YAPISAL KIRILMA DURUMUNDA TÜKETİCİ GÜVENİYLE DÖVİZ KURU ARASINDAKİ EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN ANALİZİ: TÜRKİYE UYGULAMASI

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 18 - 38, 30.06.2021

Emine Ebru Akın Aksoy

Öz

Ülkelerin gelişmişliğinin temel göstergesi güven olup bu kapsamda tüketici güveni üretim ve yatırımları etkileme gücünden dolayı özel bir öneme sahiptir. Bu çalışmada, tüketici güveni ile dolar kuru arasındaki eşbütünleşme ve nedensellik ilişkisi analiz edilmektedir. Ocak 2012- Nisan 2020 dönemine ait aylık verilerden yararlanılmaktadır. Çalışmada Zivot-Andrews (1992) ve Lee-Strazicich (2013) bir yapısal kırılmalı birim kök testlerinden ve Gregory-Hansen (1996) bir yapısal kırılmalı eşbütünleşme analizinden yararlanılmaktadır. Analiz sonucunda serilerin arasında bir eşbütünleşme ilişkisinin varlığı tespit edilmektedir. Bununla birlikte Hacker Hatemi J (2006) Boostrapt Nedensellik Testi, tüketici güven endeksinden dolar kuruna doğru nedenselliğin varlığını ve Tam Uyarlanmış En Küçük Kareler (FMOLS) testi ise etki yönünün negatif olduğunu ortaya koymaktadır. Elde edilen sonuçlara göre tüketici güveninde meydana gelen artışlar dolar kurunu azaltıcı etki yapmaktadır. Bu durum dolar kuru tahminlerinde tüketici güveninin önemli bir değişken olduğunu ampirik olarak ortaya koymaktadır. Ayrıca ülkede dolar kurunu düşürmek için tüketici güvenini artırıcı önlemler alınmasının gerektiğini de göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tüketici Güveni, Döviz Kuru, Eşbütünleşme, Nedensellik

THE ANALYSIS OF COINTEGRATION AND CAUSALITY RELATIONSHIP BETWEEN CONSUMER CONFIDENCE AND EXCHANGE RATE IN CASE OF STRUCTURAL BREAKAGE: CASE OF TURKEY

Öz

The main indicator of the development of countries is confidence, and in this context, consumer confidence has particular importance because of its power to affect productions and investments. In this study, the causality and cointegration relationship between consumer confidence and the dollar exchange rate is analyzed. Monthly data related to the period of January 2012-April 2020 is used. In the study, Zivot-Andrews (1992) and Lee-Strazicich (2013) structural one-break unit root tests and Gregory-Hansen (1996) structural one-break cointegration analysis are used. It is found that the series are stable in the first difference I(1), and there is a cointegrated relationship. The Hacker and Hatemi-J (2006) Bootstrap causality test reveals the existence of causality from the Consumer Confidence Index to the dollar exchange rate and the Fully Modified Least Squares (FMOLS) test also shows that its direction is negative. According to the results, increases in consumer confidence have a decreasing effect on the dollar exchange rate, and consumer confidence can be used as an important variable in dollar exchange rate estimates. It also indicates that measures to increase consumer confidence should be taken to reduce the dollar exchange rate in the country.

Anahtar Kelimeler

Consumer Confidence, Exchange Rate, Cointegration, Causality

Kaynakça

• Acemoğlu, D., & Scott, A. (1994). Consumer Confidence and Rational Expectations: Are Agents' Beliefs Consistent with The Theory?. The Economic Journal, 104(422), 1-19.
• Akbaş, Y.& Şentürk, M. (2013). Mena Ülkelerinde Elektrik Tüketimi İle Ekonomik Büyüme Arasındaki Karşılıklı İlişkinin Analizi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (41),45-67.
• Alacahan, N.D. & Yavuz, R.A. (2017). The Relationship of Consumer Confidence with Real Exchange Rates: Analysis of Turkey. 1. IIB International Refereed Academic Social Sciences Journal, 8(25),22-44.
• Arısoy İ.(2012). Türkiye Ekonomisinde İktisadi Güven Endeksleri ve Seçilmiş Makro Değişkenler Arasındaki İlişkilerin Var Analizi. Maliye Dergisi, 162,304-315.
• Arısoy, İ. & Aytun, C. (2014). Türkiye’de Tüketim Harcamaları, Krediler ve Tüketici Güveni Arasındaki İlişkilerin Analizi. Business, Economics Research Journal, 5(2), 33-45.
• Beşel, F. & Yardımcıoğlu, F. (2016). Tüketici Güven Endeksi ile Makro Değişkenler Arasındaki İlişki. In ICPESS (International Congress on Politic, Economic and Social Studies), 1, 475-487.
• Bram, J. & Ludvigson, S. C. (1998). Does Consumer Confidence Forecast Household Expenditure? A Sentiment Index Horse Race. Economic Policy Review, 4(2),59-78.
• Bremmer, D.S. & Christ, K.P.(2003). The Relationship Between Consumer Sentiment and Stock Prices, In Annual Conference of the Western Economic Association International, Denver, USA.
• Canöz, İ. (2018). Borsa İstanbul 100 Endeksi ile Tüketici Güven Endeksleri Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Fiscaoeconomia, 2(1), 136-153.
• Ecevit, E. & Çetin, M. (2016). Ekonomik Büyüme ve Çevre Kirliliğinin Sağlık Üzerindeki Etkisi: Türkiye İle İlgili Ampirik Kanıt. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (48), 83-98.
• Eyüboğlu, K. & Eyüboğlu, S. (2017). Ekonomik Güven Endeksi İle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,19(2), 603-614.
• Fukuyama, F. (1998). Güven–Sosyal Erdemler Ve Refahın Yaratılması. Türkiye İş Bankası, Kültür Yayınları, Genel Yayın, (No:370).
• Fukuyama F. (2000). Social Capital and Civil Society. IMF Working Paper, No:74.
• Garner, A.(1991). Forecasting Consumer Spending: Should Economists Pay Attention To Consumer Confidence Surveys?. Economic Review, May/June, 57-71.
• Gökalp, B.T. (2019). Hisse Senedi Getirileri İle Tüketici Güven Endeksi Arasındaki İlişki: Diyagonal Vech Modeli Üzerinden Bir Değerlendirme. Ekonomi, Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 4(1), 139-150.
• Görmüş, Ş. & Güneş, S.(2010). Consumer Confidence, Stock Prices and Exchange Rates: The Case of Turkey. Applied Econometrics and International Development, 10(2), 103-114.
• Gregory A. W. & Hansen B. E. (1996). Residual-Based Tests for Cointegration in Models with Regime Shifts. Journal of Econometrics, 70(1), 99-126.
• Gürdal, T., & Yavuz, H. (2015). Türkiye’de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi. Maliye Dergisi, 168, 154-169.
• Gürgür, T. & Kılınç, Z. (2015). What Drives the Consumer Confidence in Turkey?. Research and Monetary Policy Department, Central Bank of the Republic of Turkey, 17, 1-13.
• Hacker, R.S. & Hatemi-J, A. (2006). Tests for Causality Between Integrated Variables Using Asymptotic and Bootstrap Distributions: Theory and Application. Applied Economics, 38(13),1489-1500.
• Howrey, E. P. (2001). The Predictive Power of The Index of Consumer Sentiment. Brookings Papers on Economic Activity, (1), 175-207.
• İbicioğlu, M. & Kapusuzoğlu, A. & Karan, M. B. (2013). Türkiye’deki Tüketici Güven Endeksi İle Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(1), 5-16.
• Jansen, W.J. & Nahuis, N.J. (2003). The Stock Market and Consumer Confidence: European Evidence. Economics Letters, 79(1), 89-98.
• Katona, G. (1968). Consumer Behavior: Theory and Findings on Expectations and Aspirations. The American Economic Review, 58(2),19-30.
• Knack, S., & Keefer, P. (1997). Does Social Capital Have an Economic Payoff?A Cross-Country Investigation. The Quarterly Journal of Economics, 112(4), 1251-1288.
• Lee, J. & Strazicich, M.C. (2013). Minimum Lm Unit Root Test with One Structural Break. Economics Bulletin, 33(4), 2483-2492.
• Otoo, M.W. (1999). Consumer Sentiment and The Stock Market. Board of Governors of the Federal Reserve System, November 1999.
• Özsağır A.(2007). Ekonomide Güven Faktörü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(20), 46-62.
• Pata, U. K., & Ağca, A. (2018). Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 115-128.
• Perron, P. (1989). The Great Crash, The Oil Price Shock, and The Unit Root Hypothesis. Econometrica, 57(2), 1361-1401.
• Phillips, P.C. & B.E. Hansen (1990). Statistical Inference in Instrumental Variable Regression with I (1) Processes. The Review of Economic Studies, 57(1), 99–125.
• Roos, M., (2008). Willingness to Consume and Ability to Consume. Journal of Economic Behavior and Organization, 66(2), 387-402.
• Spreng, R. A. & Page, T. J. (2001). The Impact of Confidence in Expectations on Consumer Satisfaction. Psychology and Marketing, 18(11), 1187- 1204.
• Toda, H. Y. & Yamamoto, T. (1995). Statistical Inference in Vector Autoregressions with Possibly Integrated Processes. Journal of Econometrics. 66(1-2), 225-250.
• Topuz, Y.V. (2011).Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1), 53-65.
• Usul, H. & Küçüksille, E. & Karaoğlan, S. (2017). Güven Endekslerindeki Değişimlerin Hisse Senedi Piyasalarına Etkileri: Borsa İstanbul Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 685-695.
• Utaka, A.(2003). Confidence and Real Economy- The Japanese Case. Applied Economics. 35(3), 337-342.
• Zivot, E. & Andrews, D. (1992). Further Evidence on The Great Crash, The Oil- Price Shock and The Unit-Root Hypothesis. Journal of Business Economic Statistics, 10(3), 251-270.