Almanya’daki Türk Dernekleri ve Diyaspora Oluşturma Potansiyalleri: Duisburg-Essen Örneği

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 14 - 43, 15.05.2024

Musa Yavuz Alptekin

Öz

Almanya’da yaşayan ve ilk kez 1961 yılında imzalanan işçi anlaşması ile kitlesel olarak bu ülkeye göç eden toplam 3 milyon kadar Türk nüfus bulunmaktadır. Bu nüfus işçi olarak gittiyse de işçi olarak kalmadı, memur, işveren veya patron oldular. İlk gruptaki yüksek eğitimliler hariç, daha sonrakilerin çoğu eğitim düzeyi düşük işçilerden oluşmakta iken, bu düzey yıllar içinde tedricen yükseldi. Dil bilmeyen bu insanlar zamanla dil öğrendiler ve Almanya’da yüksek eğitim aldılar. Benzer bir şekilde bürokrasiyi bilmeyen bu insanlar zamanla bürokrasiyi tanıdı ve hak arama yollarını keşfettiler. En önemlisi, ilk yıllarda sadece Cami ve hemşerilik derneği kuran bu nüfus, son on yıllarda artık eğitim, meslek ve lobi dernekleri kurmaya başladılar. Özellikle son 20-30 yılda yavaş ama emin adımlarla bir diaspora oluşturmak üzere sağlam temeller atmaya başladılar. Bu çalışmada, Almanya’nın Duisburg ve Essen şehirlerinde faaliyet gösteren 58 Türk menşeli derneğin yöneticileri, üye ve gönüllüleri ile anket ve mülakat yapılarak 63 yılda yaşanan değişimin özellikle eğitim ve dil boyutu anlaşılmaya çalışılmış, yaşanan değişimin diasporaya hizmet etme derecesi test edilmiştir. Özellikle üçüncü kuşaktan itibaren bir diasporanın oluşmakta olduğu kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Almanya’daki Türkler, Duisburg ve Essen’deki Türk dernekleri, eğitim ve dil seviyesi, lobicilik, diaspora.

Etik Beyan

E-82554930-050.01.04-499047/677 Sayılı kararı ile Etik Kurul Onayı almıştır.

Kaynakça

• Adamson, F. B. (2018). Sending states and the making of ıntra-diasporic politics: Turkey and ıts diaspora(s), International Migration Review, 1-27.
• Adıgüzel, Y. (2010). Diasporadaki kimlik algılamalarına göç tipinin etkisi: Almanya ve İngiltere Türk toplumlarının karşılaştırması, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Dergisi, 3(20), 97-119.
• Adıgüzel, Y. (2007). Almanya ve İngiltere’deki Türkiye kökenlilerin kültürel kimlik algılarının karşılaştırılması, Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi, (10-15, 09, 2007- Ankara), 1-20.
• Alptekin, M. Y. (Ed.) (2023). Göç Sosyolojisi, İstanbul: Nobel Akademik Yayın.
• Alptekin, M. Y. (2019). Yurtdışından geri dönen gurbetçilerin yaşadıkları temel sorunlar bağlamında sosyal adaptasyon probleminin analizi. Assam Uluslararası Hakemli Dergi, 6 (14), 58-71.
• Clifford, J. (1994). Diasporas. Cultural Anthropology, 9 (3), 302-338.
• Clifford, J. (1997). Routes: Travel and Translation in the Late Twentieth Century. Cambridge: Harvard University Press.
• Ertürk, M. (2012). Batı Avrupa’da Türk diaspora kimliğinin inşası: STK’lar örneği (Uzmanlık Tezi). Ankara: T.C. Başbakanlık Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı.
• Fishman, J. A. (2006). Language and ethnic identity. New York: Oxford University.
• Gilroy, P. (1994). Diaspora. Paragraph 17(3) 207-210.
• Göksu, T. (2000). Ġöçilikten Vatandaşlığa: Almanya’daki Türkler. Ankara: Özen Yayımcılık.
• Hall, S. (1994). Cultural Identity and Diaspora. P. Williams & L. Chrisman (Eds.), Colonial Discourse and PostColonial Theory içinde. New York: Columbia University Press.
• Hamann, E. T., & Harklau, L. (2009). Education in the new Latino diaspora. In Handbook of Latinos and education (pp. 183-195). Routledge.
• Heckmann, L. Y., & Unbehaun, H. (1999). Fransa ve Almanya’daki göçmen toplulukları: iki orta büyüklükteki şehirde dernekleşme ve cemaatleşme süreçleri,Toplum ve Bilim: Avrupa Türkleri Özel Sayısı 82 (Winter), 78-90.
• Ibrahim, V. (2010). The Copts of Egypt: The Challenges of Modernisation and Identity. Bloomsbury Publishing.
• Inglehart, R., & Welzel, C. (2005). Modernization, Cultural Change, and Democracy: The Human Development Sequence. Cambridge University Press.
• Kosnick, K. (2004). Good Guys and Bad Guys: Turkish Migrant Broadcasting in Berlin, in Transnational Social
• Spaces: Agents, Networks and Institutions, Faist, T., & Özveren, E. (eds.), Aldershot: Ashgate, 189-210.
• Özdemir, H. (2018). Kadınların Sivil Toplumda Temsiliyeti ve Örgütlenme Biçimleri: Türkiye’de Kadın Dernekleri Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Safran, W. (1991). Diasporas in modern societies: Myths of homeland and return. Diaspora: A Journal Of Transnational Studies, 1 (1), 83-99.
• Sakman, T. (2013). Türk diasporasının Avrupa siyasal sistemine katılım süreçlerinin analizi-Almanya, Hollanda, Belçika örneğinde, İstanbul: Genel Kurmay Başkanlığı Harp Akademileri Komutanlığı Stratejik Araştırmalar Enstitüsü Müdürlüğü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• Sezen, L. (2004). İşçi Ailelerin Gözüyle Batı Avrupa’daki Türkiye (Almanya ve Hollanda’da Yaşayan Türk İşçileri), İstanbul: Kurmay Yayın.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Detay Yayıncılık.
• YTB. (2019). Yurt-dışındaki Türkler, https://www.ytb.gov.tr/yurtdisi-vatandaslar/genel-bilgi, Erişim tarihi: 15. 12. 2020.