DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU BÖLGELERİNDEKİ HAVALİMANLARININ CIRITIC TEMELLİ WASPAS YÖNTEMİ İLE SIRALANMASI

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 27 - 38, 08.04.2021

Rahim Arslan

Öz

Ulaşımda zaman kaybını en aza indiren hava yolu taşımacılığı, ülkelerin ticari, kültürel faaliyetlerinde büyük önem arz etmektedir. Özellikle stratejik avantajların da bir göstergesi haline gelen havalimanı kapasiteleri, ülkeler arasında bir rekabet unsuru haline gelmiştir. Ülkemizde de özellikle son yıllarda hava yolu taşımacılığına büyük önem verilmiş, daha önce havalimanı bulunmayan illere bu kapsamda yatırımlar yapılmıştır. Bu sayede bölgeler arası ticaretin, kültürel faaliyetlerin geliştirilmesi amaçlanmıştır. Ayrıca bölgeler arası ekonomik kalkınma eşitlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmada Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde faaliyet gösteren 20 havalimanını performanslarına göre sıralanmıştır. Çalışmada 20 havalimanına ait 4 kriterin 2020 yılı verileri kullanılmıştır. İlk olarak çok kriterli karar verme tekniklerinden CIRITIC yöntemi ile kriterler ağırlıklandırılmıştır. Bu yöntemden elde edilen sonuçlara göre kriterlerin önem düzeyleri birbirine yakın çıkmıştır (0,26-0,24). Önem düzeyleri WASPAS yöntemine entegre edilerek havalimanları sıralanmıştır. Sıralama sonuçlarına göre yoğun nüfusa sahip Gaziantep, Diyarbakır ve Van Ferit Melen havalimanları ilk sırada, nüfus yoğunluğu az ve olumsuz coğrafi koşullara sahip Hakkâri Yüksekova Selahaddin Eyyubi, Bingöl gibi havalimanları son sırada yer almıştır.

Anahtar Kelimeler

Çok Kriterli Karar Verme, WASPAS, CIRITIC, Havalimanları.

Kaynakça

• Adler, N. ve Berechman, J., (2001). Measuring airport quality from the airlines’viewpoint: An application of data envelopment analysis. TransportPolicy, cilt 8, s. 3, 171-181.
• AR İ. M (2012). Türkiye'deki havalimanlarının etkinliklerindeki değişimin incelenmesi: 2007-2011 dönemi için Malmquıst-TFV Endeksi uygulaması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(3-4), 143 - 160.
• Arslan, H. M. (2019). Teknoparklarda Faaliyet Gösteren İşletmelerin Critic-Topsis Yöntemi ile Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 144-153.
• Bardakçı, S. (2020). Swara Yöntemi (1-18). Hüdaverdi Bircan(Ed.), Çok Kriterli Karar Verme Problemlerinde Kriter Ağırlıklandırma Yöntemleri, Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
• Çakır, E., Akel, G. ve Doğaner, M. (2018). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Özel Alışveriş Sitelerinin Bütünleşik Swara - Waspas Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18. EYI Special Issue, 599-616. DOI: 10.18092/ulikidince.347658
• Demir, G. ve Kartal, M. (2020). Güncel Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri. Akademisyen Kitabevi. Ankara.
• Demir, G., Özyalçın, A. T. ve Bircan, H. (2021). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve ÇKKV Yazılımı ile Problem Çözümü. Nobel Yayınevi. Ankara.
• Demircioğlu, M. ve Coşkun, İ.T. (2018). CRITIC-MOOSRA Yöntemi ve Ups Seçimi Üzerine Bir Uygulama. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27(1), 183-195.
• Diakoulakİ, D. (1994). Mavrotas, G. ve Papayannakis, L. (1995). Determining Objective Weights İn Multiple Criteria Problems: The CRITIC Method. Computers Ops Res. Vol. 22. No. 7, s. (763-770).
• Ghorabaee, M. K., Amiri, M., Zavadskas, E. K. ve Antuchevičienė, J. (2017). Assessment Of Thırd-Party Logıstıcs Provıders Usıng A Crıtıc–Waspas Approach Wıth Interval Type-2 Fuzzy Sets. Transport, Volume 32(1): 66–78.
• Ghorabaee, M. K., Amiri, M., Zavadskas, E. K., ve Antucheviciene, J. (2018). A new hybrid fuzzy MCDM approach for evaluation of construction equipment with sustainability considerations. Archives of Civil and Mechanical Engineering, 18, 32-49.
• Gökdalay, M. H. ve Evren, G. (2009). Havaalanlarının performans analizinde bulanık çok ölçütlü karar verme yaklaşımı. itüdergisi/d mühendislik, Cilt:8, Sayı:6, 157-168.
• https://www.dhmi.gov.tr/Lists/HavaYoluSektorRaporlari/Attachments/13/2019%20Havayolu%20Sekt%C3%B6r%20Raporu.pdf
• Kıyıldı, R, Karaşahin, M. (2009). Türkiye'deki Hava Alanlarının Veri Zarflama Analizi İle Altyapı Performansının Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10 (3), 391-397.
• Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/sdufenbed/issue/20781/221838
• Özdağoğlu, A., Keleş, M. ve Işıldak, B. (2021). Havalimanlarının Bulanık DEMATEL ve MABAC yöntemleri ile sıralanması. Ömer Halis Demir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (1), 46-67. DOI: 10.25287/ohuiibf.697259
• Sarılgan, A. E. (2011). Türkiye’de Bölgesel Havayolu Taşımacılığının Geliştirilmesi İçin Yapılması Gerekenler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt: 11, S: 1, 69-88.
• TERVONEN, T., Figueira, J. R., Landelhelma, R., Dias, J.A. ve Salminen, P. (2009). A Stochastic Method For Robustness Analysis İn Sorting Problems. European Journal of Operational Research, 192(1), s. (236-242).
• Ulutaş, A. ve Cengiz, E. (2018). CRITIC ve EVAMIX Yöntemleri İle Bir İşletme İçin Dizüstü Bilgisayar Seçimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi,11 (55), 881- 887.
• Ural, M., Demireli, E. ve Güler Ö. S. (2018). Kamu Bankalarında Performans Analizi: Entropi Ve Waspas Yöntemleri İle Bir Uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (31), 129-141. DOI: 10.30794/pausbed.414721
• Vujicic, M.D. Papic, M.Z. ve Blagojevic, M.D. (2017). Comparative Analysis Of Objective Techniques For Criteria Weighing İn Two Mcdm Methods On Example Of An Air Conditioner Selection, Tehnika –Menadzment, 67(3), 422-429.
• Yeh, C.H. ve Kuo, Y.L. (2003). Evaluating passenger services of Asia- Pasific International Airports. Transportation Research Part E, 39, 35-48.
• Zavadskas, E. K., Turskis, Z., Antucheviciene, J. ve Zakarevicius, A. (2012). Optimization of weighted aggregated sum product assessment. Elektronika ir elektrotechnika, 122(6): 3-6.
• Zavadskas, E.K., Antucheviciene, J., Šaparauskas, J. ve Zenonas Turskis, Z. (2013). Multicriteria assessment of facades’ alternatives: peculiarities of ranking methodology. Procedia Engineering, 57: 107 – 112.