Türkiye'de Turizm Sektörünün İstihdam Sorunlarının Meta-Tematik Analizi

Yıl 2025, Sayı: Advanced Online Publication, 114 - 132

Sine Erdoğan Mercan , Gökhan Eker

https://doi.org/10.58670/ijgtr.1757747

Öz

Turizm sektörü, Türkiye ekonomisi açısından oldukça önemli bir konumdadır. Turizm sektörü, emek yoğun bir sektör olmakla birlikte bu durum beraberinde çeşitli istihdam sorunlarını getirmektedir. Turizm sektörünün geleceği için, çalışanların daha üretken ve huzurlu olabilmesi açısından bu sorunların incelenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, turizm sektöründe çalışan personelin yaşadığı sorunlar incelenmektedir. Çalışmada nitel analiz yöntemlerinden biri olan meta-tematik analiz yöntemi kullanılmıştır. Meta-tematik analiz, doküman analizine dayalı olarak nitel verilerin incelenmesidir. Bu kapsamda Google.scholar veri tabanı üzerinden elde edilen çalışmalara çeşitli dahil etme kriterleri uygulanmış olup 15 adet çalışma tespit edilmiştir. Yapılan analizde turizm sektöründeki istihdam sorunları, kod, kategori ve temalara ayrılmıştır. Oluşturulan temalar, genel sorunlar, kadın çalışanlar açısından sorunlar, turist rehberlerinin yaşadığı sorunlar, yöneticiler açısından istihdam sorunları ve stajyerler açısından yaşanan sorunlar olarak ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

TURİZM , İSTİHDAM SORUNLARI , META-TEMATİK ANALİZ

Etik Beyan

çalışma etik kurul izni gerektirmemektedir.

Kaynakça

• Akkaşoğlu, S. ve C, Akyol. (2022). Salgın hastalık kaynaklı krizlerin turizm endüstrisine etkileri; covıd-19 özelinde bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 23(COVID-19 ÖZEL SAYISI), 121-134.
• Aksu, M. ve Bucak, T. (2012). Mesleki turizm eğitimi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 7-18.
• Alrawadıeh, D. D. (2021). Kadın turist rehberlerinin karşılaştıkları sorunların belirlenmesine yönelik bir araştırma. Journal of Hospitality and Tourism Issues, 3(1), 1-15.
• Ardıç Yetiş, Ş. ve Çalışkan, N. (2020). Turizm sektöründe kadın istihdamı: Mevcut duruma ilişkin bir değerlendirme. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(3), 105-119.
• Aydın Tükeltürk, Ş. ve Şahin Perçin, N. (2008). Turizm sektöründe kadın çalışanların karşılaştıkları kariyer engelleri ve cam tavan sendromu: Cam tavanı kırmaya yönelik stratejiler. Yönetim Bilimleri Dergisi, 6(2), 113-128.
• Balcı, E. ve Aslan, E. B. (2022). Turizmde çalışan kadın sorunları: Antalya’da 5 yıldızlı otellerin yiyecek-içecek departmanlarında çalışan kadınlar. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(3), 1674-1698.
• Barakazı, M. (2022). Profesyonel turist rehberleri tarafından algılanan sorunlar üzerine bir çalışma. Avrasya Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 68-80.
• Batdı, V. (Ed.). (2019). Meta-tematik analiz: Örnek uygulamalar (2. Baskı). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Batdı, V. ve Anıl, Ö. (2021). Bilgisayar destekli eğitimle öğrenme: Bir meta-tematik analiz. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23(1), 111-127.
• Benli, A., İslamoğlu, E. ve Torun, M. A. (2019). Turizm sektöründe çalışan yabancılar: Antalya ili üzerine nitel bir araştırma. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 320-342.
• Berberoğlu, N, C. (1988). Ekonomik gelişmede turizm. Anadolu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(2), 207-218.
• Berktaş, S. ve Dimli Oraklıbel, R. (2021). Sanayi devrimi ile gelen değişim: İş bölümü ve yabancılaşma. Atlas Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (6), 112-121.
• Biçer, D. ve Yüksek, G. (2024). Konaklama işletmelerinde mevsimselliğin çalışanların iş tatmini üzerine etkisi. Annals of Gastronomy and Tourism Studies, 1(1), 52-58.
• Boz, C. (2006). Dünya’da turizm endüstrisinde istihdam ve çalışma şartları (Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=XGUCXrjaOnB7CxcT2z2RZQ&no=esYa5xWVwlgC0pM5SbXuYw Buyruk, H. (2018). Gelişen teknolojiler, değişen işgücü nitelikleri ve eğitim. OPUS International Journal of Society Researches, 8(14), 599-632.
• Büyüktepe, H. S., Gökdemir, S. ve Korkmaz, H. (2019). Turist rehberlerinin sorunları üzerine nitel bir araştırma: Çanakkale örneği. Journal of Travel and Tourism Research, (14), 94-117.
• Corluka, G. (2019). Tourism seasonality–an overview. Journal of Business Paradigms, 4(1), 21-43.
• Costa, C., Carvalho, I. ve Breda, Z. (2011). Gender inequalities in tourism employment: The Portuguese case. Revista Turismo and Desenvolvimento, (15), 39-54.
• Cömert, M. (2014). Turizm eğitimi alan öğrencilerin sektörde çalışmak istedikleri alanlar ve sektördeki istihdamda cinsiyet ayrımcılığıyla ilgili düşünceleri. Gazi Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi (1), 50-62.
• Dağaşan, G. (2021). Kadın çalışanların otel mutfaklarında istihdam edilememe nedenleri. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(1), 571–592.
• Dedeoğlu, S. (2009). Eşitlik mi ayrımcılık mı? Türkiye’de sosyal devlet, cinsiyet eşitliği politikaları ve kadın istihdamı. Çalışma ve Toplum, 2(21), 41-54.
• Demir, M. (2011). İş yaşamında ayrımcılık: Turizm sektörü örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 760-784. Demir, M. ve Şen Demir, Ş. (2014). Turizm işletmelerinde yöneticilerin mesleki staj ve stajyerleri değerlendirmesi. Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, (6), 18-33.
• Dumangöz, P. D. (2022). Tenis sporu ve duygular: PRISMA bildirimi kriterlerini kullanan sistematik bir inceleme. Mediterranean Journal of Sport Science, 5(Özel Sayı 1), 63-76.
• Duro, J. A. and Turrion-Prats, J. (2019). Tourism seasonality worldwide. Tourism Management Perspectives, (31), 38-53.
• Erbaş, A., Cankül, D. ve Temizkan, R. (2016). Turizm diplomalıların istihdam sorunu. Journal of Recreation and Tourism Research, 3(4), 1–12.
• Erdem, A., Unur, K., Şeker, F. ve Kınıklı, M.A. (2019). Restoran çalışanlarının iş yaşam denge düzeylerine göre iş tatmini ve işten ayrılma niyetlerinin karşılaştırılması. Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3), 709-724.
• Erdoğan Morçin, S., Bulgan, G., Arman, H. ve Aydın Alakuş, N. (2022). Krizlerin Türkiye’deki konaklama işletmelerine etkilerinin meta-tematik analizi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 19(2), 251-268.
• Esen, O. (2021). Otel çalışanlarının iş yaşam kaliteleri ve kariyer beklentilerinin belirlenmesi. Kuşadası örneği (Yüksek Lisans Tezi, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın). Erişim adresi: http://adudspace.adu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11607/4463/3243.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Eser, B. Y. ve Terzi, H. (2008). Türkiye’de işsizlik sorunu ve avrupa istihdam stratejisi. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (30), 229-250.
• Ghose, A. K., Majid, N. ve Ernst, C. (2008). Küresel istihdam sorunu (Ö.F. Çolak, Çev. Ed.; 1. Baskı). Ankara: Elif Yayınevi.
• Göçen, Ö., Yirik, Ş. ve Yılmaz, Y. (2011). Türkiye’de krizler ve krizlerin turizm sektörüne etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 493-509.
• Günel, Ö. D. (2009). Mevsimsellik, mevsimlik istihdam ve örgütsel bağlılık: Konaklama işletmelerinde bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 10(2), 199-219.
• Hız, G., Karataş, A. ve Öztekin Uluksar, F. (2015). Konaklama işletmelerinde mutfakta istihdam edilenlerin tükenmişlik sendromu: Marmaris örneği. Ekonomi ve yönetim araştırmaları dergisi, 4(2), 7-29.
• International Labour Organization (2024). World employment and social outlook: trends 2024. https://www.ilo.org/wcmsp5/groups/public/---dgreports/---inst/documents/publication/wcms_908142.pdf (Erişim tarihi:20.07.2024).
• İkiz, A. N. (2020). Turizm işletmelerinde cinsiyet ayrımcılığı ve kadın çalışanlar: Yöneticilerinin konuya ilişkin tutum ve uygulamaları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (50), 373-396.
• İnce, C. ve Kendir, H. (2016). Turizm öğrencilerinin kariyer beklentilerine yönelik düşünceleri: Stajyer öğrenciler örneği. International Journal of Academic Values Studies (4), 13-23.
• İslamoğlu, E., Yıldırımalp, S. ve Cam, E. (2017). Türkiye'de otel işletmelerindeki beceri açığı sorunu: Kocaeli, Sakarya, İstanbul İllerinde bir araştırma. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 7(2), 63-86.
• Kara, M. ve Duruel, M. (2005). Türkiye’de ekonomik büyümenin istihdam yaratamama sorunu. Journal of Social Policy Conferences (50), 367-396.
• Karacaoğlu, S. ve Sert, A. N. (2018). Turist rehberlerinin mesleki sorunları üzerine bir araştırma: Kapadokya örneği. Journal of Tourism ve Gastronomy Studies, 6(3), 81-99.
• Kaya, İ. (2012). Türk turizm sektöründe istihdamın temel özelliklerinin ve sorunlarının ücretli çalışanlar açısından coğrafi bölgelere göre analizi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(28), 241-257.
• Kaya, İ. ve Atçı, D. (2015). Türk turizm sektöründe çalışma saatlerinin analizi ve değerlendirilmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 23-47.
• Kaya, S. (2021). Düzgün iş standartları açısından turizm sektöründe çalışma koşulları üzerine nitel bir araştırma (Yüksek Lisans Tezi, Kırklareli Üniversitesi, Kırklareli). Erişim adresi: http://acikerisim.kirklareli.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.11857/1522/669855.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Koca, D. (2020). Sanayi devrimlerinin tarihsel arka planı ve işgücü becerileri üzerindeki yansımaları. OPUS International Journal of Society Researches, 16 (31), 4531-4558.
• Koçak, Y., Hazarhun, E. ve Enser, İ. (2019). Üniversite öğrencilerinin zorunlu staj tecrübeleri ve turizm kariyerine bakış açıları. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 3(4), 702-722.
• McHugh M. L. (2012). Interrater reliability: the Kappa statistic, Biochem Medica, 22 (3), 276–282.
• Mercan, İ. ve Bulgan, G. (2024). Yerel paydaşların bakış açısıyla turizmin destinasyonlara etkileri, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Meriç, S. ve Babur, Y. (2020). Çalışan memnuniyetine etki eden faktörler: Otellere yönelik bir araştırma. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 19(74), 812-827.
• Moher, D., Liberati, A., Tetzlaff, J. ve Altman, D. G. (2009). Preferred reporting items for systematic reviews and meta-analyses: The PRISMA statement. Annals of Internal Medicine, 151(4), 264-269.
• Morçin, İ. (2018). Turizm Kavramı ve Turizmin Gelişimi içinde Isparta İli Turizm Sektörü Analizi (Ed: Özgür Davras), Isparta: Adım Matbaacılık.
• Mutlu, Ç. ve Akbaş, Z. (2021). 11 Eylül saldırıları ve 2008 ekonomik krizi örnekleri üzerinden terör ve ekonomik kriz olgularının yumuşak güç unsuru olarak turizme etkileri. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2), 1487–1508.
• Öcal, F. M. ve Altıntaş, K. (2018). Dördüncü sanayi devriminin emek piyasaları üzerindeki olası etkilerinin incelenmesi ve çözüm önerileri. OPUS International Journal of Society Researches, 8 (15), 2066-2092.
• Ören, K. ve Yüksel, H. (2012). Geçmişten günümüze çalışma hayatı. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 1 (1), 1.
• Özkan, B. İ. (2022). Van ilinde yaşayan profesyonel turist rehberlerinin meslek sorunları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (57), 1-16.
• Öztürk, Ş. (2021). Türkiye’de turizm sektöründe istihdam sorunları. Çalışma İlişkileri Dergisi, 12 (2), 1-38.
• Patton, M.Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd Ed.). Thousand Oaks: Sage Publications.
• Smeral, E. (2004), "Quandaries of the labour market in tourism as exemplified by the case of Austria", Tourism Review, 59(4), 14-20.
• Strauss, A ve Corbin, J. (1990). Basics of qualitative research: Grounded theory procedures and techniques. Thousand Oaks: Sage Yayınları.
• Şahin, B., Kaya, S., Cesur, S. ve Özkul, E. (2021). Profesyonel turist rehberlerinin kaçak rehberlik faaliyetlerini algılamalarına yönelik bir araştırma. Troy Academy, 6(1), 232-248.
• Şentürk, F. (2015). Türkiye’de işgücü piyasası ve istihdamın yapısı. Sosyal Güvence, 0 (7), 113-143.
• Taştan, H., ve Göksal, S. (2020). Turizm endüstrisinde çalışan mutfak personellerinin algıladıkları psikososyal risklerin tespit edilmesi: Mersin otellerinde bir araştırma. Journal of Tourism ve Gastronomy Studies 8(2), 1016-1032.
• Türker, N. (1997). Konaklama işletmelerinde cinsel taciz ve cinsiyet ayırımı. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 8(1), 74-76.
• Türker, N., Uçar, M. ve Ateş, M. A. (2016). Turizm eğitimi alan öğrencilerin turizm sektörü algıları: Karabük üniversitesi öğrencileri üzerine bir araştırma. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 311-333.
• Üzümcü, T. P., Alyakut, Ö. ve Günsel, A. (2015). Turizm eğitimi alan öğrencilerin, mesleğin geleceğine ilişkin bakış açıları. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(33), 179-199.
• Wang, J., Ayres, H. ve Huyton, J. (2010). Is tourism education meeting the needs of the tourism industry? An Australian case study. Journal of Hospitality ve Tourism Education, 22(1), 8-14.
• World Development Report (2019). The changing nature of work. https://documents1.worldbank.org/curated/en/816281518818814423/pdf/Main-Report.pdf (Erişim tarihi: 03.08.2024).
• World Economic Forum (2023). The future of jobs report 2023. https://www.weforum.org/publications/the-future-of-jobs-report-2023/digest/ (Erişim tarihi: 03.08.2024).
• Yaprak, Ş. (2009). Ekonomik krizlerin istihdama yansıması. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 1(2), 55-64.
• Yıldız, Z. ve Durgun, A. (2010). 2008 küresel ekonomik krizi ve turizm sektörü üzerine etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 2(1), 1-15.
• Yıldız, Z. (2011). Turizmin sektörünün gelişimi ve istihdam üzerindeki etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 3(5), 54-71.