Enflasyon, Döviz Kuru ve Turist sayısının Turizm Gelirleri Üzerindeki Etkisi: Bir ARDL Yaklaşımı

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 82 - 98

İbrahim Halil Uçar , Erkan Alsu

Öz

Turizm gelirleri, bir ülkenin ekonomik performansını yansıtan önemli göstergelerden biri olup, bu gelirleri etkileyen birçok dinamik faktör bulunmaktadır. Bu faktörler arasında enflasyon, döviz kuru ve turist sayısı öne çıkmaktadır. Çalışmada, ARDL (3,4,0,0,3) modeliyle enflasyon, döviz kuru, turist sayısı ve turizm gelirleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Modelin F istatistiği 8.1772, alt kritik değeri 3.74, üst kritik değeri 5.06 ise bulunmuştur. Modelin F istatistiği değerinin kritik değerlerden yüksek çıkması modelin %1 önem seviyesinde istatistiksel olarak anlamlı olması nedeniyle enflasyon, döviz kuru ve turist sayısının turizm gelirleri üzerinde uzun dönemde güçlü etkisinin olduğu ve değişkenlerin eşbütünleşik olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışmada ayrıca, ARDL (3,4,0,0,3) modelinin uzun dönem katsayıları bağlamında turist sayısının turizm gelirleri üzerinde güçlü bir pozitif etkisi olduğu ve turizm gelirini 0,70 oranında olumlu yönde etkilediği saptanmıştır. Enflasyonun da turizm gelirleri üzerinde pozitif bir etkisi bulunduğu ve bu etkinin 0,50 oranında olduğu belirlenmiştir. Bu bulgu, enflasyonun turizm sektörünü dolaylı yoldan olumlu yönde etkileyebileceğini göstermektedir. Öte yandan, döviz kuru değişkeninin turizm gelirleri üzerinde %10 anlamlılık seviyesinde negatif bir etkisinin olduğu ve turizm gelirini -0,30 oranında etkilediği tespit edilmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular, döviz kuru dalgalanmaları, enflasyon ve turist sayısının turizm gelirlerini etkileyen önemli faktörler olduğu ve turizm gelirleri üzerinde önemli bir etkiye sahip olduğunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Turizm Gelirleri , Enflasyon , Döviz Kuru , Turist Sayısı , ARDL Model

Kaynakça

• Aydın.B., & Alpağut.S (2022). Turizm gelirleri ile döviz kuru arasındaki ilişki: Türkiye örneği, 2’inci International Istanbul Congress of Multidisciplinary Scientific Research, September 28-29,2022-Istanbul, 525-535.
• Beyazit.D (2003). Turizm sektöründe ikinci (yazlık) konutların Türkiye ekonomisindeki etkilerinin istatistiksel analizi, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Seri/Rapor No:0029209, Edirne, 1-155.
• Bulut.E.(2000). Türk turizminin dünyadaki yeri ve dış ödemeler bilançosuna etkisi, G.Ü.İ.İ.B.F, Dergisi, 2(3), 71-86.
• Chen.S., Yufu Ning.Y.,Wang, & Wang.S (2023) Research on the Factors Influencing Tourism Revenue of Shandong Province in China Based on Uncertain Regression Analysis, Mathematics, 11,4490, 1-12; https://doi.org/10.3390/math11214490
• Cheam Chai Li. C. C., Mahmood. R., Abdullah. H., & Chuan. O. S (2013). Economic growth, tourism and selected macroeconomic variables: a triangular causal relationship in Malaysia, The Journal of Applied Economic Research, 7(2), 185–206.
• Dritsakis. N (2004). Tourism as a long-run economic growth factor: an empirical investigation for Greece using causality analysis, Tourism Economics, 10 (3), 305–316.
• Gric. S., & Bojnec. A. S (2013). Inflation and hospitality industry prices, Eastern European Economics, 51(3), 91–108.
• Işık. C. (2010). Türkiye'de yabancı ziyaretçi harcaması ve turizm gelirleri ilişkisi: bir eş-bütünleşme analizi (1970-2008), Sosyoekonomi Dergisi, 13(13), Temmuz-Aralık 2010/2; 116-128.
• Kanca. O. C (2015). Turizm gelirleri ve ekonomik büyüme: Türkiye örneği (1980-2013), Marmara Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı 8, Aralık 2015,1-14.
• Kara. O., Çömlekçi. I., & Kaya. V. (2012). Turizm gelirlerinin çeşitli makro ekonomik göstergeler ile ilişkisi: Türkiye örneği (1992 – 2011), Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(1), 75-100.
• Kim. H. J., Chen. M. H., Cheong. S., & Shawn Jang. S. (2006). Tourism expansion and economic development: the case of Taiwan, Tourism Management 27 (2006), 925–933
• Kızılgöl.Ö., &Erbaykal. E. (2008). Türkiye’de turizm gelirleri ile ekonomik büyüme ilişkisi: bir nedensellik analizi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(2), 351-360.
• Liu.J., Yin. S., & Chen. Y. (2021). Research on influencing factors of tourism income in qinghai province-based on error correction model and granger causality test, E3S Web of Conferences 275, 02032, 1-16; Https://Doi.Org/10.1051/E3sconf/202127502032
• Mahmoudini. D., Soderjani. E. S., & Pourshahabi. F. (2011). Economic growth, tourism receipts and exchange rate in MENA zone: using panel causality technique, Iranian Economic Review,15(29), 130-146.
• Meo. M. S., Chowdhury. M. F., Shaikh. G. M., Ali. M., & Sheikh. M. S. (2018). Asymmetric impact of oil prices, exchange rate, and inflation on tourism demand in Pakistan: new evidence from nonlinear ARDL, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 23(4), 408–422.
• Mestanoğlu. M., & Yildirim. H. H. (2021). Döviz kurundaki değişimin turizm sektörü üzerindeki etkisi; Türkiye Örneği, International Academic Journal, 5(2), 119-144.
• Özcan. C. C. (2015). Türkiye’de turizm gelirinin makroekonomik belirleyicileri: panel veri analizi, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(1), 203-220.
• Öztaş, K. (2002). Turizm Ekonomisi Genel Turizm Bilgileri, Nobel Yayınları, Eylül, Ankara
• Pekmezci.A & Bozkurt.K (2016) Döviz kuru ve ekonomik büyüme: Türk turizm sektörü için bir analiz, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(24), 98-109.
• Raifu. I. A., & Afolabi. J. A. (2024). Does rising inflation affect the tourism industry? Evidence from Nigeria, Journal of Policy Research in Tourism, Leisure and Events; 1-17. https://doi.org/10.1080/19407963.2024.2314495
• Sezgin. O. M. (2001). Genel Turizm ve Turizm Mevzuatı, Detay Yayıncılık, Ankara
• Sulasmiyati. O. S. (2019). Analyzing inflation influence toward the number of foreign tourists visiting indonesia and their impact on indonesia’s economic growth, Open Journal Systems, 14(3), 2181-2186.
• Şit. M., & Şen. A. (2022). Türkiye ekonomisinde turizm gelirleri ve enflasyon ilişkisinin ampirik analizi, Turizm Akademik Dergisi, 01(2022), 209-218.
• Tomak. S. (2024). Econometric Analysis of The Relationship Between Tourism Revenues and Economic Growth in Türkiye, Journal of Applied Tourism Research, 5(2), 64-73.
• Tutar. F., Alpaslan. C., Tutar. E., & Cisil. E. (2013). Turizm sektörünün istihdam üzerine etkileri,Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi,2(4), 14-24.
• Webber. A. G. (2001). Exchange rate volatility and cointegration in tourism demand, Journal of Travel Research, 399-405.