TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİ SIĞINMACILARA SAĞLANAN EĞİTİM HİZMETLERİ ve SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİ BAĞLAMINDA BAZI SORUNLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 4, 207 - 239, 30.12.2017

Ömür Kızıl Cengiz Dönmez

Öz

Tarih
boyunca, göçmenler ve sığınmacılar için güvenli bir barınak olan Anadolu
toprakları, günümüzde de Suriyeli sığınmacılara ev sahipliği yapmaktadır.
Suriye’deki iç savaştan kaçan Suriyelilerin çoğu, Türkiye Cumhuriyeti’ne
sığınmışlardır. Sığınmacıların kalabalıklığı, onlara sağlanan hizmetlerin de
maliyetini ve güçlüğünü doğal olarak arttırmaktadır. Uluslararası hukuk ve
insanlığın bir gereği olarak, Türkiye; Suriyeli sığınmacılara barınma,
beslenme, sağlık ve eğitim gibi alanlarda hizmet vermektedir. Bu çalışmada,
Türkiye tarafından Suriyeli sığınmacılara sağlanan eğitim hizmetlerinin ve bu
eğitim hizmetlerinde karşılaşılabilecek olan sorunların Sosyal Bilgiler eğitimi
perspektifiyle tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu betimsel araştırmada,
literatür ve resmi/özel kurum ve kuruluşların raporlarına dayalı olarak doküman
incelemesi tekniği ile veri toplanmıştır. Bulgular neticesinde, Suriyelilere
sağlanması gereken eğitim hizmetleri konusunda; Suriyelilerin kendi ülkelerinde
maruz kaldıkları ideolojik eğitimin göz önünde bulundurulması gerektiği vurgulanmıştır.
Zira literatürde, Suriye müfredatında Türkiye ve Türk milleti aleyhinde içerik
barındıran pek çok unsur olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Bu
çalışmalara göre, Suriye’de okutulan Sosyal Bilgiler, Tarih, Coğrafya ve
Vatandaşlık eğitimi gibi dersler, Pan-arabizm ve irredantist Arap
milliyetçiliği ideolojilerine bağlı olarak kurgulanmıştır. Suriye'de bu
ideoloji ile öğrenim görmüş olan Suriyeli sığınmacıların, Türkiye'ye uyum
sağlayabilmeleri için özel tedbirler alınması gerektiği düşünülmektedir.
Suriyeli çocuk ve gençlerin Türk toplumu ve Türk Milli Eğitimi’ne
entegrasyonları konusunda ilköğretim düzeyinde Sosyal Bilgiler dersinin önemi,
Türk Milli Eğitimi’nin ve Sosyal Bilgiler dersinin genel amaçları bağlamında
değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Suriyeli sığınmacılar, sosyal bilgiler, Pan-arabizm, eğitim ideolojisi

EDUCATION SERVICES PROVIDED BY TURKEY TO SYRIAN ASYLUM SEEKERS and EVALUATION OF SOME PROBLEMS IN THE CONTEXT OF SOCIAL STUDIES EDUCATION

Öz

Throughout
history, Anatolian soil, a safe haven for immigrants and asylum seekers, is now
home to Syrian refugees. Most of the Syrians fleeing from the civil war in
Syria are living in the Republic of Turkey. The asymmetric crowd naturally
increases the cost and the difficulty of the services provided to them. As a
requirement of international law and humanity, Turkey serves Syrian asylum
seekers in areas such as accommodation, nutrition, health and education. In
this study, it was aimed to determine the educational services provided by
Turkey to Syrian asylum seekers and the problems that may be encountered in
these educational services from the perspectives of Social Studies education.
In this descriptive study, data was collected by document review technique
based on literature and reports of public / private institutions and
organizations. As a result of the findings, regarding the educational services
to be provided to the Syrians; It is emphasized that the ideological education
that the Syrians are exposed in their own countries should be considered. There
are studies in the literature that show that the Syrian curriculum has many
elements that contain content against Turkey and the Turkish nation. According
to these studies, lessons such as Social Studies, History, Geography and
Citizenship education in Syria have been constructed in accordance with the
ideologies of Pan-arabism and irredentive Arab nationalism. It has been emphasized
that special measures must be taken for the Syrian asylum seekers who have
studied with this ideology in Syria to adapt to Turkey. The importance of the
Social Studies course at the primary education level for the integration of the
Syrian children and young people into the Turkish society and Turkish National
Education has been evaluated in the context of the general objectives of the
Turkish National Education and Social Studies course. 

Anahtar Kelimeler

Syrian Asylum Seekers, Social Studies, Pan-Arabism, Educational Ideology

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). (2014). Suriyeli Misafirlerimiz Kardeş Topraklarında. Ankara: AFAD.
• Akbaş, O. (2014). Sosyal Bilgilerde Değerler ve Öğretimi. B. Tay, & A. Öcal içinde, Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 343-370). Ankara: Pegem Akademi.
• Akbaşlı, S. (2009). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi. R. Turan, A. M. Sünbül, & H. Akdağ içinde, Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar - I (s. 43-84). Ankara: Pegem Akademi.
• Aslan, C. A., & Gökkaya, A. K. (2004). Avrupa Birliği’nin Eğitim Politikalarının Sosyal Bilgiler Dersinin Genel Amaçlarına Etkisi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi , 24 (3), 227-244.
• Bilim Eğitim Kültür Araştırmaları Merkezi (BEKAM). (2015). Suriyeli Misafirlere Yönelik Sosyal Uyum ve Eğitim Müfredatları Çalışması Raporu. Gaziantep: BEKAM.
• Bilim Eğitim Kültür Araştırmaları Merkezi (BEKAM). (2017). Suriyeli Çocukların Türk Eğitim Sistemine Entegrasyonu. 03 23, 2017 tarihinde Bilim Eğitim Kültür Araştırmaları Merkezi: http://www.bekam.org.tr/icerik.php?EtkinlikId=13823571&KayitId=40680647 adresinden alındı
• Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF). (2004). Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. UNICEF.
• Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF). (2016). Türkiye'deki Suriyeli Çocuklar. UNICEF.
• Birleşmiş Milletler Mülteci Yüksek Komisyonu (UNHCR). (2016). Türkiye - Eğitime İlişkin Güncelleme Raporu. BMMYK.
• Birleşmiş Milletler Mülteci Yüksek Komisyonu (UNHCR) ve Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO). (2016). Politika Belgesi 26. Paris: UNESCO.
• Bolliger, M. (2011). Writing Syrian History while Propagating Arab Nationalism. Textbooks about Modern Arab History under Hafiz and Bashar al-Asad. Journal of Educational Media, Memory, and Society , 3 (2), 96-112.
• Çermik, H. (2006). Bir Bilim Olarak Eğitimin Temelleri. M. Yılman içinde, Eğitim Bilimine Giriş (s. 11-37). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Doğanay, A. (2008). Çağdaş Sosyal Bilgiler Anlayışı Işığında Yeni Sosyal Bilgiler Programının Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 17 (2), 77-96.
• Dönmez, C. (2003). Sosyal Bilimler ve Sosyal Bilgiler. C. Şahin içinde, Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu Sosyal Bilgiler. Ankara: Gündüz Yayıncılık.
• Dönmez, C. ve Yazıcı, K. (2008). T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Konularının Öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Emin, M. N. (2016). Türkiye'deki Suriyeli Çocukların Eğitimi - Temel Eğitim Politikaları. İstanbul: Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA).
• Ersoy, A. F. (2013). Global Citizenship Education in Social Studies: Experiences of Turkish Teachers and Students in International Conflict and War. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - ENAD , 1 (1), 7-30.
• Ganiyeva, S. (2016). Türk ve Rusya Federasyonu Hukukunda Mülteci ve Sığınmacı Kavramları Arasındaki Ayrım. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , 16 (2), 45-82.
• Gilbert, V. J. (2013). Syria for the Syrians: The Rise of Syrian Nationalism, 1970-2013 (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Boston: Northeastern University.
• Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (tarih yok). Mültecilerin Hukuki Durumuna İlişkin Sözleşme. 03 17, 2017 tarihinde İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü: http://www.goc.gov.tr/icerik3/multecilerin-hukuki-durumuna-iliskin-sozlesme_340_341_641 adresinden alındı
• Gutek, G. L. (2001). Eğitime Felsefi ve İdeolojik Yaklaşımlar. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Güven, S. (2011). Sosyal Bilgiler Derslerinde Vatandaşlık Eğitimi ve Vatandaşlık Eğitiminde Modeller. R. Turan, A. M. Sünbül, & H. Akdağ içinde, Sosyal Bilgiler Öğretiminde Yeni Yaklaşımlar-II (s. 36-59). Ankara: Pegem Akademi.
• Hürriyet Gazetesi (2017, 02 13). Milli Eğitim Bakanı Yılmaz: Suriyelilerin Tamamını Eğitim Sistemimize Alacağız. 03 15, 2017 tarihinde Hürriyet Gazetesi: http://www.hurriyet.com.tr/milli-egitim-bakani-yilmaz-suriyelilerin-tamamini-egitim-sistemimize-alacagiz-40364022 adresinden alındı
• İnsan Hakları İzleme Örgütü (2015). “Geleceğimi Hayal Etmeye Çalıştığımda Hiçbir Şey Göremiyorum” Türkiye'deki Suriyeli Mülteci Çocukların Eğitime Erişiminin Önündeki Engeller – Kayıp Nesil Olmalarını Önlemek. İnsan Hakları İzleme Örgütü.
• İpek, İ. (2011). İlköğretim 6. ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Vatandaşlık Eğitiminin Sosyal Bilgiler Öğretim Programındaki Hedeflere Uygunluğu Yönünden Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İstanbul Bilgi Üniversitesi (2015). Suriyeli Mülteci Çocukların Türkiye Devlet Okullarındaki Durumu: Politika ve Uygulama Önerileri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Kara, C., Topkaya, Y., & Şimşek, U. (2012). Aktif Vatandaşlık Eğitiminin Sosyal Bilgiler Prograımdaki Yeri. Zeitschrift für die Welt der Türken , 4 (3), 147-159.
• Khalidi, R. (1991). Arab Nationalism: Historical Problems in the Literature. The American Historical Review , 96 (5), 1363-1373.
• Kızıl, Ö. (2013). Türkistan'dan Anadolu'ya Setleri Parçalamak. Ankara: Murat Kitabevi.
• Lacoste, Y. (2014). Coğrafya Her Şeyden Önce Savaş Yapmaya Yarar. (S. Sezer, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayıncılık.
• Lewis, B. (tarihsiz). Ortadoğu: Hıristiyanlığın Doğuşundan Günümüze Ortadoğu'nun 2000 Yıllık Tarihi. Yeni Binyıl.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6-7. Sınıflar ÖğretimPprogramı. Ankara: MEB.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013, 04 26). Ülkemizde Kamp Dışında Misafir Edilen Suriye Vatandaşlarına Yönelik Tedbirler Konulu Genelge. 03 18, 2017 tarihinde Kayseri Melikgazi İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü: http://melikgazi.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_05/03024558_suriye.pdf adresinden alındı
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013b, 09 26). Ülkemizde Geçici Koruma Altında Bulunan Suriye Vatandaşlarına Yönelik Eğitim Öğretim Hizmetleri. 03 18, 2017 tarihinde Fethiye İlçe Mili Eğitim Müdürlüğü: http://fethiye.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_10/02093016_scannedimage24.pdf adresinden alındı
• Milli Eğitim Bakanlığı (2014, 09 23). Yabancılara Yönelik Eğitim-Öğretim Hizmetleri. 03 18, 2017 tarihinde Antalya İl Milli Eğitim Müdürlüğü: https://antalya.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2014_10/02015212_yabanc.pdf adresinden alındı
• Milli Eğitim Bakanlığı (2015). 2015-2019 Stratejik Planı. 03 18, 2017 tarihinde Strateji Geliştirme Başkanlığı: http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2015_09/10052958_10.09.2015sp17.15imzasz.pdf adresinden alındı
• Milli Eğitim Bakanlığı (2016). Suriyeli Öğrencilerin Türk Eğitim Sistemine EntegrasyonuProjesi Kapsamında Suriyeli Öğrencilere Türkçe Öğretecek Geçici Süreli Öğretmen Alımına İlişkin Duyuru. 03 20, 2017 tarihinde MEB Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü: https://hbogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_11/04053531_geciciogretmenalimduyurusu.pdf adresinden alındı
• Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) (2016). Türkiye'deki Suriyeli Mülteciler: Uzun Vadeli Entegrasyon İçin Fırsatlar ve Zorluklar. Ankara: ORSAM.
• Öcal, A. (2015). Dezavantajlılıkla İlgili Temel Kavramlar. A. Öcal içinde, Dezavantajlı Gruplar ve Sosyal Bilgiler (s. 2-17). Ankara: Pegem Akademi.
• Özmen, C. (2011). Sosyal Bilgiler Eğitiminde Vatandaşlık Aktarımı Yaklaşımına İlişkin Öğretmen Görüşleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , 8 (15), 435-455.
• Öztürk, C., Keskin, S. C. ve Otluoğlu, R. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürünler ve Yazılı Materyaller. Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk, T. (2015). Mülteciler. A. Öcal içinde, Dezavantajlı Gruplar ve Sosyal Bilgiler (s. 71-91). Ankara: Pegem Akademi.
• Safran, M. (2014). Sosyal Bilgiler Öğretimine Bakış. B. Tay, & A. Öcal içinde, Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi (s. 1-18). Ankara: Pegem Akademi.
• Seydi, A. R. (2014). Türkiye’nin Suriyeli Sığınmacıların Eğitim Sorununun Çözümüne Yönelik İzlediği Politikalar. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (31), 267-305.
• Sönmez, V. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretimi ve Öğretmen Kılavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• The State Board of Education (2011). Texas Essential Knowledge and Skills for Social Studies.
• Turan Güllaç, E. (2006). Eğitimin İşlevleri. M. Yılman içinde, Eğitim Bilimine Giriş (s. 89-109). Ankara: Nobel Yayınevi.
• United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) (2011). Refugee Education. Geneva: UNHCR.
• Yaka, A. (2006). Eğitim Bilimleri Açısından Toplumsal Değişme ve Yenileşme. M. Yılman içinde, Eğitim Bilimine Giriş (s. 101-117). Ankara: Nobel Yayınevi.
• Yılmaz, K., & Yiğit, Ö. (2010). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Avrupa, Ortadoğu ve Türkiye'ye Komşu Ülkelere İlişkin Algıları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (38), 318-334.
• Zaman, H. (2006). Teacher's Perceptions of Citizenship and Citizenship Education: A Comparative Study (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Pittsburgh: University of Pittsburgh.