POPÜLİZM KAVRAMININ ELEŞTİREL ANALİZİ

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 93 - 105, 20.03.2024

Ceren Yıldırım

Öz

Popülizm oldukça kapsamlı bir kavram olması nedeniyle üzerinde mutabık kalınan ortak bir tanımına henüz ulaşılamamıştır. Bununla birlikte popülizm üzerine yapılan ampirik araştırmalar, farklı yaklaşımları ve işlevsel tanımları sunmakta, popülizme içkin olmayan olguları onun varlık şartı olarak ortaya koymakta ve bu durum kavramı tanımlama zorluğunu sürekli hale getirmektedir. Popülizm, politik hareketlerde yaygın bir pratiktir ve geniş çaplı anlamıyla halkın çıkarlarını gözeten, taleplerini yücelten ve bunları politik arenaya taşıyan bir içeriğe sahiptir. Bu kavram, liderlerin ve partilerin, halkın duygusal tepkilerini uyandırmaya yönelik söylemler ve retorikler kullanmasına gönderme yapsa da bu eksik bir kavrayıştır. Çeşitli ülkelerde farklı biçimlerde ortaya çıkan popülizm, politik alanda değişik türden çatışmalara neden olmaktadır. Bu nedenlerle popülizm kavramının analizi, toplumsal ve politik değişimleri anlamak ve doğru bir değerlendirmeye tabii tutmak için önemli bir adımdır. Ancak, bu karmaşık ve çok yönlü kavramın anlaşılması için daha fazla ampirik araştırmaya ve disiplinler arası bir yaklaşıma ihtiyaç olduğu gerçeği de ortadadır.
Bu çalışmada, popülizm kavramının eleştirel bir analizine odaklanılacaktır. Tartışmalı doğasına ve ilgili literatürün yaklaşımına yoğunlaşılarak, sosyo-politik teori perspektifinden popülizm olgusunun tipolojik-minimalist bir tanımı ya da tözü sunulmaya çalışılacaktır. Popülizmin tözünün açığa çıkarılmasının amacı, popülizm kategorisinin eleştirel bir şekilde yeniden yapılandırılması gerekliliğinden kaynaklanmaktadır. Popülizmin bu teorik açıklaması ve ulaşılan salt tözü ile popülizm kavramının güncel politik retoriğin sığ ve yoksullaştırıcı bağlamından kurtarılmasına dair bir imkân aralanacaktır.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel Analiz, Minimal Tanım, Popülizm, Popülizm Kavramı

Kaynakça

• Acemoğlu, D., Egorov, G. and Sonin, K. (2013). A Political Theory of Populism. The Quarterly Journal of Economics. 128(2): 771-805.
• Acemoğlu, D., Naidu, S., Restrepo P. and Robinson, JA. (2019). Democracy Could Growth. Journal of Political Economy. 127(1): 47-100.
• Anduiza, E., Guinjoan M. and Rico, G. (2019). Populism, participation, and political equality. European Political Science Review. 11(1): 109-124.
• Ateş, K. (2017). AKP, Dinsel Popülizm ve Halk-olmayan. Mülkiye Dergisi. 41 (1): 106-121.
• Betz, H. (2003). Xenophobia, Identity Politics and Exclusionary Populism in Western Europe. Socialist Register. (39): 193-210.
• Bugaric, B. and Kuhelj, A. (2018). Varieties of Populism in Europe: Is the Rule of Law in Danger?. Lahey J Rule Law. 10: 21-33.
• Canovan, M. (2002). Taking Politics to the People:Populism as the Ideology of Democracy. In (Mény, Y., Surel, Y., Ed.). Democracies and the Populist Challenge (pp. 25-44). London: Palgrave Macmillan. Çamurcuoğlu, G. (2019). Çoğunlukçu Demokrasiye Yöneliş Olarak Popülizm. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 10(1): 278-289.
• Çarkoğlu, A., Elçi, E., Erol, F., ve Paksoy, C. (2022). Popülizm Teorileri Işığında Türkiye’de Popülizmin Tarihsel Gelişimi: Siyasi Partiler Üzerine Bir İnceleme. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 22(1): 325-329.
• De Cleen, B. (2017). Populism and Nationalism. In (C. Rovira Kaltwasser, P. Taggart, P. Ostiguy, and P. Ochoa Espejo Ed.). Handbook of populism (pp. 342-362). Oxford University Press.
• De Cleen, B. and Stavrakakis, Y. (2017). Distinctions and Articulations: A Discourse Theoretical Framework for the Study of Populism and Nationalism. Javnost - The Public. 24(4): 301-319.
• Ertugay, F. (2016). Siyaset Bilimi (H. Çetin, Ed). Siyaset (ss. 31-61). Ankara: Orion Kitabevi.
• Ertugay, F. (2020). Türkiye'de Siyasetin Dinamiklerini Analizde Anahtar Bir Kavram: Politik Kültür. (A.C. Çiçek ve A. Çelik Ed.). Türkiye’de Siyasal Hayat ve Kurumlar Bağlamında Siyaset Bilimi Çalışmaları (ss. 9-34). İstanbul: Efeakademi.
• Gold, R. and Fetzer, T. (2019). The economic causes of populism. Global Solutions Journal. 5: 72-77.
• Ibsen, M. F. (2019). The Populist Conjuncture: Legitimation Crisis in the Age of Globalized Capitalism. Political Studies. 67(3): 795-811.
• Inglehart, R. and Norris, P. (2017). Trump and the Populist Authoritarian Parties: The Silent Revolution in Reverse. Perspectives on Politics. 15(2): 443-454.
• Kalaycıoğlu, E. (2020). Halk Yönetimi: Popülizm ve Demokrasi. İktisat ve Toplum Dergisi. 115: 4-19.
• Kılınç, Z. A. ve Haşlak, İ. (2020). Toplumun Siyasetsizleştirilmesi Açısından Bürokratik-Otoriteryenizm ve Popülizm. [Özel sayı]. Sakarya İktisat Dergisi. 125-138.
• Kıvrak Köroğlu, E. (2020). Farklı Popülizm Yaklaşımları Üzerine Bir Değerlendirme. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 39: 74-85.
• Laclau, E. (2005). On populist reason. London. New York: Verso.
• Moffitt, B., and Tormey, S. (2014). Rethinking populism: Politics, mediatisation and political style. Political studies. 62(2): 381-397.
• Mudde, C. (2004). The Populist Zeitgeist. Government and Opposition. 39(4): 541-563.
• Mudde, C. (2007). Populist Radical Right Parties in Europe. Cambridge: Cambridge University Press.
• Mudde, C. and Kaltwasser, C.R. (2017). Populism: a very short introduction. Oxford: Oxford University Press.
• Nancy, J. (2018). Populism, Democracy and Neofascism: Two Essays. Libération.
• Orhan, S. (2019). Popülizm, Liberal Demokrasi ve Faşizm Denklemi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 68(4): 796-836.
• Ranciere, J. (2007). Siyasalın Kıyısında. (Aziz Ufuk Kılıç, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Rodrik, D. (2018). Is Populism Necessarily Bad Economics?. AEA Papers and Proceedings. 108: 196-199.
• Rogin, M. (1967) The Intellectuals and McCarthy: The Radical Spectre. Cambridge: The MIT Press.
• Simmel, G. (2009). Bireysellik ve Kültür. (Tuncay Birkan, Çev.). İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Sözen, Y. Demokrasi, Otoriterlik ve Popülizmin Yükselişi. TÜSİAD, 2017. https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/10006-demokrasi-otoriterlik-ve-populizmin-yukselisi.
• Stavrakakis, Y. (2017). How Did ‘Populism’ Become A Pejorative Concept? And Why Is This Important Today? A Genealogy of Double Hermeneutics. POPULISMUS Working Papers. 6: 2-19.
• Stavrakakis, Y. (2020). Riding the Populist Wave Metaphors of Populism and Anti-Populism in the Daily Mail and The Guardian. Saggi/Essays. 15: 8-32.
• Stavrakakis, Y. (2022). Bound To Fail? Assessing Contemporary Left Populism. Constellations. 1-19.
• Taggart, P. (2000). Populism, Buckingham, and Philadelphia. Open University Press.
• Toprak, Z. (1992). Popülizm ve Türkiye’deki Boyutları. İstanbul: Cem Yayınları.
• Toprak, Z. (2014). Dünden Bugüne Popülizm ve Demokrasi Paradoksu. Politus-Politik Kültür Dergisi. 10: 27.
• Uslu, C. (2021). Bir İdeoloji Olarak Popülizm. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 9(1): 219-220.
• Uzunçayır, C. (2020). Popülizm ve Demokrasi İlişkisi: Düşman Kardeşler mi?. (A. Ay. Ed.). 3. Uluslararası Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Kongresi. (ss. 139-162). Konya: Keykubat Yayınları.
• Watt, E. D. (1982). Authority. New York: St. Martin’s Press.
• Weyland, K. (2001). Clarifying a contested concept: Populism in the study of Latin American politics. Comparative Politics. 34(1): 1-22.
• Yılmaz, Z. (2017). Popülizm, Halk ve Demokrasi: Temsili Demokrasinin Açmazları ve Radikal Demokratik Bir Popülizmin İmkânları. Mülkiye Dergisi. 41(1): 33-65.