The relationship between science high school students' creative thinking tendencies and lifelong learning tendencies

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 1, 49 - 59, 30.06.2024

Sevinç Ayra , Feyzullah Şahin

https://doi.org/10.62195/ijdes.1488698

Öz

This research was conducted to determine the creative thinking and lifelong learning tendencies of science high school students and to determine the relationship between various variables and themselves. 308 science high school students studying in Sakarya in the 2023-2024 academic year participated in the research. In this research conducted with the general screening method, "Marmara Creative Thinking Tendencies Scale" and "Lifelong Learning Scale" were used to collect data. Descriptive analyzes and parametric tests were used to analyze the collected data. In the research, it was determined that students' creative thinking and lifelong learning tendencies did not differ significantly according to age, parental education level, and being a student of a science and arts center. While it was determined that gender did not make a significant difference on creative thinking tendency, it was found to make a significant difference in favor of men on lifelong learning. It has been observed that there is a moderate positive correlation between lifelong learning and creative thinking tendencies.

Anahtar Kelimeler

Creative thinking, lifelonglearning, science high school, student

Fen lisesi öğrencilerinin yaratıcı düşünme eğilimlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile ilişkisi

Öz

Bu araştırma, fen lisesine devam eden öğrencilerin yaratıcı düşünme ve yaşam boyu öğrenme eğilimlerini belirlemek ve aralarındaki ilişkiyi tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmaya 2023-2024 Eğitim-Öğretim yılında Sakarya’da öğrenim gören 308 fen lisesi öğrencisi katılmıştır. Araştırma tarama yöntemi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri “Marmara Yaratıcı Düşünme Eğilimleri Ölçeği” ve “Yaşam Boyu Öğrenme Ölçeği” ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde parametrik testler ve betimsel analizler kullanılmıştır. Araştırmada öğrencilerin hem yaratıcı düşünme hem de yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin yaş, anne-baba eğitim düzeyi ve bilim sanat merkezin öğrencisi olma durumlarına göre anlamlı düzeyde farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Cinsiyetin yaratıcı düşünme eğilimi üzerinde anlamlı fark oluşturmadığı belirlenirken, yaşam boyu öğrenme üzerinde erkekler lehine anlamlı fark oluşturduğu saptanmıştır. Yaşam boyu öğrenme ve yaratıcı düşünme eğilimleri arasında pozitif yönde orta düzeyde ilişkisel bir durum olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yaratıcı düşünme, yaşam boyu öğrenme, fen lisesi, öğrenci

Kaynakça

• Adıgüzel, D. Ç. (2016). Sınıf öğretmenlerinin yaratıcı düşünme becerileri ile öğretmen davranışlarının öğrencilerin yaratıcı düşünme becerilerinin gelişimine katkısı arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Akçaalan, M. (2016). Yaşam boyu öğrenme ile sosyal duygusal öğrenme arasındaki ilişkilerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Akkoyunlu, B. (2008, May). İnformation literacy and lifelong learning. International Educational Technology Conference (IECT), Anatolian University, Eskişehir.
• Alayoğlu, A. H. (2019). Yenilik iklimi, yaratıcı öz yeterlilik ve değişime açıklık ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Arslan, S., & Akcaalan, M. (2015). The adaptation and validation of the turkish version of the lifelong learning scale (LLS). Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(4), 449- 455.
• Asiloğulları, A. (2020). Lise öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile hayatın anlam ve amacını sorgulama davranışları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi, Bartın.
• Ayaz, C. (2016). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi, Bartın.
• Ayra, M. (2015). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin mesleki öz yeterlik inançları ile ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Amasya Üniversitesi, Amasya.
• Bahadır, Z. (2019). Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin yaşamın anlamı ile bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Bayram, G. (2019). Ortaokul öğrencilerinin okul yaşam kalitesi algısı ile yaşam boyu öğrenme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2024). Bilimsel araştırma yöntemleri (35. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Çakmak, A. (2005). Anasınıfına devam eden altı yaşındaki köy ve kent çocuklarının yaratıcılıklarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Kırıkkale örneği). Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Çankaya, İ., Yeşilyurt, E., Yörük, S., & Şanlı, Ö. (2012). Öğretmen adaylarında yaratıcı düşünmenin yordayıcısı olarak değişime açıklık ve hayal gücü. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 46-62.
• Çelik, K. (2017). Üstün yetenekli öğrencilerde yaratıcı biliş ve özerk öğrenme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Çeliköz, N. (2017). Okul öncesi dönem 5-6 yaş çocuklarının yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. Yıldız Journal of Educational Research, 2(1), 1-25.
• Çiçek, İ., & Aslan, A.E. (2020). Kişilik ve beş faktör kişilik özellikleri: kuramsal bir çerçeve. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 10(1), 137-147.
• Çitil, M., & Ataman, A. (2018). İlköğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerin davranışsal özelliklerinin eğitim ortamlarına yansıması ve ortaya çıkabilecek sorunlar. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(1), 185-231.
• Crick, R. D., Broadfoot, P., & Claxton, G. (2004). Developing an effective lifelong learning inventory: The ELLI project. Assessment in Education: Principles, Policy & Practice, 11(3), 247-272.
• Daniels, S., & Peters, D. B. (2015). Yaratıcı çocuklar yetiştirmek (Raising creative kids). Ü. Oğurlu & F. Kaya (Çev. Ed.). Eğiten Kitap.
• Demir, C. G. (2022). Öğretmen Adaylarının Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimlerinin İncelenmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2488- 2506.
• Demirel, M. (2009). Yaşam boyu öğrenme ve teknoloji. 9th International Educational Technology Conference (IETC2009) (Vol. 6, No. 8).
• Demirel, Ö. (2011). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme (16. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Derman, O. (2008). Ergenlerde psikososyal gelişim. Adolesan Sağlığı II Sempozyum Dizisi, 63(1), 19-21.
• Dervişoğulları, M. (2019). Özel yetenekli öğrencilerin problem çözme ve yaşam boyu öğrenme becerileri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Diker Coşkun, Y. (2009). Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Dikmen, Y., Yuvacı, H. U., & Erol, F. (2017). Tıp fakültesi öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin incelenmesi. Journal of Human Sciences, 14(3), 2399-2408.
• Doğan, C. (2023). Uzaktan eğitimle öğrenim gören üniversite İngilizce hazırlık sınıfı öğrencilerinin çevrimiçi öğrenmeye yönelik tutumları, İngilizce özyeterlik inançları ve yaşam boyu öğrenme eğilimleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi Uşak.
• Dökmeci, R. (2023). Lise öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile sosyal medyayı eğitsel kabullenme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Durnacı, Ü., & Ültay, N. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının eleştirel ve yaratıcı düşünme eğilimleri. Turkish Journal of Primary Education, 5(2), 75-97.
• Erdamar, G., Demirkan, Ö., Saraçoğlu, G., & Alpan, G. (2017). Lise öğretmenlerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ve eğitsel internet kullanma öz-yeterlik inançları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 636-657.
• Erol, M., Erol, A., Çalışır, S., & Bozan, M. (2019). Öğretmenlerinin yansıtıcı düşünme eğilimleri ile yaratıcı düşünme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Temel Eğitim, 1(2), 20-29.
• Gökyer, N., & Türkoğlu, İ. (2018). Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri. The Journal of International Social Sciences, 28(2), 125- 136.
• Gülererli, N. (2014). Öğretmenlerin evlilik uyumları ile yaratıcılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Güneştekin, F. (2011). İlköğretim 1-5. sınıf öğrencilerinin yaratıcılığının bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• He, W., & Wong, W. (2011). Gender differences in creative thinking revisited: Findings from analysis of variability. Personality and Individual Differences, 51(7), 807–811.
• Ilgın, İ. (2020). Öğretmen adaylarının özyeterlik inançlarıyla yaşam boyu öğrenme eğilimleri arasındaki ilişki (Sakarya ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Karaduman, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile özyeterlik algıları arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi, Bartın.
• Karaduman, A., & Tarhan, S. (2017). Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Journal of Human Sciences, 14(1), 355-375.
• Karakış, Ö., & Demirtaş, Z. (2022). Öğretmen Adaylarının Yaşam Boyu Öğrenme Eğilimleri ve Öğretmenlik Mesleğini Seçimlerinden Duydukları Memnuniyetin Mesleki Yönelim ve Kariyer Geliştirme Arzularını Yordaması. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(5), 77-92.
• Karasar, N. (2014). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel.
• Kaufman, J. C., Plucker, J. A., & Baer, J. (2008). Essentials of creativity assessment (First Edit.). Wiley Publication, US.
• Kaya, T. (2022). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme eğilimleri ve epistemolojik inançlarının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
• Kesici, A. (2023). Ortaokul ve lise öğretmenlerinin yaratıcı düşünme ve yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 14(1), 18-28.
• Kılav, D. (2023). Okul öncesi öğretmen adaylarının kişilik özellikleri ile yaşam boyu öğrenme eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bülent Ecevit Üniversitesi, Zonguldak.
• Kozikoğlu, İ. (2014). Üniversite ve meslek yüksekokulu öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme yeterliklerinin incelenmesi. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 3(3), 29-43.
• McCrae, R. R., & Costa, P. T. (1997). Conceptions and correlates of openness to experience. In R. Hogan, J. A. Johnson, & S. R. Briggs (Eds.), Handbook of personality psychology (pp. 826-848). New York, NY: Academic Press.
• MEB, (2009). Türkiye hayat boyu öğrenme strateji belgesi yüksek planlama kurulu. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. Erişim adresi: https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015.pdf, Erişim tarihi: 14.03.2024.
• Midilli, M. (2019). Özel yetenekli ilkokul öğrencilerinin yaratıcı düşünme becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ordu Üniversitesi, Ordu.
• Nacaroğlu, O., Kızkapan, O., & Bozdağ, T. (2021). Özel yetenekli öğrencilerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin öz-düzenleyici öğrenme becerilerine ilişkin algılarının incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 46(205), 113-135.
• Özdemir, N. N., & Sak, U. (2013). Bilimsel yaratıcılıkta cinsiyet farklılıklarının bileşensel analizi. TALENT, 3(2), 53- 65.
• Özgenel, M., & Çetin, M. (2017). Marmara yaratıcı düşünme eğilimleri ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 46(46), 113-132.
• Özkır, B. (2023). Akademisyenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile düşünme stilleri arasındaki ilişkini incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kırklareli Üniversitesi, Kırklareli.
• Potur, A. A., & Barkul, O. (2009). Gender and creative thinking in education: A theoretical and experimental overview. ITU A Z, 6(2), 44-54.
• Qadir, J., Yau, K. L. A., Imran, M. A., & Al-Fuqaha, A. (2020, October). Engineering Education, Moving into 2020s: Essential Competencies for Effective 21st Century Electrical & Computer Engineers. IEEE Frontiers in Education Conference (FIE) (pp. 1-9).
• Renzulli, J. S. (2005). The three-ring conception of giftedness: A developmental model for promoting creative productivity, In Sternberg, R. J. & Davidson, J. E. (Ed) Conceptions of giftedness (2nd ed. pg.246-279), Cambridge: Cambridge University Press.
• Richmond, B. O. (1966). Creativity in monozygotic and dyzygotic' twins. ERIC Number: ED109580, University of Georgia.
• Runco, M. A. (2007). Creativity, theories and themes: Research, development, and practice. Elsevier Academic Press.
• Şahin, F. (2015). A Research on the structure of intelligence and creativity, and creativity style. Turkish Journal of Giftedness and Education, 5(1), 2-20.
• Şahin, F. (2021). The effects of personality traits of teachers on the development of student creativity.Education and Science, 46(205), 191-205. https://doi.org/10.15390/EB.2020.9154
• Şahin, F. (2022). Kuramdan Uygulamaya Zeka ve Üstün Zeka, Nobel Akademik Yayıncılık: Ankara.
• Şahin, F., (2014). Yaratıcılık–zeka ilişkisi: yeni deliller, İlköğretim Online, 13(4), 1516-1530. https://doi.org/10.17051/io.2014.02374
• Şahin, F., Özer, E., & Deniz, M. E. (2016). The predictive level of emotional intelligence for the domain–specific creativity: A study on gifted students. Education and Science, 41(183), 181-197. https://doi.org/10.15390/EB.2016.4576
• Sak, U. (2007). Giftedness and the Turkish culture. In S. N. Philipson & M. McCann (Edt), Conceptions of giftedness: Socio-cultural perspectives (pg.283–310). London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Sak, U. (2014). Üstün Zekâlılar. (4. Basım). Vize Yayıncılık: Ankara.
• Soldz, S., & Vaillant, G. E. (1999). The big five personality traits and the life course: A 45– year longitudinal study. Journal of Research in Personality, 33(2), 208−232.
• Solomon, A. O. (1967). A comparative analysis of creative and intelligent behavior of elementary school children with different socio-economic backgrounds. Final progress report. ERIC Number: ED017022, The American University.
• Soruklu, E. (2022). Öğretmen adaylarının 21. Yüzyıl becerileri ile yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Taşdemir, C. (2022). Özel yetenekli öğrencilerin liderlik, empati ve yaratıcı düşünme düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• TDK [Türk Dil Kurumu], (2024). Düşünme. Erişim adresi: https://sozluk.gov.tr/, Erişim tarihi: 09/03/2024. Torrance, E. P. (2008). The Torrance Tests of Creative Thinking: Norms–technical manual. Bensenville, IL: Scholastic Testing Service.
• Uçtu, M. (2021). Üniversite öğrencilerinin yaşam boyu öğrenme eğilimleri (Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ahi Evran Üniversitesi, Kırşehir.
• Yaman, F., & Yazar, T. (2015). Öğretmenlerin yaşam boyu öğrenme eğilimlerinin incelenmesi (Diyarbakır ili örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1553-1566.
• Yasa, H. (2018). Öğretmen adaylarının yaşam boyu öğrenme eğilimleri ile bilgi okuryazarlığı becerileri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi, Bartın.
• Yeşilyurt, E. (2020). Yaratıcılık ve yaratıcı düşünme: Tüm boyut ve paydaşlarıyla kapsayıcı bir derleme çalışması. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(25), 3874-3915.
• Yılmaz, S. (2018). Toplumsal cinsiyet rollerinin günlük hayattaki yansımaları: Çorum/Alaca örneği. İmgelem, 2(2), 59-79.
• Yurdakul, C. (2016). Özerk öğrenme ve yaşam boyu öğrenme arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Zeytun, S. (2010). Okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin yaratıcılık ve problem çözme düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.