SEÇİLMİŞ MUHASEBE TEMEL KAVRAMLARIYLA İLGİLİ FARKLI UYGULAMALARIN MALİ TABLOLARA ETKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 91 - 114, 12.03.2023

Hesna Yıldırım , Mehmet Demir

Öz

Muhasebe sistemiyle üretilen bilgiler, işletme içi ve işletme dışı kişi ve kuruluşların plan yapmalarında en önemli bir araçtır. Muhasebeden beklenen fonksiyonların ve verimin sağlanması için kurallar, kavramlar ve ilkeler belirlenmiştir. Muhasebe uygulamalarının bunlara uygun olarak yapılması halinde bilginin kalitesi artacaktır. Muhasebe bilgi kalitesi üzerinde en etkili faktörden birisi de muhasebe temel kavramlarıdır.
Bu çalışmada, seçilmiş üç (3) muhasebe temel kavramına yönelik uygulamaların mali tablolara (bilanço ve gelir tablosu) etkisi örneklerle açıklanmaya çalışılmıştır. Muhasebe uygulamalarını ve sonuçta mali tabloları en çok etkilediği düşünülen üç temel kavramın belirlenmesi için Sivas il merkezinde mesleğini bağımsız olarak sürdüren SMMM’lerden 12’si ziyaret edilmiş; hangi temel kavramların mali tabloları daha çok etkilediği sorulmuştur. Elde edilen verilerden hareketle dönemsellik, maliyet esası ve ihtiyatlılık kavramlarının mali tablolara etkisinin diğerlerine kıyasla daha çok olduğu belirlenmiştir. Ayrıca bu tespit için literatürden de yararlanılmıştır.
Çalışmada, her bir temel kavrama yönelik uygulamalar, kavrama uygun hareket etme ve etmeme şeklinde değerlendirilmiştir. Konu, örneklerle açıklanma çalışılmış ve temel kavramlarla ilgili uygulamaların mali tablolara etkileri özet halinde sunulmuştur. Sonuçta, temel kavramlara uygun olma ve olmamaya dönük uygulama farklılıklarının işletmenin hem finansal hem de faaliyet sonuçlarını önemli ölçüde etkilediği tespit edilmiştir. Dolayısıyla temel kavramlara uygun hareket edilmesi halinde muhasebe bilgi kalitesinin artacağı yargısına varılmıştır.
Seçilmiş muhasebe temel kavramlarının mali tablolara etkisinin geniş çerçevede ele alındığı bu çalışmanın akademik alana faydalı olması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Temel Kavramları, Dönemsellik Kavramı, Maliyet Esası Kavramı, İhtiyatlılık Kavramı

Kaynakça

• Açık S. (2006). “Enflasyonun Finansal Tablolar Üzerindeki Etkilerini Giderici Bir Tedbir Olarak Enflasyon Muhasebesi Ve Türkiye’deki Yasal Düzenlemeler”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 345 – 360
• Atik M., Köse Y. ve Yılmaz B. (2016). “Muhasebe ve Finans Derslerinin Askeri Yükseköğretim Programındaki Önemi ve Askerlik Niteliğinin Kazandırılmasındaki Rolü”, Journal of Accounting, Finance and Auditing Studies, 2(1), 162-184
• Burak E. ve Öztaş S. (2015). Kurumsal Yönetim İlkelerinin Muhasebenin Temel Kavramları Açısından Değerlendirilmesi, Kırklareli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 1-17
• Can B. (2006). Enflasyon Muhasebesi, Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır
• Çakıcı C. (2002, Ocak). Temel Muhasebe Varsayımları Ve Muhasebe Politikalarına - Yön Veren Kavramlar, Öneri Dergisi, 5(17), 69-76.
• Çopur Vardar G. (2018). Uluslararası Muhasebe/Finansal Raporlama Standartlarının Koşullu Ve Koşulsuz İhtiyatlılık Uygulamaları Açısından Değerlendirilmesi: Finansal Tabloların İhtiyatlılığı Üzerindeki Etkisine İlişkin Bir Literatür Araştırması, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi Özel Sayı, 20, 150- 172
• Demir M. ve Yıldırım H. (2021, Aralık). 3568 Sayılı Kanun Sonrası Muhasebenin Temel Kavramları Üzerine Yapılmış Akademik Çalışmalara Yönelik Bibliyografik Analiz (1993-2020), Uluslararası Kapadokya Bilimsel Araştırmalar Kongresinde sunulan bildiri, Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Nevşehir. Erişim adresi: https://cappadociacongress.org ,170-179
• Erdoğan Ç. ve Çubukcu S, (2010, Ekim). Tutuculuğun Kurumsal Yönetim Anlayışı Üzerindeki Etkileri, Muhasebe Ve Denetime Bakış Dergisi,53-66
• Gidersoy B, (2014). Genel Muhasebe, İstanbul Üniversitesi Açık Ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, Ders Notu, 1-290
• Gök A, (2007). Muhasebe Uygulamalarının Muhasebenin Temel Kavramları Ve Tekdüzen Muhasebe Sistemi Açısından Değerlendirilmesi Ve Malatya'da Yapılan Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya
• Kaya İ. ve Akbulut H. (2018). İhtı̇yatlılık Kavramı Üzerı̇ne Yenı̇den Düşünmek: Teorı̇k Ve Ampı̇rı̇k Lı̇teratürden Kanıtlar, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi Özel Sayı, 20, 173- 202
• Katkat M. (2007). Muhasebede Vergi Yönünden Denetimin Kayıt Dışı Ekonomi Üzerindeki Başarısı, Doktora Tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Ana Bilim Dalı, Erzurum
• Köroğlu Ç. ve Uçma T. (2005). Enflasyonun Mali Tablolar Üzerine Etkisi Ve Enflasyon Düzeltmesinin İşletmelere Uygulanması, Mevzuat Dergisi, 8(90), 15-27.
• Küçüker M. Can A. V. (2018, Nisan). Tarihi Belgeler Işığında Uygurlarda Sağış, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi Özel Sayı: 233-252
• Polat B. ve Güney C. (2013). Dönemsellik ve Tahakkuk İlkelerinin Vergi Ziyaı Cezası Açısından Değerlendirilmesi ve Özellikli Durumlar, Vergi Sorunları Dergisi, 36(303), 40- 50
• Yücel S. (2021). Muhasebe Konularında 2015-2020 Yılları Arasında Türkiye’de Yayınlanmış Makalelerin Bibliyometrik Analizi, Muhasebe Ve Denetime Bakış Dergisi, 21(64), 95-122
• Sermaye Piyasasında Mali Tablo ve Raporlara İlişkin İlke ve Kurallar Hakkında Tebliğ, 29.1.1989 Tarih ve 20064 Sayılı Resmi Gazete Erişim tarihi: 29.01.2022
• http://www.resmigazete.gov.tr Erişim tarihi: 25.01.2022
• http://www.mevzuat.gov.tr Erişim tarihi: 01.02.2022