Knidos Antik Kenti’nde Denizcilik Kültürü ile Arkeoturizm Arasındaki İlişki

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 48 - 58

Semahat Göker Özyürek

Öz

Bu kavramsal çalışma, Ege ve Akdeniz medeniyetlerinin kesişim noktasında stratejik bir konumda yer alan tarihî öneme sahip Knidos Antik Kenti özelinde, denizcilik kültürü ile arkeoturizm arasındaki karmaşık ve çok boyutlu ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır. Elverişli coğrafi konumu ve gelişmiş liman altyapısı sayesinde Knidos, antik dönemde önemli bir deniz ticaret merkezi olarak öne çıkmıştır. Günümüzde ise somut ve soyut denizcilik kültürel mirasının zenginliği sayesinde hem akademik hem de turistik ilgi odağı olmaya devam etmektedir. Bu miras, arkeoturizm çerçevesinde değerlendirildiğinde, yalnızca kültürel kimliğin korunması açısından değil; aynı zamanda bölgesel düzeyde sosyo-ekonomik fayda sağlanması ve sürdürülebilir kalkınmanın teşvik edilmesi açısından da önemli bir potansiyel barındırmaktadır.
Çalışmada ayrıca, Türkiye’deki çeşitli arkeoturizm uygulamalarına kısaca değinilmekte ve benzer arkeolojik alanların kültürel turizm stratejilerine nasıl entegre edildiği örneklerle ele alınmaktadır. Bu karşılaştırmalı yaklaşım doğrultusunda, Knidos’un denizcilik kültürü ve arkeoloji temelli tematik turizm destinasyonu olma yolundaki mevcut sınırlılıkları ve geleceğe dönük potansiyeli değerlendirilmektedir.
Sonuç olarak çalışma, mirasın korunması ile tematik turizm gelişimi arasındaki sinerjiyi vurgulayan kavramsal bir model önermektedir. Bu model; sürdürülebilir ziyaretçi yönetimi, yerel halkın katılımı, dijital yenilikler ve disiplinlerarası iş birliği gerekliliğine dikkat çekerek, Knidos’un denizcilik kültürünün arkeoturizm politikalarına ve uygulamalarına anlamlı biçimde entegre edilebileceği dinamik bir örnek olarak değerlendirilmesini önermektedir.

Anahtar Kelimeler

Knidos , Denizcilik Kültürü , Arkeoturizm , Kültürel Miras , Sürdürülebilir Turizm

The Relationship Between Maritime Culture and Archaeotourism in the Ancient City of Knidos

Öz

This conceptual study seeks to explore the intricate and multidimensional relationship between maritime culture and archaeotourism through a focused examination of the Ancient City of Knidos, a historically significant settlement strategically situated at the intersection of the Aegean and Mediterranean civilizations. Owing to its favorable geographical position and its highly developed harbor infrastructure, Knidos played a prominent role as a maritime trade hub during antiquity. In the present day, the site continues to draw scholarly and touristic attention, largely due to the abundance of its tangible and intangible maritime cultural heritage. When considered within the framework of archaeotourism, this heritage presents considerable potential not only for preserving cultural identity but also for generating socio-economic benefits and promoting sustainable development at the regional level.
In addition, the paper briefly examines various archaeotourism practices in Turkey, highlighting how similar archaeological sites have been integrated into cultural tourism strategies. By comparing these practices, the paper evaluates the current limitations and future potential of Knidos in becoming a model destination for thematic tourism grounded in maritime culture and archaeology.
Ultimately, the study proposes a conceptual model that underscores the synergy between heritage preservation and thematic tourism development. This model emphasizes the need for sustainable visitor management, community participation, digital innovation, and interdisciplinary collaboration to fully realize the potential of Knidos as a dynamic example of how maritime culture can be meaningfully integrated into archaeotourism policy and practice.

Anahtar Kelimeler

Knidos , Maritime Culture , Archaeotourism , Cultural Heritage , Sustainable Tourism

Kaynakça

• Alawer, A. (2018) The role of Geographical Information Systems (GIS) in archaeological tourism assessment and development in Najran, Saudi Arabia (Unpublished Doctoral Thesis), University of Southampton, UK.
• Aslan, E. (2015). 2014 yılı Knidos sualtı araştırmalarında elde edilen ilk bulguların değerlendirmesi. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 5(1), 101-123. DOI: 10.13114/MJH.2015111371
• Avrami, E. (2000). Values and heritage conservation. Conservation: The Getty Conservation Institute Newsletter, 15(2), 18-21.
• Bruns-Özgan, C. (2002). Knidos. Antik Kent Tarihi. İ. Hakan Mert (Çeviren), Konya: Knidos Araştırma ve Geliştirme Derneği.
• Büyüközer, A. (2019). Knidos liman duvarları. Cedrus, 7, 215-237.
• Büyüközer, A. (2022). Knidos ve Ionia Rönesansı. TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi, (30), 65-90. DOI: 10.22520/tubaar2022.30.004
• Çevik, N. ve Bulut, S. (2022). Myra’nın Limanı Andriake: Yeni Veriler Işığında Değerlendirmeler, TARE: Türk Arkeoloji ve Kültürel Miras Enstitüsü Dergisi, 2 (Aralık 2022): 7-74. DOI: 10.54930/TARE.2022.1473.
• Doksanaltı, E. (2020). Knidos Liman Caddesi Geç Antik Dönem Atölye/Dükkân ve Buluntuları, Olba, XXVIII, 377-420.
• Giraudo, R. F. ve Porter, B. W. (2010). Archaeotourism and the Crux of Development, Anthropology News, 51 (8): 7–8.
• Greaves, A. M. (2004). The cult of Aphrodite in Miletos and its colonies1. Anatolian Studies, 54, 27-33. Henderson, J. (2019). Oceans without history? Marine cultural heritage and the sustainable development agenda. Sustainability, 11(18), 5080.
• Herodot, Historia, Herodot Tarihi, (Çev. A. Erhat), İstanbul, 1973.
• Jusoh, A., Sauman, S., Yunu, S., Nayan, Nasir ve Ramli, Z. (2017). Archaeotourism and its Attractiveness in the Context of Heritage Tourism in Malaysia, International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 7 (4), 1162-1174.
• Love, I. C. (1968). Knidos-excavations in 1967. Türk Arkeoloji Dergisi, (26), 133-159.
• Montel, S. (2010). The architectural setting of the Knidian Aphrodite. In Brill's Companion to Aphrodite (pp. 251-268). Brill.
• Özdemir, B. (2020). Gallery Review-Visualising An Ancient Legend: The “Troy: Myth And Reality Exhibition” At The British Museum. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 2(1), 27-50.
• Öztürk, A. S. (2010). Antalya Körfezi batısında kırsal turizm: Potansiyel ve geliştirme stratejisi (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Pacifico, D. & Vogel, M. (2012). Archaeological sites, modern communities and tourism, Annals of Tourism Research, 39(3), 1588-1611.
• Pironti, G. (2015). Da Poseidon ad Aphrodite. Studi e materiali di storia delle religioni, 81(1).
• Ramsey, D. & Everitt, J. (2008). If you dig it, they will come!: Archaeology heritage sites and tourism development in Belize, Central America. Toursim Management, 23(5), 909-916.
• Ross, D., Saxena, G., Correia, F. & Deutz, P. (2017). Archaeological tourism: A creative Approach. Annals of Tourism Research, 67, 37-47.
• Sarıaltun, S. (2021). The Tourism Potential of Çayönü Tepesi and Hilar Rocks from the Perspective of Archaeo-Tourism and Geo-Tourism Studios, Geographies, Planning & Tourism Studios, 1(1):42-53, DOI:10.5505/gpts.2021.87597
• Sözel, S. (2023). Knidos Kıbrıs Kırmızı Astarlı (Geç Roma D) Kapları. OANNES-Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5(2), 661-688.
• Srivastava, S. (2015). Archaeotourism: An Approach to Herıtage Conservatıon and Area Development: Case Analysis of Badoli Temples, Global Journal of Engineering, Science &Social Science Studies, 01 (02), 31-42.
• Strabon. (M.Ö. 1. yüzyıl). Geographika (XIV. 656). Çeviren: A. Tanyeri. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Şengal, H. H., & Şengal, Ö. (2024). Türkiye’de Turizm Sektörünün Yapısı ve Bazı Avrupa Ülkeleri ile Karşılaştırması. International Journal of Social and Humanities Sciences Research (JSHSR), 11(106), 753-763.
• Tavus, D. (2024). The relationship between gastronomy and destination in the context of using transmedia storytelling in tourism marketing: The case of Göbeklitepe. 8th International Gastronomy Tourism Studies Congress (pp. 248–250). Detay Anatolia Akademik Yayıncılık Ltd. Şti.
• Thomas, B., Langlitz, M. (2019). Archaeotourism, Archaeological Site Preservation, and Local Communities. Feasible Management of Archaeological Heritage Sites Open to Tourism. Eds.: D. Comer, A. Willems (pp. 69–78). Cham: Springer.
• Timothy, D. J., & Nyaupane, G. P. (Eds.). (2009). Cultural heritage and tourism in the developing world. New York: Routledge.
• İnternet Kaynakları: Perspectives, New York, Columbia University Press, 1978. https://www.unwto.org/global-and-regional-tourism-performance (Erişim tarihi: 16.02.2025)
• UNESCO World Heritage Centre. (2015). Ephesus - UNESCO World Heritage Centre. Retrieved from https://whc.unesco.org/en/list/1018 (Erişim tarihi: 21.05.2025)