility/hearing
• Museum of Modern Art. (2019b). Access programs. Erişim adresi:https://www.moma.org/calendar/groups/39
• Museum of Modern Art. (2019b). Interpreting MoMA. Erişim adresi:https://www.moma.org/calendar/programs/32#top
• Museum of Modern Art. (2019c). Museum resources. Erişim adresi:https://www.moma.org/visit/accessibility/resources#art-discussion-video-training-resources
• Museum of Modern Art. (1980). Moma initiates program in 10 nyc museums for deaf and hearing impaired museum visitors (No:4 Press Releases). Erişim adresi: https://www.moma.org/momaorg/shared/pdfs/docs/press_archives/5800/releases/MOMA_1980_0003_4.pdf
• Pera Müzesi. (2018a). Pera engelsiz (geçmiş öğrenme programları). Erişim adresi: https://www.peramuzesi.org.tr/Egitim-Programi/Pera-Engelsiz/232
• Pera Müzesi. (2018b). Sağır.kahve.sohbet (geçmiş öğrenme programları). Erişim adresi: https://www.peramuzesi.org.tr/At%C3%B6lye/Sagir-Kahve-Sohbet/477
• Pera Müzesi. (2017a). İşaret diliyle rehberli tur (geçmiş öğrenme programları). Erişim adresi: https://www.peramuzesi.org.tr/At%C3%B6lye/Isaret-Diliyle-Rehberli-Tur/340
• Pera Müzesi. (2017b). Pera engelsiz (geçmiş öğrenme programları). Erişim adresi: https://www.peramuzesi.org.tr/Egitim-Programi/Pera-Engelsiz/189
• Uçar, A. (2014). Sanat eğitiminde müzelerin eğitimsel rolleri ve işlevleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 107-117
• Walters, D. (2009). Approaches in museums towards disability in the United Kingdom and the United States. Museum management and curatorship, 24(1), 29-46.Erişim adresi:https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09647770902731759?scroll=top&needAccess=true
• Whitney Museum of American Art. (2010a). Education blog Whitney signs has its final tour of the biennial. Erişim adresi: https://whitney.org/Education/EducationBlog/WhitneySignsHasItsFinalTourOfBiennial
• Whitney Museum of American Art. (2010b). Education blog captions in your hand. Erişim adresi: https://whitney.org/Education/EducationBlog/CaptionsInYourHand
• Whitney Museum of American Art. (2011a). Education blog the vlog project wins 2011 International Jodi Commendation. Erişim adresi: https://whitney.org/Education/EducationBlog/JodiCommendation
• Whitney Museum of American Art. (2011b). Vlogging about art: the Whitney video blog project. Erişim:https://whitney.org/WhitneyStories/VloggingAboutArtTheWhitneyVlogProject
• Whitney Museum of American Art. (2016). Insider focus: access and ınclusive experience at the Whitney. Erişim adresi: https://whitney.org/Events/InsiderFocusInclusiveExperience
• Whitney Museum of American Art. (2019a). History of the Whitney Founding. Erişim adresi: https://www.whitney.org/about/history
• Whitney Museum of American Art. (2019b). Community and access. Erişim adresi: https://www.whitney.org/Visit/Groups/CommunityAccess
• Wright,P.(1989).The quality of visitors' experiences in art museums. (Yay. haz.). P. Vergo, The new museology içinde (s.119-148). London: Reaktion Book