İnek Sütü Üretimi ve Pazarlama Olanakları Açısından Muş Ovasındaki Sığırcılık İşletmelerinin Mevcut Potansiyelinin Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 164 - 179, 16.04.2021

Onur Şahin , Özer Kurt , Önder Bayram Çoban

https://doi.org/10.24180/ijaws.855198

Cited By: 1

Öz

Bu araştırma, Muş ili inek sütü üretiminin ve pazarlama imkânlarının geliştirilmesi açısından mevcut durumun ve sorun alanlarının belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Araştırma materyalini, Muş ili merkez ilçeye bağlı 28 köyde faaliyet gösteren 138 adet sığırcılık işletmesi oluşturmuştur. İşletmelerdeki sığır varlığı ile ilgili güncel ve doğru bilgi bulunmaması nedeniyle işletmeler, her bir köyden eşit sayıda olmak üzere tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilmiştir. İşletme büyüklük gruplarının payları, 1-9 baş, (%21.0), 10-29 baş (%42.8) ve 30 baş ve üstü (%36.2) olarak hesaplanmıştır. Aynı işletme büyüklük grupları için inek başına ortalama günlük süt verimi sırasıyla; 6.72±0.90 l., 6.83±0.53 l. ve 7.48±0.60 l. olarak belirlenmiştir. Ortalama sağım süresi yine aynı işletme büyüklük grupları için sırasıyla; 6.33±0.33 ay, 5.97±0.23 ay ve 6.22±0.26 ay olarak tespit edilmiştir. İşletmelerin sattığı ortalama çiğ süt miktarları büyüklük grubuna bağlı olarak artmakla birlikte işletmeler geneli için 67.58±9.67 l., ortalama litre satış fiyatı ise, 131.07±3.09 kuruş olarak hesaplanmıştır. Üretilen çiğ sütün pazarlanması konusunda sorun yaşayanların oranı %91.3 olarak belirlenmiştir. Sonuç itibariyle, Muş Ovasında mevcut ekonomik ve organik süt üretim potansiyelinin arttırılabilmesi için ürün pazarlama amaçlı yetiştirici birliklerinin geliştirilmesi ve teşvik edilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Süt sığırı, Çiğ süt, Laktasyon

Destekleyen Kurum

Muş İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği

Teşekkür

Araştırma kapsamında saha çalışmalarının yürütülmesini sağlayan Muş Alparslan Üniversitesi Rektörlüğü’ne, Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dekanlığına, yerleşim birimlerine ulaşım ve rehber personel desteği veren Muş İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine ve çalışmaya katkı sunan tüm yetiştiricilere sonsuz teşekkür ederiz.

Evaluation of the Current Potential of Cattle Farms in Mus Plain in terms of Cow Milk Production and Marketing Opportunities

Öz

This research was carried out to determine the current situation and problem areas in terms of improving cow milk production and marketing opportunities in Villages in Muş Plain. The material of the study consisted of 138 cattle farms in 28 villages of the central district of Muş. Due to the fact that there is no current and accurate information about the presence of cattle in the farms, random sampling has been carried out, including an equal number of farms from each village in order to identify the dairy farms. Shares of farm size groups, 1-9 heads, (%21.0), 10-29 heads (%42.8) and 30 heads and above (%36.2). Average daily milk yield per cow for the same farm size groups, respectively; 6.72±0.90 l., 6.83±0.53 l. and 7.48±0.60 l calculated. The average lactation time is again for the same farm size groups, respectively; 6.33±0.33 months, 5.97±0.23 months and 6.64 ± 0.54 months. Although the average amount of raw milk sold by farms increases depending on the size group, this value is calculated as 67.58±9.67 lt. And the average liter sales price is 131.07±3.09 kurus. The ratio of the farms having problems in the marketing of the produced raw milk was determined as 91.3%. As a result, In order to increase the economic and organic milk production potential in the Muş plain, it is recommended to develop and encourage breeders’ associations for product marketing.

Anahtar Kelimeler

Dairy cattle, Raw milk, Lactation

Kaynakça

• Aksoy, A., & Terin, M. (2015). Süt sığırcılığı üzerine ekonometrik bir çalışma: Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesi örneği. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 2(3), 283–289.
• Aydın E., 2011. Kars ve Erzurum İlleri sığır besi işletmelerinin ekonomik analizi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aydın E., & Sakarya E. 2012. Kars ve Erzurum illeri entansif sığır besi işletmelerinin ekonomik analizi. Kafkas Univ. Vet. Fak. Derg., 18, 997- 1005.
• Bakan, Ö., & Aydın, R. (2016). Ağrı ili süt sığırcılığı işletmelerinin sosyo-ekonomik özellikleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 47(2), 113-122.
• Bakır, G., & Kibar, M. (2019). Muş ilinde bulunan süt sığırcılığı işletmelerinin bazı yapısal özelliklerinin crosstabb analiziyle belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 22(4), 609-619.
• Bakır, G., & Kibar, M. (2019). Süt sığırcılığı işletmelerinin memnuniyet ve sürdürülebilirliğine etkili olan faktörler: Muş ili örneği. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 6(2), 123-135.
• Bars, T., & Akbay, C. (2013). Kahramanmaraş ilinde süt ve süt ürünleri işleyen mandıra işletmelerinin yapısal analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 16(2), 9-20.
• Boz, İ. (2013). Doğu Akdeniz Bölgesi’nde süt sığırcılığı yapan işletmelerin yapısı, sorunları ve çözüm önerileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Doğa Bilimleri Dergisi, 16(1), 24-32.
• Budağ, C., & Keçeci, Ş. (2013). Van'da büyükbaş hayvan besilerinde kullanılan yemler ve besi şekillerine ilişkin bir anket çalışması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 18(1-2), 48-61.
• Cengiz, T., & Çelem, H. (2005). Hızlı kırsal değerlendirme yöntemi: Alpagut köyü örneği (Seben - Bolu). Kafkas Üniversitesi, Artvin Orman Fakültesi Dergisi, 6(1-2), 161-170.
• Çoban, O., Lacin, E., Sabuncuoğlu, N., & Genç, M. (2013). Productionand health parameters in cattle herds: a survey from Eastern Turkey. The Journal of Animaland Plant Sciences, 23(6), 1572-1577.
• Daş, A., İnci, H., Karakaya, E., & Şengül, A. Y. (2014). Bingöl İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği’ne bağlı sığırcılık işletmelerinin mevcut durumu. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(3), 421- 429.
• Diler, A., Kocyiğit, R., Yanar, M., Aydın, R., Güler, O., & Avcı, M. (2016). Erzurum ili Hınıs ilçesi sığırcılık işletmelerinde sığır besleme uygulamaları üzerine bir araştırma. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 31(1),149-156.
• Diler A., Güler, İ. O., Aydın, R., Yanar, M., & Koçyiğit, R. (2017). Erzurum ili Narman ilçesi sığırcılık işletmelerinde çiftlik yönetimi ve buzağı yetiştirme uygulamaları. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 32(1), 39-45.
• Dou, Z., Galligan, D. T., Ramberg, J. C. F., Meadows, C., & Ferguson, J. D. (2001). A survey of dairy farming in Pennsylvania: nutrient management practices and implications. Journal of Dairy Science, 84(4), 966-973.
• Duncan, D. B. (1955). Multiple range and multiple F tests. Biometrics, 11, 1-42.
• Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., & Gürbüz, F. (1987). Araştırma ve Deneme Metotları. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Erdoğan, H. M., Çitil, M., & Güneş. V. (2004). Dairy cattle farming in Kars district, Turkey: characteristics and production. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 28, 735-743.
• Ferguson, G. A. (1981). Statistical analysis in psychology and education. New York: McGrawHill Book Company.
• Göncü, S. (2000). Adana entansif süt sığırcılığı işletmelerinde yetiştirilen saf ve melez siyah alaca inek sütlerinde somatik hücre sayısına etki eden faktörler ve mastitis ile ilişkisi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Hozman, S., & Akçay, H. (2016). Sivas İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliğine üye süt sığırcılığı işletmelerinin bazı teknik ve ekonomik özellikleri. Tarım Ekonomisi Dergisi, 22(1), 57-65.
• Kesici, T., & Kocabaş, Z. (2007). Biyoistatistik. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi. Yayın No: 94, Ankara.
• Koçyiğit, R., Aydın, R., Diler, A., Güler, O., & Yanar, M. (2016). Erzurum İli Hınıs ilçesindeki sığırcılık işletmelerinin yapısal özellikleri: sağım yönetimi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(4), 322-329.
• Koçyiğit, R., Yanar, M., Aydın, R., Diler, A., & Güler, O. (2017). Erzurum İli Narman ilçesindeki sığırcılık işletmelerinde uygulanan sağım yönetimi üzerine bir araştırma. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 32(2), 45-54.
• Köseman, A., & Şeker, İ. (2016). Malatya İlinde sığırcılık işletmelerinin mevcut durumu: I. yapısal özellikler. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 30(1), 05-12.
• Milliken, G. A., & Johnson, D. E. (1992). Analyis of Messy Data. Designed Experiments Vol I., Chapman ve Hall, New York.
• Montgomery, D. C. (2008). Design and Analysis of Experiments. John Wiley Sons Publishing, 656, United States.
• Özyürek, S., Koçyiğit, R., & Tüzemen, N. (2014). Erzincan ilinde süt sığırcılığı yapan işletmelerin yapısal özellikleri: Çayırlı ilçesi örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(2), 19-26.
• Pösö, J., & Mäntysaari, E. A. (1996). Relationships between clinical mastitis, somatic cell score, and production for the first three lactations of Finnish Ayrshire. Journal of Dairy Science, 79, 284–1291.
• Saygılı, R. (2020). Muş il haritası. http://cografyaharita.com/haritalarim/4l_mus_ili_haritasi.png. Erişim tarihi: 21 Aralık 2020.
• Serka. (2011). Doğu Anadolu bölgesi büyükbaş hayvancılık çalıştay raporu. Serhat Kalkınma Ajansı. https://www.serka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/71f9cf7ef29ba32b9b3b0cf70135fc9a.pdf Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
• Soyak, A., Soysal, M. İ., & Gürcan. E. K. (2007). Tekirdağ ili süt sığırcılığı işletmelerinin yapısal özellikleri ve bu işletmelerdeki siyah alaca süt sığırlarının çeşitli morfolojik özellikleri üzerine bir araştırma. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 4(3), 297-305.
• Soysal, M. İ. (2000). Biyometrinin Prensipleri (İstatistik I ve II Ders Notları). Namık Kemal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayın No: 95, Ders Notu No: 64, Tekirdağ.
• SPSS. (2014). IBM SPSS Statistics 21.0 for Windows. Armonk, NY.
• Şahin, K., & Gürsoy, A. K. (2016). Iğdır ili süt sığırcılığı işletmelerinin sosyo ekonomik yapısı. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 5, 118-129.
• Şahin, O. (1994). Ayaş ilçesine bağlı köylerdeki süt sığırcılığının yapısı. Yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Şahin, O. (2000). Bolu ilinde sığır yetiştiriciliğinin yapısı. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Şeker, İ., Rişvanlı A., Kul, S., Bayraktar, M., & Kaygusuzoğlu, E. (2000). İsviçre Esmeri ineklerde meme özellikleri ve süt verimi ile CMT skoru arasındaki ilişkiler. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 40(1), 29–38.
• Şeker, İ., Tasalı, H., & Güler, H. (2012). Muş ilinde sığır yetiştiriciliği yapılan işletmelerin yapısal özellikleri. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Veteriner Dergisi, 26(1), 09-16.
• Şenoğlu, B., & Acıtaş, Ş. (2010). İstatistiksel Deney Tasarımı: Sabit Etkili Modeller. Nobel yayın Dağıtım, 51-62, 1. Basım. ISBN: 978-605-395-394-4.
• TOB. (2016). Muş ili yatırım rehberi. https://www.tarimorman.gov.tr/SGB/TARYAT/Belgeler/il_yatirim_rehberleri/mus.pdf Erişim tarihi: 05 Şubat 2020.
• TOB. (2018). Muş ili 2018 yılı brifing sunusu. Muş İl Tarım ve Orman Müdürlüğü.
• TOB. (2019). Muş iline ait soykütüğü ve önsoykütüğü veri tabanı kayıtları (yayınlanmamış). Tarım ve Orman Bakanlığı.
• TOB. (2020). Muş ili 2020 yılı brifing sunusu. https://mus.tarimorman.gov.tr/Link/24/Faaliyet-Raporlari Erişim tarihi: 3 Mart 2021.
• Tugay, A., & Bakır, G. (2009). Giresun yöresindeki süt sığırcılığı işletmelerinin yapısal özellikleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 40(1), 37-47.
• Tunç, M. A. (2019). Erzurum İli Narman İlçesi Süt Sığırcılığı İşletmelerinde Kolostrum Kullanım Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 5(2), 383-391.
• TÜİK. (2019). Muş merkez ve ilçelerinin 2019 yılı nüfusu. http://www.mus.gov.tr/tuik-verilerine-gore-mus-merkez-ve-ilcelerinin-2019-yili-nufusu. Erişim tarihi: 24 Aralık 2020.
• Uzmay, C., Kaya, İ., Akbaş, Y., & Kaya, A. (2003). Siyah Alaca İneklerde meme ve meme başı formu ile laktasyon sırası ve laktasyon döneminin subklinik mastitis üzerine etkisi. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 27, 695– 701.
• USK. (2019). Çiğ süt fiyat istatistikleri. Ulusal Süt Konseyi. https://ulusalsutkonseyi.org.tr/2019-yili-cig-sut-fiyatlari-2019-2583 Erişim tarihi: 5 Şubat 2020.
• Ünalan, A., Serbester, U., Çınar, M., Ceyhan, A., Akyol, E., Şekeroğlu, A., Erdem, T., & Yılmaz, S. (2013). Niğde ili süt sığırcılığı işletmelerinin mevcut durumu, başlıca sorunları ve çözüm önerileri. Türk Tarım–Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1(2), 67-72.
• Winer, B. J. (1971). Statistical principles in experimental design. New York: McGraw-Hill Book Company.