The Gagauz Between Christianity and Turkishness

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 17, 305 - 313, 30.04.2022

Çevirmen: Ebru Dilbas

Öz

Gagauz are an Orthodox Christian Turkish community living in countries such as Bulgaria, Greece, Ukraine, Romania and Turkey, especially in Gagauz Yeri (Gagauzia) of Moldova. This article focuses on Gagauz in the Republic of Moldova and Gagauz in Ukraine, Bulgaria.
There are many theories about the origin of the Gagauz. Among the various theories put forward by historians, especially the view that they are of Greek or Bulgarian origin, one of which is of Turkish origin and the other is not of Turkish origin, has been examined. Religion appears to be a determining factor in defining ethnicity. It has been stated that this factor is an important factor determining the ethnic origin of the Gagauz people. This article is about the ethnic identity of the Gagauz people, a small Turkish-speaking Christian community.

Anahtar Kelimeler

Gagauz, Turkishness, Christianity, Genesis, Religion

Hristiyanlık ve Türklük Arasındaki Gagauzlar

Öz

Gagauzlar, Moldova’ya bağlı Gagauz Yeri (Gagauzya) başta olmak üzere Bulgaristan, Yunanistan, Ukrayna, Romanya, Türkiye gibi ülkelerde yaşayan Ortodoks Hristiyan olan bir Türk topluluğudur. Bu makalede Moldova Cumhuriyeti'ndeki Gagauzlar ve Ukrayna, Bulgaristan Gagauzları üzerinde yoğunlaşılmıştır.
Gagauzların kökenine dair pek çok teori bulunmaktadır. Tarihçiler tarafından ortaya atılan çeşitli teorilerden özellikle biri Türk kökenli diğeri Türk kökenli olmayan Yunan veya Bulgar asıllı oldukları görüşüdür. Dinin, etnik kökeni tanımlayan belirleyici bir faktör olduğu görülmektedir. Bu faktörün Gagauzların etnik kökenini belirleyen önemli bir etken olduğu belirtilmiştir. Bu makale Türkçe konuşan küçük bir Hristiyan topluluğu olan Gagauzların etnik kimliği üzerinedir.

Anahtar Kelimeler

Gagauzlar, Türklük, Hristiyanlık, Köken, Din

Kaynakça

• Ciachir, M. 1934. Besarabiealâ Gagauzlarân istorieasâ. Chişinau.
• Ciachir, M. 1938. Dicţionar gagauzo (tiurco)-român: pentu gagauzii din Basarabia. Chişinâu.
• Demirdirek, H. 1996. The Painful Past Retold: Social Memory in Azerbaijan and Gagauzia. Paper presented at the Second Nordic Conference on the Anthropology of Post-Socialism, April 12-14, Department of Anthropology, University of Copenhagen. http://www.anthrobase.com/Txt/D/Demirdirek_H_01.htm
• Demirdirek, H. 2001. (Re)Making of a Place and Nation: Gagauzia in Moldova. Unpublished PhD Dissertation, University of Oslo.
• Doerfer, G. 1959. Das Gagausische. In Deny et al. (eds.): Philologiae Turcicae Fundamenta 1. Aquis Mattiacis, 260-171.
• Doerfer, G. 1965. Zur ”kiptschakischen” Schicht des Gagausischen. Central Asiatic Journal: 10, 21-127.
• Eminov, A.I. 1997. Turkish and Other Muslim Minorities of Bulgaria. London.
• Fane, D. 1993. Moldova : breaking loose from Moscow. In I. Bremmer & R. Taras (eds.) Nation and politics in the Soviet successor states. Cambridge, 121-53.
• Güngör, H. & Argunşah, M. 1991. Gagauz Türkleri (Tarih-dil-folklor ve halk edebiyatı). (Kültür Bakanlığı Yayınları 1300.) Ankara.
• Jireček, K. 1891. Das Fürstenthum Bulgarien: Seine Bodengestaltung, Natur, Bevölkerung, wirthschaftliche Zustände, geistige Cultur, Staatsverfassung, Staatsverwaltung und neueste Geschichte. Prag, Wien, Leipzig.
• Manov, A.I. 1938. Potekloto na Gagauzite: technite običai i nravi. V dve časti. Sofija. Turkish versions: Manof, A.I. 1940 : Gagauzlar (Romanya ve Bulgaristanda Oturan Hristiyan Türkler Hakkında Tarihî ve Etnolojik bir Etüd). Ankara: Varlık Neşriyatı and Manov, A. 2001: Gagauzlar (Hıristiyan Türkler). Ankara.
• Moškov, V.A. 1904. Narėčija bessarabskich gagauzov (= Radloff, W.: Proben der Volkslitteratur der türkischen Stämme, X. Theil) St. Peterburg.
• Özkan, N. 1996. Gagavuz Türkçesi Grameri : Giriş – Ses Bilgisi –Şekil Bilgisi – Cümle – Sözlük – Metin Örnekleri. Ankara.
• Pees, C. 1894. Christliche Türken oder türkische Christen? Österreichische Monatsschrift für den Orient, Heft 20: 80-91.
• Pokrovskaya, L.A. 1996. Nereedän ”gagauz” adı geldi. Sabaa yıldızı, 1: 60.
• Radova, O. 1995. The Problem of the Gagauz Ethno-Demographic Development in the 19th Century. Südost-Forschungen 54: 263-70.
• Ryvkina, E. (red.) 1988. Dunajskaja Ballada. Kišinev.
• Troebst, S. 1999: Von “Gagauz Halkı” zu “Gagauz Yeri”: Die Autonomiebewegung der Gagausen in Moldova von 1988 bis 1998. Ethnos-Nation 7: 41-54.
• Zajączkowski, W. 1966. Język i folklor Gagauzów z Bułgarii. Kraków.