An Analysis of Burnout in Turkish Elementary School Principals

Yıl 2012, Cilt: 3 Sayı: 3, 1 - 18, 01.09.2012

Gökhan Baş Atila Yıldırım

Öz

Anahtar Kelimeler

-

Türk İlköğretim Okulu Müdürlerinde Tükenmişlik

Öz

Bu çalışmanın amacı ilköğretim okulu müdürlerinin tükenmişlik düzeylerinin analizidir. Bu araştırmanın örneklemeni Niğde ve ilçelerinden toplam 190 (183’ü erkek ve 7’si de bayan) okul müdürü araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Araştırmada veriler, “Maslach Tükenmişlik Envanteri” aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada veriler SPSS 15.0 programı ile analiz edilmiştir. Araştırmada verilerin çözümlenmesinde aritmetik ortalama, standart sapma, Mann Whitney-U, varyans ve Tukey-HSD testleri kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçları, katılımcıların “orta düzeyde” tükenmişliğe sahip olduğunu göstermektedir. Araştırmada, envanterin düşük kişisel başarı ve duyarsızlaşma alt boyutlarında okul müdürlerinin tükenmişlik düzeyleri arasında cinsiyet değişkeni açısından farklılık tespit edilmiştir. Elde edilen bu sonuna göre, bayan okul müdürleri erkek meslektaşlarına göre daha fazla düşük kişisel başarı hissi ve duyarsızlaşma yaşamaktadırlar. Bir diğer taraftan, okul müdürlerinin mesleki kıdem açısından tükenmişlik düzeylerinde genç okul müdürleri aleyhine bir farklılık saptanmıştır. Okul müdürlerinin tükenmişlik düzeylerinde çalıştıkları yerleşim birimi ile eğitim durumlarına ilişkin aralarında herhangi bir anlamlı farklılık saptanmamıştır. Ancak, okul müdürlerinin tükenmişlik düzeylerine ilişkin olarak eğitim durumu ve çalıştıkları yerleşim birimi değişkenlerindeki aritmetik ortalamalarına bakıldığında, yüksekokul mezunu okul müdürleri daha az düzeyde tükenmişlik yaşarlarken, köy ve kasabada görev yapmakta olan okul müdürleri kent merkezinde görev yapan meslektaşlarına nazaran daha fazla tükenmişlik yaşamaktadırlar

Anahtar Kelimeler

tükenmişlik, ilköğretim eğitimi, Türk okul müdürleri

Kaynakça

• Other burnout researches can be carried out in different institutions such as high
• schools and universities. 13.
• School principals’ burnout levels can be compared with other variables such as
• locus of control, job satisfaction, organisational citizenship, organizational trust,
• communication skills, etc. Also, some other researches can be carried out on the
• relationship between burnout and these variables. 14.
• Some other burnout studies can be carried out on the administrations of Local
• Directorates of National Education.
• Adams, E. (1999). Vocational teacher stress and internal characteristics. Journal of Vocational and Technical Education, 16(1), 7-22.
• Aksu, A. & Baysal, A. (2004). İlköğretim okulu müdürlerinde tükenmişlik [Burnout in elementary school principals]. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 41, 7-24.
• Arslan-Özyurt, (2007). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik anlayışı ile öğretmenlerin mesleki tükenmişliğinin karşılaştırılması: Çaycuma alan araştırması örneği [Comparison of school principals’ instructional leadership perceptions and teachers’ occupational burnout levels: Sample of Çaycuma field research]. Unpublished master’s thesis. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Aydın, L. (2002). İlköğretim okulu yöneticilerinin bireysel tükenmişlik düzeylerinin belirlenmesi [Investigation of elemenatry school principals’ individual burnout levels]. Unpublished master’s thesis. Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Babaoğlan, E. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinde tükenmişlik [Burnout in elemenatry school principals]. Unpublished doctoral dissertation. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu.
• Brock, B. L. & Grady, M. L. (2002). Avoiding burnout: A principal’s guide to keeping the fire alive. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
• Byrne, B. M. (1999). The nomological network of teacher butnout: A literature review and empirically validated model. Vanderberghe, R. and Huberman, A. M. (Eds.). Understanding and preventing teacher burnout: A sourcebook of international research and practice. Cambridge: Cambridge University Press.
• Ceyanes, J. W. (2004). An analysis between teacher trust in the principal and teacher burnout as identified by teachers in selected Texas public schools. Unpublished doctoral dissertation. Texas A&M University Graduate School, Texas.
• Cherniss, C. (1992). Long-term consequences of burnout: An exploratory study. Journal of Organizational Behavior, 13, 1-11.
• Cherniss, C. (1988). Observed supervisory behavior and teacher burnout in special education. Exceptional Children, 54, 449-454.
• Cherniss, C. (1980). Human service programs as work organizations: Using organizational design to improve staff motivation and effectiveness. Price, R. H. & Politser, P. E. (Eds.). Evaluation and action in the social environment. New York: Academic Press.
• Chesnutt, W. J. (1997). The relationship between social support and professional burnout among public secondary teachers in northeast Tennessee. Dissertation Abstracts International, 58(3), 690A.
• Combs, J., Edmonson, S. L. & Jackson, S. H. (2009). Burnout among elementary school principals. AASA Journal of Scholarship & Practice, 5(4), 10-15.
• Çimen, S. (2007). İlköğretim öğretmenlerinin tükenmişlik yaşantıları ve yeterlik algıları [Burnout experiences and adequacy levels of elemenatry school teachers]. Unpublished master’s thesis. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• DeRobbio, R. A. (1995). Factors accounting for burnout among secondary school teachers. Dissertation Abstracts International, 56(7), 2501A.
• Doud, J. L., & Keller, E. P. (1999). A ten-year study: The K-8 principal in 1998. Alexandria, VA: National Association of Elementary School Principals.
• Dönmez, B. & Güneş, H. (2001). İlköğretim okulu yöneticilerinde tükenmişlik [Burnout in elementary school administrators]. Eğitim Araştırmaları, 5, 71-78.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metodlarına giriş [Introduction to educational research methods]. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Ellis, S. E. (1983). A study of burnout levels among community College administrators. Dissertations Abstracts International, 44(11), 3298A.
• Freudenberger, H. J. (1974). Staff burnout. Journal of Social Issues, 30(1), 159-165.
• Friedman, I. A. (2002). Burnout in school principals: Role related antecedents. Social Psychology of Education, 5, 229-251.
• Friedman, I. A. (1995). School principal burnout: The concept and it’s components. Journal of Organizational Behavior, 16(2), 191-198.
• Gezer, E., Yenel, F. & Şahan, H. (2009). Öğretim elemanlarının tükenmişlik düzeyleri ile sosyo- demografik değişkenleri arasındaki ilişki [Burnout levels of academicians and its relationship between their socio-economic variables]. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 243-250.
• Girgin, G. (1995). İlkokul öğretmenlerinde meslekten tükenmişliğin gelişimini etkileyen değişkenlerin analizi ve bir model önerisi (İzmir ili kırsal ve kentsel yöre karşılaştırması) [An analysis of occupational burnout variables of primary school teachers and a model proposal (A comparison between Izmir and rural area schools]. Unpublished doctoral dissertation. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Gmelch, W. H. and Gates, G. (1998). The impact of personal, professional and organizational characteristics on administartor burnout. Journal of Educational Administration, 36(2), 146-159.
• Graf, L. W. (1996). Superintendent burnout in the public schools: A study of demographic and enviromental variables and their effects on the school superintendent. Dissertation Abstracts International, 57(8), 3337 A.
• Gümüşeli, A. İ. (2009). Primary school principals in Turkey: Their working conditions and professional profiles. International Journal of Social Sciences, 4(4), 239-246.
• Gürsel, M., Sünbül, A. M. & Sarı, H. (2002). An analysis of burnout and job satisfaction between Turkish headteachers and teachers: A quantitative approach. European Journal of Psychology of Education, 17(1), 35-45.
• Izgar, H. (2001). Okul yöneticilerinde tükenmişlik [Burnout in school administrators]. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi [Scientific research method]. (15. Ed.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Koçak, R. (2009). Okul yöneticilerinin mesleki tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi [An analysis of occupational burnout levels of school administrators in relation to some variables]. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 65-83.
• Marso, R. N. and Pigge, F. L. (1997). Relationships between the personal and academic attributes of and affective differences between current and past teacher candidates. Teacher Educator, 33(2), 124-39.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behavior, 2(1), 99−113.
• Maslach, C. & Zimbardo, P. G. (1982). Burnout: The cost of caring. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
• Maslach, C. & Jackson, S. E. (1985). The role of sex and family variables in burnout. Sex Roles, 12(7-8), 837-850.
• Maslach, C., Schaufeli, W. B. & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397-422.
• Oplatka, I. (2002). Women principals and the concept of burnout: An alernative voice. International Journal of Leadership in Education, 5(3), 211-226.
• Örmen, U. (1993). Tükenmişlik duygusu ve yöneticiler üzerinde bir uygulama [Burnout feeling and an application on administrators]. Unpublished master’s thesis. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pines, A. & Aronson, E. (1988). Career burnout: Causes and cures. New York: Free Press.
• Pines, A. (1993). Burnout: An existential perspective. Schaufeli, W. B., Maslach, C. & Marek, T. (Eds.). Professional burnout: Research developments in theory and research. Washington, D.C: Taylor & Francis.
• Poulin, J. & Walter, C. (1993). Social workers burnout: A longitudinal study. Social Work Research & Abstracts, 29(4), 5-11.
• Sarros, J.C. (1988). Administrator burnout: Findings and future directions. Journal of Educational Administration, 26(2), 184-196.
• Sergiovanni, T. J. (2001). Leadership. London: RoutledgeFalmer Press.
• Smith-Stevenson, R. & Saul, C. E. (1994). An investigation into burnout among Mississippi high school principals. 9-11 November. Paper presented at the annual meeting of the mid- south educational research association. Nashville, TN.
• Sucuoğlu, B. & Kulaksızoğlu-Aksaz, N. (1996). Özürlü çocuklarla çalışan öğretmenlerde tükenmişliğin değerlendirilmesi [Evaluation of burnout levels of teachers working with disabled children]. Türk Psikoloji Dergisi, 10(36), 44-60.
• Sünbül, A. M. (2003). An analysis of relations among locus of control, burnout and job satisfaction in Turkish high school teachers. Australian Journal of Education, 47(1), 58-72.
• Tomic, W. & Tomic, E. (2008). Existential fulfillment and burnout among principals and teachers. Journal of Beliefs & Values, 29(1), 11-27.
• Torelli, J. A., & Gmelch, W. H. (1992, April). Occupational stress and burnout in educational administration. Paper presented at the Annual Meeting of the American Education Research Association, San Francisco, CA.
• Torun, A. (1995). Tükenmişlik, aile yapısı ve sosyal destek ilişkileri üzerine bir inceleme [An examination on burnout, family construct and social support relations]. Unpublished doctoral dissertation. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tümkaya, S. (1996) Öğretmenlerde tükenmişlik ölçeğinin (TBS) geçerlik ve güvenirlik çalışması [A Study on the reliability and validity of teacher burnout inventory (TBS)]. 10-12 Eylül. IV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Eskişehir.
• Whitaker, K. S. (2005). Principal burnout: Implications for professional development. Journal of Personnel Evaluation in Education, 9(3), 287-296.
• Whitaker, K. S. (1996). Exploring causes of principal burnout. Journal of Educational Administration, 34(1), 60-71.
• Wong, K. and Cheuk, W. (1998). Beginning teachers' experience of being spurned, coping style, stress preparation, and burnout. Chinese University Education Journal, 26(1), 117-29.
• Vızlı, C. (2005). Görme engelliler ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerle normal ilköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin tükenmişlik düzeylerinin karşılaştırılması (Üsküdar ilçesi örneği) [Comparison of burnout levels of teachers working in visually impaired elementary schools and normal elemenatry schools]. Unpublished master’s thesis. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yerlikaya, A. (2000). Köy ve şehirde çalışan sınıf öğretmenlerinde tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi [Examination of burnout levels of primary teachers working in villages and city centres]. Unpublished master’s thesis. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.