The Establishment Of Turkish Ballet And First Original Works (1940-1970)

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 26 - 34, 30.03.2022

Seda Ayvazoğlu

Öz

Yeşilköy Bale Okulu, 1948 yılında İngiliz Kraliyet Bale Okulu ve Bale Topluluğu'nun da kurucusu olan Dame Ninette de Valois (1898-2019) tarafından Türk Hükümeti işbirliği ile kurulmuştur. De Valois, bakanlık ve bale gruplarına danışman olarak yirmi yıldan fazla bir süre kalmıştır. Repertuarı oluşturmuş ve Londra Kraliyet Balesi’nden öğretmenler atamıştır. Konservatuarın İngiliz öğretmenler tarafından yetiştirilen bale öğrencilerinin ilk gösterisi, Ulvi Cemal Erkin'in bestelediği, koreografisini Ninette de Valois'nın yaptığı “Keloğlan”dır. “Keloğlan” geleneksel Türk halk oyunları adımlarına dayanan dramatik bir baleydi.
De Valois, yerli dansları ve Türk bestecilerin müziğini kullanarak Türk koreograflarını teşvik etmek istemiştir. Özgün Türk balesinin doğuşu için klasik bale eğitimi almış bireylerin bu ülkenin milli danslarından ve folklorundan yararlanmaları gerekmektedir. Bazı Türk koreografların ülkenin dans biçimini klasik baleyle ilişkilendirdiğinde beklenen gelişme ortaya çıkacaktır. Batı klasik dans tarzı zaten sağlam bir şekilde yerleşmiş olsa da, genç koreograflar yeni bir Türk hareket biçimi aramaktaydılar. Türk Opera ve Balesi için hazırlanan özgün bale eserleri, klasik bale eğitimi sonrasında ülkenin milli danslarının ve folklorunun üslup ve ritimleriyle oluşturulan koreografik bir fantezi olmuştur.


Abstract
Yeşilköy Ballet School was founded in 1948 by Dame Ninette de Valois (1898-2019) who was also the founder of English Royal Ballet School and the Ballet Company with the cooperation of Turkish Government. De Valois remained involved for more than twenty years as a consultant to the ministry and the ballet companies. She established the repertoire and appointed the teachers from Royal Ballet London. The first performance to be given by the conservatory’s ballet students trained under British teachers was “Keloğlan”, composed by Ulvi Cemal Erkin and choreographed by Ninette de Valois. “Keloğlan” was a dramatic ballet based on traditional Turkish folk dance steps.
De Valois desired to encourage Turkish choreographers, using indigenous dances and Turkish composers’ music. For the authentic Turkish ballet to be born it is necessary for individuals who received classical ballet training to get benefit from this country’s national dances and folklore. When some Turkish choreographers associate this country’s dance style with classical ballet, the expected development will arise. Even though the western classical dance style was already firmly established, young choreographers were searching for a new Turkish way of moving. The original ballet work which is prepared for the Turkish Opera and Ballet is a choreographically fantasy created with the help of style and rhythms of the country’s national dances and folklore after classical ballet training.

Anahtar Kelimeler

ballet, choreography, dance

Türk Balesinin Kuruluşu ve İlk Özgün Eserler (1940-1970)

Öz

Yeşilköy Bale Okulu, 1948 yılında İngiliz Kraliyet Bale Okulu ve Bale Topluluğu'nun da kurucusu olan Dame Ninette de Valois (1898-2019) tarafından Türk Hükümeti işbirliği ile kurulmuştur. De Valois, bakanlık ve bale gruplarına danışman olarak yirmi yıldan fazla bir süre kalmıştır. Repertuarı oluşturmuş ve Londra Kraliyet Balesi’nden öğretmenler atamıştır. Konservatuarın İngiliz öğretmenler tarafından yetiştirilen bale öğrencilerinin ilk gösterisi, Ulvi Cemal Erkin'in bestelediği, koreografisini Ninette de Valois'nın yaptığı “Keloğlan”dır. “Keloğlan” geleneksel Türk halk oyunları adımlarına dayanan dramatik bir baleydi.
De Valois, yerli dansları ve Türk bestecilerin müziğini kullanarak Türk koreograflarını teşvik etmek istemiştir. Özgün Türk balesinin doğuşu için klasik bale eğitimi almış bireylerin bu ülkenin milli danslarından ve folklorundan yararlanmaları gerekmektedir. Bazı Türk koreografların ülkenin dans biçimini klasik baleyle ilişkilendirdiğinde beklenen gelişme ortaya çıkacaktır. Batı klasik dans tarzı zaten sağlam bir şekilde yerleşmiş olsa da, genç koreograflar yeni bir Türk hareket biçimi aramaktaydılar. Türk Opera ve Balesi için hazırlanan özgün bale eserleri, klasik bale eğitimi sonrasında ülkenin milli danslarının ve folklorunun üslup ve ritimleriyle oluşturulan koreografik bir fantezi olmuştur.

Anahtar Kelimeler

bale, koreografi, dans

Kaynakça

• And, M. (1966). Ballet in Turkey: The Achievements of the Turkish National Ballet. The Dancing Times, London, 241.
• And, M. (?) 50 years of Turkish ballet. http://www.turkishculture.org/performing-arts/dance/ballet-446.htm?type=1, E.T. 07.09.20).
• Baker E. M. and Burrows S. B.(2001). Memories of Madam. https://www.cornucopia.net/magazine/articles/memories-of-madam/, E.T. 08.08.2020
• Başar, D. (2018), From Petrushka to Çeşmebaşı: Tracing the Legacy of the Ballets Russes on the Turkish Ballet, University of Toronto, Faculty of Music, Final Paper.
• Çakar, S. (2015). Hacettepe Üniversitesi Ankara Devlet Konservatuvarı (Cebeci'den Beşevler'e). Sahne ve Müzik, (1) , 9-34.
• Deleon, J. (1986). Arzumanova ve Mithat Fenmen. https://www.cumhuriyetarsivi.com/katalog/4509/sayfa/1986/11/30/2.xhtml, E.T. 15.09.20.
• Dorsan, S. (2006). Bale: Tarihe doğru dans etmek. http://www.diplomat.com.tr/sayilar/s19/yazilar/s19-15.htm, E.T. 18.09.20.
• Flatt, K. (2012). De Valois’s invitation to Leonide Massine to teach Dance Composition. In R. Cave & L. Worth (Eds.), Ninette de Valois: Adventurous Traditionalist.
• Glasstone, R. (2012). Ninette de Valois’s Turkish Adventure. In R. Cave & L. Worth (Eds.), Ninette de Valois: Adventurous Traditionalist.
• Günsür, Z. (2019) Institutionalization of the Western Classical Dance Tradition. http://www.culturalexchange-tr.nl/mapping-turkey/dance/short-history, E.T. 10.08.20.
• Karaman, G.A. (2012). Türkiye’de Opera ve Bale. DOB Gn. Müdürlüğü Prestij Yayınları, Ankara.
• Kumrulu, L. (2011). Dancing Across the Bosphorus: An Introduction. Motion picture.
• O'Brien, R. E. (1997). Dans Etmek Özgürlüktür. https://www.cumhuriyetarsivi.com/katalog/192/sayfa/1997/4/29/15.xhtml, E.T. 20.10.20.
• Oral, Z. (?). Türkiye’de ilk bale temsillerinden kırk yıl sonra balenin kurucusu Arzumanova için jübile yapılıyor. https://core.ac.uk/download/pdf/149223495.pdf, E.T. 15.09.20.
• Rubin, D., Nagy, P., Rouyer, P. (2001) The World Encyclopedia of Contemporary Theatre: Europe, London: Taylor & Francis.
• Tangülü, Becerikli. (2020). Musiki Muallim Mektebi (1924-1937). Asia Minor Studies, 8: 458-466.
• Yüceil, Z. G. (2007). Modernization Through Dancing Bodies in Turkey (Unpublished doctoral dissertation). Boğaziçi University, Istanbul, Turkey.