TRANSPOSITION/SHED (GÖÇÜRME) IN TURKISH MUSIC

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 92 - 98, 27.12.2019

Yılmaz Kahyaoglu

https://doi.org/10.22252/ijca.657022

Öz

The issue of
transposition/shed (göçürme), frequently conducted in  Turkish Music, has been deal with in this
study. The study hes been done with a descriptive model and scanning method. Transposition
/shed (göçürme) is required for a successful performance in Turkish Music.
While it is named as transposition in western Music, its name is shed/ göçürme or one sound, four
sound, five sound, etc. İn Turkish Music. While transposition is conducted in
western music through the difficult tones being simplifield and transposed to
other tones for a beter performance, the case is basically the same in Turkish
Music though it has some differences.
The Works transposed to other pitchs in Turkish muic form a group as if they
were a different maqam. A maqam is named after the pitch on which it is transposed
in Turkish Music. For example, rast maqam in yegah and huseyni maqam in huseyni
asiran. Of the Turkish Musical instrumentns, ney is one of the most suitable
instruments for transposition in Turkish Music due to its diverse types and
sound fields.

Anahtar Kelimeler

Trasnposition, Turkish Music, Maqam

TÜRK MÜZİĞİNDE TRANSPOZE (ŞED/GÖÇÜRME)

Öz

Bu çalışmada Türk müziğinde sıkça yapılan transpoze/şed(göçürme) konusu ele alınmış olup, Betimsel bir modelle ve tarama yöntemiyle yürütülerek araştırılmıştır.
Türk müziğinde etkili bir icra için transpoze/şed (göçürme) gereklidir. Batı müziğinde transpoze( transpozisyon) diye adlandırılırken Türk müziğinde ise şed/ göçürme, ya da bir ses, dört ses, beş ses vb. gibi isimlerle kullanılmıştır. Batı müziğinde zor tonları sadeleştirerek daha verimli performans için başka tonlara aktarılarak traspoze yapılırken, Türk müziğinde durum temelde aynı olmakla birlikte biraz farklılıklar göstermektedir. Türk müziğinde başka perdelere göçürülen (transpoze edilen) herhangi bir eser sanki değişik birer makammış gibi bir grup oluşturmuşlardır. Türk müziğinde bir makam hangi perde üzerine göçürülmüşse yani durak perdesi olmuşsa, o perdenin ismiyle makam adlandırılır. Örneğin; Yegah’ta rast makamı, hüseyni aşiranda hüseyni makamı dizisi gibi. Ayrıca Türk Müziği sazları içerisinde ney sazı, değişik türlerinden ve ses alanlarından dolayı Türk müziğinde transpozeye en elverişli sazlarımızdan birisidir.

Anahtar Kelimeler

Türk Müziği, makam, transpoze

Kaynakça

• Aktüze, İ. (2004). Müziği Anlamak, Ansiklopedik Müzik Sözlüğü, II. Baskı, İstanbul: Pan Yayıncılık. Harmancı, A. B. İ. (2013). Şed makam mı şed icra mı? Rast Müzikoloji Dergisi, Cilt 1, Sayı 1. Karadeniz, M. E. (1965). Türk Musikisinin Nazariye ve Esasları, Ankara: Kültür Yayınları. Karaduman, H. (2007). Kanun Metodu, İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağ. Ltd. Şti. Özkan, İ. H. (1994). Türk Musikisi Nazariyatı ve Usûlleri, İstanbul: Ötüken Neşriyat. Öztuna, Y. (1990). Büyük Türk Musikisi Ansiklopedisi, II. Cilt, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Say, A. (1985). Müzik Ansiklopedisi, IV.Cilt, Ankara: Başkent Yayınevi. Yahya Kaçar, G. (2009). “Türk Musikisi Rehberi”, Ankara: Maya Akademi. Zeren, A. (1967). Göçürme, Musiki Mecmuası, sayı: 228, yıl:19.