Döviz Kuru Dalgalanmalarının Türkiye'nin Turizm Gelirleri Üzerindeki Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 100 - 111

Ayşegül Baykul

Öz

Bu çalışma, döviz kuru dalgalanmalarının Türkiye'nin turizm gelirleri üzerindeki etkisini analiz etmeyi amaçlamaktadır. 2003-2024 dönemine ait aylık veriler kullanılarak reel efektif döviz kuru ve turizm gelirleri arasındaki ilişki, zaman serisi analizi çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmada, serilerin durağanlık durumlarını belirlemek için Zivot-Andrews birim kök testi uygulanmış ve yapısal kırılmalar dikkate alınmıştır. Analizlerde ARDL modeli ve eş bütünleşme testleri kullanılarak değişkenler arasındaki kısa ve uzun dönem ilişkileri değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular, reel efektif döviz kurundaki bir birimlik artışın (Türk lirasının değer kazanması), turizm gelirlerini uzun dönemde yaklaşık %0,80 oranında azalttığını göstermektedir. Kısa dönem analizlerinde ise hata düzeltme teriminin negatif ve anlamlı olması, sistemin uzun dönem dengesine geri döndüğünü ve döviz kuru dalgalanmalarının etkisinin zamanla düzeldiğini ortaya koymaktadır. Ayrıca, sistemin uzun dönem dengesine dönüş hızının orta düzeyde olduğu (yaklaşık 3,6 dönem) tespit edilmiştir. Çalışma, döviz kuru istikrarını sağlayacak politikaların geliştirilmesi ve yüksek gelirli turistleri hedefleyen stratejilerin uygulanmasının önemini vurgulamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Döviz Kuru Dalgalanmaları, Turizm Gelirleri, Reel Efektif Döviz Kuru, ARDL Modeli, Zaman Serisi Analizi

Kaynakça

• Akar, G., & Özcan, M. (2021). Reel döviz kuru ve turizm geliri ilişkisi: Yapısal kırılmalı VAR analizi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 413-431.
• Arslan, E., & Çetiner, T. (2020). Turizm geliri döviz kuru ilişkisi: Türkiye örneği (2008-2019). Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 23(1), 1-17.
• Bahar, O., & Bozkurt, K. (2010). Türkiye’de turizm gelirleri ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki: Bir nedensellik analizi. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(1), 139-152.
• Bozkurt, K., Armutçuoğlu Tekin, H., & Can Ergün, Z. (2021). An investigation of demand and exchange rate shocks in the tourism sector. Applied Economic Analysis, 29(86), 171-188
• Bulgan, G., Maden, S. I., & Yıldırım, S. (2019). The effect of tourism sector on economic growth: An empirical study on Turkey. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 14(55), 215-225.
• Dickey, D. A., & Fuller, W. A. (1979). Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of the American Statistical Association, 74(366), 427-431.
• Doğru, T., Suess, C., & Sirakaya-Turk, E. (2021). The effects of exchange rate fluctuations on international tourism demand. Tourism Economics, 27(3), 563-582. https://doi.org/10.1177/1354816620915958
• Engle, R. F., & Granger, C. W. J. (1987). "Co-integration and error correction: Representation, estimation, and testing." Econometrica, 55(2), 251-276.
• Ghosh, S. (2020). The consequences of exchange rate trends on international tourism demand: Evidence from India. Journal of Travel Research, 59(5), 899-915. https://doi.org/10.1177/0047287519867142 Granger, C. W. J., & Newbold, P. (1974). Spurious Regressions in Econometrics. Journal of Econometrics, 2(2), 111-120.
• Gujarati, D. N., & Porter, D. C. (2009). Basic Econometrics (5th ed.). McGraw-Hill Education.
• Gülcü, Y. (2024). Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile Turizm Geliri İlişkisi. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 15(2), 844-858. Invest in Türkiye (2024). Tourism Industry Report 2024.
• https://www.invest.gov.tr/tr/library/publications/lists/investpublications/turizm-sektoru-raporu.pdf (Erişim Tarihi: 03.12.2024).
• Kara, M. (2021). Döviz kuru dalgalanmalarının Türkiye’nin turizm gelirleri üzerindeki etkisi: Zaman serisi analizi. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 9(2), 45-60.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı, (2024). Turizm İstatistikleri. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9851/turizm-istatistikleri.html ((Erişim Tarihi: 01.12.2024).
• Maiyo, A. K., Atitwa, E. B., & Morris, Z. N. (2024). Modelling exchange rate fluctuation on tourism demand. African Journal of Hospitality, Tourism and Leisure, 13(1), 85-90
• Mestanoğlu, M., & Yıldırım, H. H. (2021). Döviz kurlarındaki değişimin turizm sektörü üzerindeki etkisi; Türkiye örneği. Econder International Academic Journal, 5(2), 119-144.
• Ölmez, F., & Durusu-Ciftci, D. (2024). Asymmetric effects of exchange rate on bilateral tourism trade balance: evidence from Turkey. The Journal of International Trade & Economic Development, 33(3), 439-461.
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). "Bounds testing approaches to the analysis of level relationships." Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Phillips, P. C. B., & Perron, P. (1988). Testing for a Unit Root in Time Series Regression. Biometrika, 75(2), 335-346. Rookayyah, I., Seetanah, B., Nunkoo, R., & Jaffur, Z. K. (2024). The impact of exchange rate and exchange rate volatility on tourism demand using disaggregated data. International Journal of Tourism Research, 26(2), e2640.
• Sharma, A., Vashishat, T., & Rishad, A. (2019). The consequences of exchange rate trends on international tourism demand: evidence from India. Journal of Social and Economic Development, 21, 270-287.
• Timur, M. C., & Mert, N. (2021). Turizm gelirleri ve reel döviz kuru arasındaki asimetrik ilişkinin analizi. Fiscaoeconomia, 5(1), 219-237.
• Trading Economics, (2024). Turkey Tourism Revenues. https://tradingeconomics.com/turkey/tourism-revenues (Erişim Tarihi: (02.11.2024).
• Tung, L. T., & Thang, P. N. (2022). Impact of exchange rate on foreign tourist demand: Evidence from developing countries. GeoJournal of Tourism and Geosites, 45(4), 1579-1585.
• UNWTO, (2024). UN Tourism Barometer. https://www.unwto.org/un-tourism-world-tourism-barometer-data (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
• Zivot, E., & Andrews, D. W. K. (1992). Further Evidence on the Great Crash, the Oil-Price Shock, and the Unit-Root Hypothesis. Journal of Business & Economic Statistics, 10(3), 251-270.