TÜRKİYE’DEKİ SES VE ŞAN EĞİTİMİNİN KÖKEN KAYNAKLI ALGIDA YARATTIĞI KAVRAM KARMAŞASI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME VE YAKLAŞIM ÖNERİLERİ

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 1, 33 - 44, 25.08.2016

Sibel Polat

Öz

Türkiye’de batı müziği ve opera sanatının şan kavramı ile birlikte tanınması Osmanlı Devleti
döneminde ortaya çıkmıştır. Osmanlı Devleti döneminde batı müziği alanındaki gelişmeler
sonucunda, opera sanatına ihtiyaç duyulmuş ve bu alanda İtalyanların örnek alınması nedeniyle
de İtalyan eğitimcilerden yaralanılmaya başlanmıştır. Cumhuriyetin ilanı ile batı müziği alanında
devam eden gelişmeler ışığında yurt dışından getirilen opera sanatı şan eğitmenleri devlet operası
sanatçı kadrolarına yerleştirilmiştir. Bu durum zaman içerisinde sadece operada şan sanatı
olabileceği gibi bir algı yarattığını düşündürmektedir.
Türkiye’de Fransızca kökenli olan chant (Türkçe anlamı: şarkı söyleme, okunuşu: şan) kelimesi
kullanıldığında akıllara sadece operanın gelmesi algıdaki yanılgıdan ibarettir ve bu durum
kavram karmaşasına neden olmaktadır. Şan eğitimi belirli temel ögelerin yanı sıra (postür,
solunum, fonasyon), sese dayanıklık ve sağlamlık kazandırmak, icra edilecek olan eserin türüne
özgü çeşitli söyleme tekniklerini içerisinde barındıran ses egzersizleri ile birlikte sesi işleyerek
sanatsal anlamda sese müzikal nitelik kazandırmak amacıyla verilen uzun bir eğitim sürecidir.
Sözlü eserlerin her türünün (Türk Sanat Müziği, Türk Halk Müziği, Pop, Caz, Opera vb.) icrası
için gerekli olan daha kaliteli, etkili, sağlıklı bir ses üretmek ve sanatsal anlamda güzele ulaşmak
adına şan sanatına yönelik eğitimin gerekli unsurlarının bireylere kazandırılmasının bu anlamda
yaralı olacağını ifade etmek mümkündür.
Ses ve şan eğitimi kavramlarının anlamlarına uygun kullanılması, üzerinde durulması gereken
çok önemli bir konudur. Şan kavramının türe özgü verilen eğitime göre; TSM Şan Eğitimi, THM
Şan Eğitimi, Pop Müziği Şan Eğitimi, Opera Sanatı Şan Eğitimi vb. şeklinde daha sık
kullanılmasının bireylerde oluşan kavram karmaşasını ortadan kaldıracağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Şan Eğitimi, Ses Eğitimi, Opera

Kaynakça

• Kaynakça
• ACAR, Nuran (2014), Türkiye’de Ses Eğitiminin (Şan) Gelişimi Ve Uzman Görüşleri İle Değerlendirimesi, Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• AKSU, Cahit (2010), Türkiye’de Eğitim Müziği, Tanım-Kapsam-Sorunlar ve Öneriler, İstanbul: Bemol Müzik Yayınları.
• AYAN, Levent (2010), G. Verdi’nin “Rigoletto” Operasının Şan Tekniği ve Yorumlama Problemleri Açsısından İncelenmesi, Adana: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sahne Sanatları Anasanat Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• BAYDAR, E. Kutlay (2010), “Osmanlıda Görevli İki İtalyan Müzisyen: Gıuseppe Donızettı ve Callıstı Guatellı”, Zeitschrift für die Welt der Türken, Journal of World of Turks, ZfWT Vol. 2, No. 1, s. 283, 293.
• ERTEKİN, Sibel (2007), Türk Operası’nın Gelişim Süreci, Ankara: Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik ve Sahne Sanatları Anabilim Dalı Müzik Bölümü Yüksek Lisans Programı, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi.
• GÜDEK, Bahar (2014), Cumhuriyet Dönemi Müzik Alanında Yabancı Uzman Raporları, Tarih Okulu Dergisi (TOD) Mart 2014 Yıl 7, Sayı XVII, ss. 629-659.
• KARTAL, Mustafa (2009), Ses Teknikleri, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• KOLÇAK, Olcay (1998), Ses Eğitimi Ve Şarkı Sanatı, İstanbul: Esin Yayınevi.
• ÖZKURT, Berna (2015), Türkiye’deki Opera/Şan Eğitiminde Başlangıç Düzeyi Ses Eğitimi Yaklaşımları, Afyonkarahisar: Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik Anasanat Dalı, Yayınlanmış Sanatta Yeterlilik Tezi.
• ÖZSAN, Esin (2010), Metodik Şan Eğitimi, İstanbul: Moss Kitapsal Basım Yayın ve Dağıtım.
• SAY, Ahmet (1985), Müzik Ansiklopedisi, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 4. cilt, Baskı: Sanem Matbaa, Dizgi: Başkent Yayınevi.
• SEVİNÇ, Sema, ve G. ŞİMŞEK (2004), Müzik Eğitimi Bölümlerinde Ses Eğitimi (Şan) Dersine Ayrılan Sürenin Yeterli Olup Olmadığı Üzerine Bir Araştırma, GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 24, Sayı 3, Ankara, s. 207-216.
• TOKER, Hikmet ve E. ÖZDEN, (2013), Osmanlı Devletinde Müzik Eğitimi Veren Önemli Kurumlar, Rast Müzikoloji Dergisi, Cilt I, Sayı 2 (2013), s.107-128.
• TÖREYİN, A. Meral (2000), Türkiye Türkçesine Uygun Şan Eğitimi, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Sayı 583, s. 83, 91.
• TÖREYİN, A. Meral (2008), Ses Eğitimi Temel Kavramlar-İlkeler-Yöntemler, Ankara: Sözkesen Matbaacılık.
• TÖREYİN, A. Meral (1998), Türkiye Türkçesi Dil Bilgisi Yapısının Şan Eğitimi Amaç, İlke ve Teknikler Açısından İncelenmesi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• ULUSKAN, B. Seda (2010), Atatürk Sosyal Ve Kültürel Politikaları, Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, Korza Basım.
• İnternet Kaynakları
• BRAATVEDT, Sue (1998), The Role Of Sıngıng In The Nemp Tests, Thesis submitted in partial fulfilment of the Requirements for the B.A. Honours Degree, Canterbury University. http://nemp.otago.ac.nz/PDFs/probe_studies/34braatvedt/34braatvedt_all.pdf, Erişim Tarihi: 01.10.2015.
• ÇEVİK, Suna (2006), Müzik Öğretmenliği Eğitiminde Ses Eğitimi Alan Derslerinin Müzik Öğretmenliği Yeterlilikleri Yönünden Değerlendirilmesi, Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu Bildirisi, 26-28 Nisan 2006, Pamukkale Ünv. Eğt. Fak. Denizli, http://www.muzikegitimcileri.net/bilimsel/bildiri/pamukkale/S-Cevik.pdf, Erişim Tarihi: 23.10.2015.