“Beşiktaş Osmanlı Fakir Çocuklar Mektebi” ve 1912/1913 (Hicri 1331) Yılı Bilançosu

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 108 - 120, 31.12.2023

Cengiz Güney

Öz

Bu çalışmada “Beşiktaş Osmanlı Fakir Çocukları Mektebi” konu edinilirmiştir. Çalışmanın amacı; okul hakkında mevcut olan arşiv belgelerini içerik analizi yöntemiyle analiz ederek, daha fazla bilgiyi, eğitim tarihi ve muhasebe tarihi çalışan akademisyenlerin ve ilgi duyan okuyucuların dikkatine sunmaktır. Çalışmada Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM), Risaleler veri tabanında R260092 kimlik numarası ile yer bulmuş olan “Beşiktaş Osmanlı Fakir Çocuklar Mektebi Tevzi-i Mükafat Cedveli ve Bilanço: Sene-i Durusiye 1331-1332.” isimli arşiv belgesinin Osmanlı Türkçesinden Latin harflerine transkripti yapılmış ve elde edilen bulgular okuyucuların dikkatine sunulmuştur. Okul hakkında daha fazla bilgiyi (dersler, öğretmenler, öğrenciler) okuyuculara sunmak çalışmanın “Eğitim Tarihi” alanına katkısını oluşturmaktayken; belge sonunda eklenmiş olan bilançonun incelenmesi ile “Muhasebe Tarihi” alanına olan katkısını oluşturmaktadır. Çalışmada ayrıca bilançoda verilmiş olan gelir ve gider kalemleri incelenerek dönemin sosyo-kültürel ve iktisadi hayatına ilişkin çeşitli bulgular elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Beşiktaş Osmanlı Fakir Çocuklar Mektebi, Eğitim Tarihi, Muhasebe Tarihi, Bilanço

“Beşiktaş Ottoman Poor Chıldren's School” And Balance Sheet Of 1912/1913 (Hıjrı 1331)

Öz

In this study, "Beşiktaş Ottoman Poor Children's School" is the subject. Purpose of the study; by analyzing the archive documents available about the school with the method of content analysis, to bring more information to the attention of academicians and interested readers who work in the history of education and accounting. In the study, the Turkish Religious Foundation Islamic Research Center (ISAM) was included in the Risaleler database with the ID number R260092, archive document named as “Beşiktaş Osmanlı Fakir Çocuklar Mektebi Tevzi-i Mükafat Cedveli ve Bilanço: Sene-i Durusiye 1331-1332.” was transcribed to the latin alphabet from ottoman language and the findings were presented to the attention of the readers. While presenting more information about the school (courses, teachers, students) to the readers constitutes the contribution of the study to the field of "Educational History"; It is aimed to contribute to the field of “Accounting History” by examining the balance sheet attached at the end of the document. It is aimed to obtain findings related to the socio-cultural and economic life of the period by examining the income-expenditure items given in the balance sheet.

Anahtar Kelimeler

Beşiktaş Ottoman Poor Children, History of Education, History of Accounting, Balance Sheet

Kaynakça

• BOA, Beşiktaş'da Bulunan Fakir Çocuklar Mektebine Verilmek Üzere Levazım Anbarında Bulunan Bir Aded Küre-i Müseccemenin İstanbul Maarif Müdüriyeti'ne Gönderilmesinin Uygun Görüldüğü. (Belge Tarihi: H-29-01-1332 Kurum: MF. İBT. Yer Bilgisi: 474- 55).
• BOA, Beşiktaş'da Bulunan Osmanlı Fakir Çocuklar Mektebi'ne Birer Adet İnsan ve Hayvan İskeleti Gönderilmesi (Belge Tarihi: H-23-04-1332 Kurum: MF. İBT. Yer Bilgisi: 489 – 2).
• BOA, Beşiktaş'ta Bulunan Osmanlı Fakir Çocukları Mektebi İçin Gerekli Olan Eğitim Araçlarının Gönderilmesi (H-19-10-1331 Kurum: MF. İBT. Yer Bilgisi: 453 – 77).
• BOA, Beşiktaş'ta Osmanlı Fakir Çocukları Mektebi'ne İki Adet Kürenin Gönderilmesi. (Belge Tarihi: H-25-01-1332 Kurum: MF. İBT. Yer Bilgisi: 473 – 62).
• BOA, Beşiktaş'ta Sinan Paşa Camii Karşısındaki "Osmanlı Fakir Çocukları" Mektebi'ne Eşkal-i Huruf ve Erkamın Gönderilmesi. Belge Tarihi: H-04-11-1331 Kurum: MF. İBT. Yer Bilgisi: 457 – 27).
• BOA, Beşiktaş'ta Şaban Paşa Camii Karşısında Bulunan Osmanlı Fakir Çocukları Mektebi İçin Talep Olunan Levazım-I Tedrisiyenin İtası (Belge Tarihi: H-22-10-1331 Kurum: MF. İBT. Yer Bilgisi: 454 – 47).
• BOA, Beşiktaş'ta Tesis Olunacak Osmanlı Fakir Çocukları Mektebi İçin Talep Olunan Tahsisatın Geçici Olarak Mekatib-i Vakfiye ve Hususiye İkramiyesinden İtasının Mümkün Olup Olmadığının Muhasebe ‘ye Sorulması. (Belge Tarihi: H-04-10-1331 Kurum: MF. İBT. Yer: 450 – 92)
• BOA, Sene-i Haliye Bütçesindeki Mekatib-i Vakfiye İkramiyesi Tamamen Sarfedilmiş Olduğundan Beşiktaş'ta Tesis Kılınacak Osmanlı Fakir Çocukları Mektebi İçin Talep Olunan Tahsisatın Ödemesinin Gayr-i Kabil Bulunduğu. (Belge Tarih: H-11-10-1331 Kurum: MF. İBT. Yer: 452 – 10).
• Bowen, G.A. (2009), "Document Analysis as a Qualitative Research Method", Qualitative Research Journal, Vol. 9 No. 2, pp. 27-40.
• Budak, L. ve Budak, Ç. (2014). “Osmanlı İmparatorluğu’ndan Türkiye Cumhuriyeti’ne İlkokul Programları (1870-1936)”. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 3/1: 377-193.
• Gemici, N. (2019). “Osmanlı Devleti’nde Eğitim Sistemi ve Kurumları”. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (72): 47-57.
• Kanter, B. (2022). Meşrutiyet Dönemi Çocuk Edebiyatı ve Halil Hamid’in Çocuklara Yönelik Eserleri. TUDED, 62(1), 121–141. https://doi.org/10.26650/TUDED2022-1065726 (08.07.2023).
• Öztürk, N. (1995). "Evkāf-I Hümâyun Nezâreti", TDV İslâm Ansiklopedisi, 11. Cilt. https://islamansiklopedisi.org.tr/evkaf-i-humayun-nezareti (08.07.2023).
• Sırım, V. (2018). "Bir Finansman Kaynağı Olarak Vakıflar: Osmanlı Örneği". Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, (4): 22-36.
• Şanal, M. (2003). Osmanlı Devleti’nde Medreselere Ders Programları, Öğretim Metodu, Ölçme ve Değerlendirme, Öğretimde İhtisaslaşma Bakımından Genel Bir Bakış. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (14): 149-168.
• Şanal, M. (2004). “Osmanlı İmparatorluğu’nda Kız Öğretmen Okulunda Görev Yapan Kadın İdareci ve Öğretmenler ile Okuttukları Dersler”. Belleten, 68:649-670.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi (İSAM) Risaleler Veri Tabanı (R260092). “Beşiktaş Osmanlı Fakir Çocuklar Mektebi Tevzi-i Mükafat Cedveli ve Bilanço: Sene-i Durusiye 1331-1332”. İstanbul: Necm-i İstikbal Matbaası, 1334.
• Öztürk, N. "Evkāf-I Hümâyun Nezâreti", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/evkaf-i-humayun-nezareti (04.12.2023).
• Zamacı, A. (2022). “Müdafaa-i Milliye Cemiyeti”. Çanakkale Savaşları Ansiklopedisi. https://canakkalesavaslariansiklopedisi.com/wp-content/uploads/2022/08/mudafaai-milliye-cemiyeti-csa.pdf (08.07.2023).
• Çağbayır, Y. Ötüken Türkçe Sözlük, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Yayın No: 683. Ötüken Neşriyat A.Ş. İstanbul.
• Çiğdem, M. ve Toprak, Ö. (2013). Osmanlıca – Türkçe Sözlük. Parıltı Yayıncılık. İstanbul.