The Effect of Changes in Interest Rates and Exchange Rates on Bank Stock Returns: An Application in the Banking Sector in Türkiye

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 67 - 89, 20.10.2022

Selahattin Koç , Aslıhan Sarıgüzel , Nilüfer Yıldız Koçkaya

Öz

In this study, the effect of the change in interest rate and exchange rate on the return on bank stock was examined. The study covers 2002: 01-2018: 12 periods. In this study, bank stocks bring the dependent variable traded in BIST; The dollar rate, Euro rate, dollar return, Euro return, deposit interest rate and loan interest rate are independent variables. The effect of independent variables on bank stock returns was tested with panel data analysis. As a result of the analysis, it was found that there is a negative relationship between Euro exchange rate, dollar exchange rate, deposit interest rate and Euro exchange rate and return on bank stock, positive relationship between dollar exchange rate and credit interest rate and return on bank stock. used in the study. The relationship between the Euro exchange rate and the stock exchange yield was significant at a level of 10%, while the relationship between the other variables (Dollar rate, Euro exchange rate, Dollar rate, deposit interest rate and loan interest rate) was found to be significant importance level.

Anahtar Kelimeler

Interest Rate, Exchange Rate, Stock Returns, Panel Data Analysis

Faiz Oranı Ve Döviz Kurlarındaki Değişimin Banka Pay Senedi Getirilerine Etkisi: Türkiye’de Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama

Öz

Çalışmada faiz oranı ve döviz kurlarındaki değişimin banka pay senedi getirilerine etkisi incelenmiştir. Çalışma 2002:01-2018:12 dönemlerini kapsamaktadır. Çalışmada BIST’ de işlem gören banka pay senedi getirileri bağımlı değişkeni; dolar kuru, Euro kuru, dolar getiri, Euro getiri, mevduat faiz oranı ve kredi faiz oranı bağımsız değişkenleri ifade etmektedir. Çalışmada ele alınan bağımsız değişkenlerin banka pay senedi getirileri üzerindeki etkisi panel veri analizi ile test edilmiştir. Analiz sonucunda Euro değişim oranı, dolar değişim oranı, mevduat faizi ve Euro kuru ile banka pay senedi getirileri arasında negatif yönlü ilişki olduğu, Dolar kuru ve kredi faiz ile yine çalışmada kullanılan banka pay senedi getirileri arasında pozitif yönlü ilişki olduğu tespit edilmiştir. Euro değişim oranı ile banka pay senedi getirileri arasındaki ilişkinin %10 önem seviyesinde anlamlı olduğu, diğer değişkenler (Dolar kuru, Euro değişim oranı, Dolar değişim oranı, mevduat faiz oranı ve kredi faiz) ile ilişkinin %1 önem seviyesinde anlamlı olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Faiz Oranı, Döviz Kuru, Pay Senedi Getirileri, Panel Veri Analizi

Etik Beyan

Bu çalışma Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde kabul edilmiş olan “Faiz Oranı Ve Döviz Kurlarındaki Değişimin Banka Pay Senedi Getirilerine Etkisi: Türkiye’de Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama” adlı tezden türetilmiştir.

Kaynakça

• Alper, Değer ve Kara Esen (2017). “Borsa İstanbul’da Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörler: BIST Sınai Endeksi Üzerine Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 22, Sayı:3, S. 713-730.
• Altıntaş, Halil ve Tombak Figen (2011). “Türkiye’de Hisse Senedi Fiyatları ve Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi: 1987-2008”. Anadolu International Conference Economics II, June 15-17.
• Atay, Ayça (2018). Banka Hisse Senetleri Getirilerinin Makroekonomik Değişkenlerle İlişkisinin Lojistik Regresyon Yöntemiyle İncelenmesi. Başkent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Ayaydın, Hasan ve Dağlı Hüseyin (2012). “ Gelişen Piyasalarda Hisse Senedi Getirisini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler Üzerine Bir İnceleme: Panel Veri Analizi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 3-4, s.45-65.
• Ayvaz, Özlem (2006). “Döviz Kuru ve Hisse Senetleri Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi”. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 2, S. 1-14.
• Koç, Sarıgüzel ve Koçkaya│International Journal of Economic and Adminıstrative Academic Research, 2(2), 2022, 67-89 86
• Bayraktutan, Yusuf ve Demirtaş Işıl (2011). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Cari Açığın Belirleyicileri:Panel Veri Analizi”. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:22, Sayı:2, S:1-28.
• Belen, Muhammet ve Karamelikli Hüseyin (2016). “Türkiye’de Hisse Senedi Getirileri İle Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: ARDL Yaklaşımı”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt: 45, Sayı: 1, S. 34-42.
• Berke, Burcu (2012). “Döviz Kuru ve İMKB 100 Endeksi İlişkisi: Yeni Bir Test”. Maliye Dergisi, Sayı: 163, S: 243-257.
• Bilir, Hülya (2009). Makroekonomik Değişkenlerin Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi ve İMKB Uygulaması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Boyacıoğlu, Melek Acar ve Çürük Derya (2016). “Döviz Kuru Değişimlerinin Hisse Senedi Getirisine Etkisi: Borsa İstanbul 100 Endeksi Üzerine Bir Uygulama”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, S. 143-156.
• Boztosun, Derviş (2010). “İMKB’de İşlem Gören Banka Hisse Senetlerinin Getirileri İle Makro Ekonomik Faktörler Arasındaki İlişkinin Analizi”. Üçüncü Sektör Kooperatifçilik, Cilt: 45, Sayı: 4, S. 39-53.
• Budak, Serdar, Ölmez Cangi Sibel ve Tuna İsmail (2017). “Temel Makroekonomik Değişkenlerin BIST Endeksleri Üzerindeki Etkisi”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 55, S. 34-42.
• Ceylan, Servet ve Yılmaz Şahin Burcu (2015). “Hisse Senedi Fiyatları ve Döviz Kuru İlişkisi”. The Journal Of Academic Social Science Studies, Sayı: 37, S. 399-408.
• Coşkun, Metin, Kiracı Kasım ve Muhammed Usmun (2016). “Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Ampirik Bir İnceleme”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt: 53, Sayı: 616, S. 61-74.
• Coşkun, Yener ve Ümit A. Öznur (2016). “Türkiye’de Hisse Senedi İle Döviz, Mevduat, Altın, Konut Piyasaları Arasındaki Eşbütünleşme İlişkilerinin Analizi”. Business and Economics Research Journal, Cilt: 7, Sayı:1, S. 47-69.
• Çetin Murat ve Ecevit Eyyup (2010). “Sağlık Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Panel Veri Analizi”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt:11 Sayı: 2, S: 166-182.
• Çetin, Ali Cüneyt ve Bıtırak İbrahim Anıl (2015). “Türkiye Ekonomisinde Makro Ekonomik Değişkenlerin Hisse Senedi Getirilerine Etkisi: Arbitraj Fiyatlama Modeli Ekseninde Bir Analiz”. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 12, S. 1-19.
• Demir, Yusuf ve Göçmen Yağcılar Gamze (2009). “İMKB’ de İşlem Gören Banka Hisse Senetlerinin Getirilerini Etkileyen Faktörlerin Arbitraj Fiyatlama Modeli İle Belirlenmesi”. Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt:1, Sayı: 2, S. 36-51.
• Demirel Elitaş, Bilge Leyli (2010). Hisse Senedi Getirileri İle Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişki: Türkiye İçin Zaman Serisi Analizi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Afyonkarahisar.
• Durukan, M. Banu (1999). “İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında Makroekonomik Değişkenlerin Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisi”. İMKB Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 11, s. 19-47.
• Koç, Sarıgüzel ve Koçkaya│International Journal of Economic and Adminıstrative Academic Research, 2(2), 2022, 67-89 87
• Erbaykal, Erman ve Okuyan Hasan Aydın (2007). “Hisse Sendi Fiyatları İle Döviz Kuru İlişkisi: Gelişmekte Olan Ülkeler Üzerine Ampirik Bir Uygulama”. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, Cilt 1, Sayı 1, S.77-89.
• Ercan, Metin Kamil ve Ban, Ünsal (2005). Değer Dayalı İşletme Finansı: Finansal Yönetim, Ankara: Gazi Kitap Evi.
• Ersoy, Hicabi ve Koy Ayben (2016). “Euro ve ABD Doları Kurları ile Pay Senedi Endeksleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Borsa İstanbul Verileri Üzerine Ampirik Bir Çalışma”. Finans ve Bankacılık Çalışmaları Dergisi, Cilt:5, Sayı:2, S: 21-36.
• Gül, Ekrem ve Kamacı Ahmet (2012). “Dış Ticaretin Büyüme Üzerine Etkileri: Bir Panel Veri Analizi”. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt:4 Sayı:3 S. 81-91.
• Güngör, Arifenur (2015). Makroekonomik Değişkenlerin Hisse Senedi Verimi Üzerine Etkisi: Borsa İstanbul Üzerine Bir Araştırma. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Güven Sabriye ve Mert Mehmet (2016). “Uluslararası Turizm Talebinin Eşbütünleşme Analizi: Antalya İçin Panel ARDL Yaklaşımı”. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:17, Sayı:1 S:133-152.
• Kanat, Mustafa Şenol (2011). Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Faktörlerin Analizi: İMKB’ De Bir Uygulama. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep.
• Kanalıcı, Hülya (1997). Hisse Senedi Fiyatlarının Tesbiti ve Tesir Eden Faktörler (1. Baskı), Ankara: SPK Yayınları.
• Kaya, Vahdet, Çömlekçi İstemi ve Kara Oğuz (2013). “Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler 2002-2012 Türkiye Örneği”. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 35, s. 167-176.
• Kendirli, Selçuk ve Çankaya Muhammet (2016). “Döviz Kuru ve Enflasyonun BİST Banka Endeksi Üzerindeki Etkisi”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 3, S.215-227.
• Kırbaş Kasman, Saadet (2004). “Hisse Senedi Getirilerinin Oynaklığı İle Makroekonomik Değişkenlerin Oynaklığı Arasındaki İlişki”. İMKB Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 32, S. 1-10.
• Köroğlu, Yavuz (2009). Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Değişkenlerin Analizi ve Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Küçükaksoy, İsmail ve Akalın Güray (2017). “Fisher Hipotezinin Panel Veri Analizi İle Test Edilmesi: OECD Ülkeleri Uygulaması”. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:35, Sayı:1, S:19-40.
• Oktay, Tuğba (2013). Hisse Senedi Fiyatlarını Etkileyen Makroekonomik Faktörler: BİST’ de Yer Alan Otomotiv ve İnşaat Sektörleri Üzerine Bir Uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Afyonkarahisar.
• Önal, Yıldırım, B. Doğanlar Murat ve Canbaş Serpil (2002). “Döviz Kuru Riskinin Özel Türk Bankalarının Hisse Senedi Fiyatlarına Etkisinin Araştırılması”. İMKB Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 22, S. 17-33.
• Özer, Ali, Kaya Abdulkadir ve Özer Nevin (2011). “Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 26, Sayı: 1, S. 163-182.
• Koç, Sarıgüzel ve Koçkaya│International Journal of Economic and Adminıstrative Academic Research, 2(2), 2022, 67-89 88
• Özkul, Gökhan ve Akgüneş Ahmet Oğuz (2015). “Makroekonomik Faktörlerin Bankacılık Sektörü Getirileri Üzerine Etkisi: Borsa İstanbul Örneği”. İşletme Araştırmaları Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 4, S. 272-298.
• Özmen, Mehmet, Karlılar Selin ve Kıral Gülsen (2017). “Türkiye İçin Döviz Kuru, Faiz ve Enflasyonun Hisse Senedi Getirileri Üzerine Etkileri”. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 1, S: 107-120.
• Öztürk, Nurettin, Barışık Salih ve Kılıç Darıcı Havva (2010). “Gelişmekte Olan Piyasalarda Finansal Derinleşme ve Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi”. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 12, S:95-119.
• Özün Alper ve Çifter Atilla (2006). “Bankaların Hisse Senedi Getirilerinde Faiz Oranı Riski: Dalgacıklar Analizi İle Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama”. Bankacılar Dergisi, Sayı: 59, S. 3-15.
• Pazarlıoğlu M. Vedat ve Kiren Gürler Özlem (2007). “Telekomünikasyon Yatırımları Ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Yaklaşımı”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, Cilt: 44 Sayı: 508, S:35-43.
• Poyraz, Erkan ve Tepeli Yusuf (2015). “Seçilmiş Makroekonomik Göstergelerin Borsa İstanbul Xu100 Endeksi Üzerindeki etkisinin Analizi”. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, Cilt: 11 Sayı: 2, S:102-128.
• Sayılgan, Güven ve Süslü Cemil (2011). “Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Getirilerine Etkisi: Türkiye ve Gelişmekte Olan Piyasalar Üzerine Bir İnceleme”. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, Cilt: 5, Sayı: 1, S. 73-96.
• Sevinç, Erkan (2014). “Makroekonomik Değişkenlerin, BİST-30 Endeksinde İşlem Gören Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkilerinin Arbitraj Fiyatlama Modeli Kullanarak Belirlemesi”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, Cilt: 43, Sayı: 2, S. 271-292.
• Şenol Zekai, Koç Selahattin ve Şenol Selma (2018). “Hisse Senetleri Fiyatlarını Etkileyen Faktörlerin Dinamik Panel Veri Analiziyle İncelenmesi”. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Cilt: 9, Sayı: 25, S. 119-135.
• Şentürk, Mehmet ve Dücan Engin (2014). “Türkiye’de Döviz Kuru-Faiz Oranı ve Borsa Getirisi İlişkisi: Ampirik Bir Analiz”. Business and Ekonomics Research Journal, Cilt:5, Sayı: 3, S. 67-80.
• Tezcan, Serkan (2009). Faiz Oranlarının Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisi ve İMKB De Bir Uygulama. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Topaloğlu, Emre Esat ve Karakozak Özlem (2018). “Makroekonomik Faktörler ve Pay Senedi Getirisi: BİST banka Endeksi Firmaları Üzerine Panel Veri Analizi”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, s.199-2015.
• Uğur, Ahmet (2009). Hisse Senedi Getirilerinin Panel Veri Analizi İle Tahmini: İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında Bir İnceleme. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Malatya.
• Ün, Turgut (2010). “Özel Sermayeli Mevduat Bankaları Personel ve Şube Sayıları: Panel Veri Modeli Yaklaşımı”. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:12, Sayı:2, S:217-228.
• Koç, Sarıgüzel ve Koçkaya│International Journal of Economic and Adminıstrative Academic Research, 2(2), 2022, 67-89 89
• Yerdelen Tatoğlu, Ferda (2009). “Reel Efektif Döviz Kurunun Durağanlığının Yapısal Kırılmalı Panel Birim Kök Testleri Kullanılarak Sınanması”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, S.310-323.
• Yerdelen Tatoğlu, Ferda (2012). İleri Panel Veri Analizi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Yerdelen Tatoğlu, Ferda (2013). Panel Veri Ekonometrisi. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Yılmaz, Ömer, Güngör Bener ve Kaya Vahdet (2004). “Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik”. İMKB Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 34, S. 1-16.
• Yurttançıkmaz, Ziya Çağlar (2012). “Döviz Kuru ve Enflasyonun Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisi”. Ekev Akademi Dergisi, Sayı: 51, S. 393-410.