Karabük İli Ovacık İlçesi Kırsal Yerleşimlerindeki Geleneksel Konutların Cephe Özellikleri

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 1, 221 - 239, 15.07.2021

Elif Çetin Mehmet Mutlu

https://doi.org/10.47898/ijeased.822938

Öz

Karabük iline bağlı Ovacık ilçesinde, geleneksel mimari dokusunu koruyabilmiş çok sayıda yerleşim yeri bulunmasına rağmen, ilçe genelinde mimarlık bağlamında yapılmış akademik çalışma sayısı oldukça azdır. Ovacık ilçesi ve köyleri; işsizlik, eğitim, sağlık, sosyal imkânların yetersizliği gibi nedenlerden dolayı genç nüfusunu kaybetmektedir. Bu tür sorunlarla birlikte kırsal yerleşimlerde, mevcut konutlar günümüz ihtiyaçlarına cevap veremediğinden terk edilmektedir. Köyde yaşantısını sürdürmeye çalışan yerel halkın ya bu konutları tadilatla günümüz şartlarına uydurmaya çalıştığı ya da imkânı varsa yeni bir konut inşa etme çabasına girdiği gözlemlenmiştir. Kırsal yerleşimlerde yer alan konutlar, yakın çevrede var olan malzemeler kullanılarak yerel yapı ustaları tarafından inşa edilmiştir. Geleneksel konutların büyük çoğunluğunda yapım sistemi; yığma sistem üzeri ahşap karkas şeklindedir. Konutların çatıları; kırma, beşik veya üç omuz şeklinde olup özgün örneklerde alaturka kiremitle kaplanmıştır. Pencereler; ahşap malzemeden, giyotin veya kanatlı pencere olarak yapılmıştır. Konutların giriş kapıları tek veya çift kanatlı olarak değişkenlik göstermektedir. Açık çıkma örneklerine az sayıda konutta rastlanırken, kapalı çıkma yapılan konut sayısı oldukça fazladır. Genellikle kuzey cephede yer alan hela ve abdestlik mekanları çıkma şeklinde yapıya eklenmiştir. Yapıların çoğu sıvasız olduğu için taşıyıcı sistem kurgusu rahatlıkla gözlenebilmektedir. Cepheler; süslemeden uzak, oldukça sade tutulmuştur. Bu çalışmayla, Ovacık ilçesinin geleneksel konutlarının cephe özelliklerinin irdelenmesi ve sahip oldukları yöresel özelliklerin ortaya çıkartılması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

karabük, ovacık, kırsal yerleşimler, geleneksel konut, cephe özellikleri

Teşekkür

Bu çalışmanın özet bildirimi “18-21 Kasım 2020’de Karabük Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi tarafından Safranbolu’da Uluslararası Mimarlık Araştırmaları Sempozyumu (ReseArch’20)” kongresinde sözlü sunum olarak sunulmuş olup, kongre üyelerine teşekkür ederiz.

Facade Features of Traditional Houses in Rural Settlements of Ovacik District of Karabuk Province

Öz

Although there are many settlements that have preserved their traditional architectural texture in Ovacık district of Karabük province, the number of academic studies made in the context of architecture throughout the district is quite low. Ovacık district and its villages; loses its young population due to unemployment, education, health, insufficient social opportunities. With such problems, existing residences in rural settlements are abandoned because they cannot meet today's needs. It has been observed that the local people who try to continue their lives in the village either try to adapt these houses to today's conditions by renovating them or try to build a new house if they can. Residences in rural settlements were built by local builders using materials available in the vicinity. The construction system in the vast majority of traditional residences; The masonry system is in the form of a wooden carcass. Roofs of residences; in the form of crushed, cradle or three shoulders and covered with Turkish style tiles in original examples. Windows; It is made of wooden material, as a guillotine or casement window. The entrance doors of the residences vary as single or double wing. While examples of open cantilevers are encountered in a small number of houses, the number of houses with closed cantilevers is quite high. Generally, the toilet and ablution areas on the north facade were added to the building in the form of a protrusion. Since most of the buildings are without plaster, the carrier system setup can be easily observed. Fronts; It is kept very simple, far from decoration. With this study, it is aimed to examine the facade features of the traditional houses of Ovacık district and to reveal their local features.

Anahtar Kelimeler

karabük, ovacık, Rural settlements, Traditional housing, Facade features

Kaynakça

• Acar, M., (2008). Tarihi Safranbolu Çeşmeleri, Ankara: Öztürkler Matbaa.
• Çetin, E., (2019). Karabük İli Ovacık İlçesi Dudaş Köyü Örneğinde Kırsal Yerleşimlerdeki Geleneksel Konutların İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Karabük.
• Eldem, S., H., (1984). Osmanlı Dönemi Türk Evi, İstanbul: Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı.
• Ersoy, H., L., (2011). Karabük’ün Köyden Kente Dönüş Öyküsü Karabük Tarihi, Karabük: Karabük Valiliği İl Özel İdaresi Kültür Yayını.
• Gökoğlu, A., (1952). Paphlagonia, Kastamonu: Doğrusöz Matbaası.
• Küçükerman, Ö., ve Güner, Ş., (1995). Anadolu Mirasında Türk Evleri, İstanbul: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Özköse, A., Yıldırım, M. N., Uslu, E., Çetin, E., (2018, Ekim). Ekolojik Değerlerin Sürdürülmesinde Kırsal Değerlerin Korunmasının Önemi ve Karabük-Ovacık Avlağıkaya Köyü Örneğinde Bir “Eko-Müze” Deneme Projesi, Dicle Üniversitesi 1. Uluslararası Mimarlık Sempozyumu, Diyarbakır, s. 1274-1290.
• Perker, S., Z., (2012, Nisan). Geleneksel Cumalıkızık Konutlarında Cephe Özellikleri ve Günümüzdeki Durum, 6. Ulusal Çatı & Cephe Sempozyumu (s. 1-10). Bursa: Uludağ Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi.
• Sakaoğlu, N., (1987). Amasra’nın üç bin yılı, Zonguldak: Zonguldak Valiliği.
• Salname-i Devlet-i Aliye-i Osmaniye, (1855).
• Urfalıoğlu, N., (2010). Antalya, Isparta ve Burdur Evlerinde Cephe Biçimlenişi, Antalya: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Yayınları.
• Yiğit, G. K., (2011). Ovacık (Karabük) İlçesinin Nüfus Özellikleri. Electronic Turkish Studies, 6(2), 523-536.