INVESTIGATION OF THE ROLE OF ARCHITECTURAL STYLE IN THE PERCEPTION OF THE BUILDINGS OVER THE CHURCH AND THE MOSQUE COMPLEX

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 9, 109 - 123, 31.12.2019

Elif Atıcı

Öz

Communication has been maintained since the human being first established itself as a social being. Language is the most basic level of communication that occurs in many ways. It is also manifested in architectural communication, as the style of structures reveals its architectural language. A building with its own style means that it has its own character. Depending on the expression of the space, the user's behaviors as well as the restrictions are experienced. In parallel with the architectural style of a building, the perception of the space changes, as well. Depending on the expression of the place, they orient through some behaviors, while restricting some. The atmosphere that architectural language contributes to the building reinforces emotions and orientations of such behaviors. The function of the building and the message that it intends to give is preeminent in the thorough perception and experience of the building by its user. It is an important factor for an architectural structure to act as a whole, keeping concrete and abstract phenomena together. The intended affect becomes meaningful not by the independent perception of architectural objects but by the integration of these elements. The fact that the attitude of the user in the place of the churches and the complexes whose function is worship, is an example proving this situation. Since the messages given by these two different building types with different architectural languages are different, their perception by people will not be limited as places of worship. The architectural style that melts this boundary constitutes the difference in perception by forming variations in architectural communication. Within the scope of the study, it is aimed to determine what these differences might be and what architectural elements are responsible for them. An analysis was carried out on Gothic Church and Ottoman Mosque Complex to embody this situation. In the analysis, literature survey and questionnaires were conducted. The results from the obtained data were tabulated and a new definition was provided for these structures.

Anahtar Kelimeler

Perception, Spatial Perception, Architectural Style, Gothic Church, Ottoman Mosque Complex

YAPILARIN ALGILANMASINDA MİMARİ ÜSLUP ROLÜNÜN KİLİSE VE KÜLLİYE ÜZERİNDEN İNCELENMESİ

Öz

İletişim, insanoğlunun kendisini toplumsal bir varlık olarak var ettiğinden bu yana sürmektedir. Birçok şekilde gerçekleşen iletişimin en temel düzeyi dildir. Mimari iletişimde de bu dili, yapıların mimari üslubu ortaya koymaktadır. Kendine ait üslubu olan bir yapının kendine ait bir karakteri var demektir. Karakteri belli olan bir yapının sergilediği davranış ve kullanıcısının takındığı davranışlar da bu doğrultuda gelişmektedir. Yapının mimari üslubu karşısında, insanın mekânı algılayışı da değişmektedir. Mekânın ifadesine bağlı olarak kullanıcısının davranışlarında yönlendirmeler ve bunun yanısıra kısıtlanmalar yaşanmaktadır. Mimari dilin yapıya kattığı atmosfer bu tür davranışların yönlendirmelerini ve duyguları güçlendirmektedir. Kullanıcının yapıyı bütünüyle algılamasında ve deneyimlemesinde, yapının işlevi ve karşı tarafa vermek istediği mesaj öncü olmaktadır. İşlevin ve mesajın tam anlamıyla karşı tarafa iletilmesinde, mimari bir yapının somut ve soyut olguları bir arada tutan bütün olarak davranması önemli bir faktördür. Verilmek istenen etki, mimari ögelerin bağımsız olarak algılanmasıyla değil, bu ögelerin bir araya gelmesiyle anlam kazanmaktadır. İşlevi ibadet olan kilise ve külliyelerde kullanıcının mekân içerisindeki tavırlarının birbirinden farklı olması, bu durumu ispatlayan bir örnek olmaktadır. Farklı mimari dile sahip olan bu farklı iki yapı tipinin verdiği mesaj farklı olduğundan, insanlar tarafından algılanması da ibadet yeri olarak sınırlı kalmayacaktır. Bu sınırı eriten mimari üslup, mimari iletişimin farklı dillerini oluşturarak algılamadaki farklılığı oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında, bu farklılıkların neler olabileceğini ve bunlara hangi mimari ögelerin sebep olduğunu saptamak amaçlanmıştır. Bu durumu somutlamak için Gotik Kilise ve Osmanlı Külliyesi üzerinden bir analiz çalışması yapılmıştır. Analiz çalışması kapsamında literatür taraması, ve anket gerçekleştirilmiştir. Elde edilen verilerden çıkan sonuçlar tablo haline getirilerek bu yapılar için yeni bir tanımlama ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Algı, Mekân Algısı, Mimari Üslup, Gotik Kilise, Osmanlı Külliyesi

Kaynakça

• Akgün, T. (2010). “Karl Jaspers’de İmanın Felsefi Temelleri”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(26), 5-30.
• Aksoy, E. (1975). Mimarlıkta Tasarım İletimvVe Denetim. İstanbul: Gün Matbaası.
• Altan, İ. (1993). “Mimarlıkta Mekân Kavramı”. Psikoloji Çalışmaları, 19(0), 75-88.
• Atıcı, E. (2017). “Kilise Yapılarının İletişiminde Göstergebilimin Yeri: St. Antuan Katolik Kilisesi, St. John Anglikan Kilisesi, Buca Protestan Baptist Kilisesi, Aziz Pavlus Katolik Kilisesi, St. Helen Katolik Kilisesi”. 2. Uluslararası Mühendislik Mimarlık ve Tasarım Kongresi (s. 129- 130). Kocaeli: İstanbul Bilim ve Akademisyenler Derneği.
• Avar, A. A. (2009, Aralık). “Lefebvre’nin Üçlü -Algılanan, Tasarlanan, Yaşanan- Mekân Diyalektiği”. (T. M. ŞUBESİ, Dü.) Dosya 17, 7-16.
• Aydeniz, H. (2015). ”Din Sanat İlişkisine Gelenekselci Bir Yaklaşım (Seyyid Hüseyin Nasr Örneği)”. İ. İ. Vakfı içinde, İslam ve Sanat (1. Baskı b.). İstanbul: Çınar Mat. Ve Yay. San. Tic. Ltd. Şti.
• Cansever, T. (2006). İslam’da Şehir Ve Mimar.i (1. baskı). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Cragoe, C. D. (2011). Binalar Nasıl Okunur? (5. Baskı). (Çev: P. Derviş). İstanbul: Yem Yayın.
• Feireiss, L. (2010). Closer to God : Religious Architecture and Sacred Spaces. Berlin: Gestalten.
• Gürsoy, K. (2007). Maurice Merleau-Ponty’de Algı Problemine Giriş. Ankara: Lotus Yayınevi.
• Kalın, F. (2014). Rudolf Otto’da Din, Kutsallık ve Mistik Tecrübe. İstanbul: Yaylacık Matbaası.
• Kilde, J. H. (2008). Sacred Power, Sacred Space : An Introduction to Christian Architecture and Worship. Oxford: Oxford University.
• Köktürk, E. (2010). Mekân Algısı ve Mekân İlişkisi Üzerine”. Mekânsal Planlamada Jeodezi Sempozyumu (s. 1-15). İzmir: İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü Şehir ve Bölge Planlama Bölümü.
• Kuban, D. (2010). Türk Ve İslam Sanatı Üzerine Denemeler (3. baskı). İstanbul: 1995 Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Mcluhan, T. (1996). Cathedrals of the Spirit : The Message of Sacred Places. New York: HarperPerennial.
• Mutlu, E. (1995). İletişim Sözlüğü (2. baskı). Ankara: Ark Yayınevi.
• Papila, A. (2011). “Osmanlı’da Kamusal Alan-Osmanlı Külliyeleri”. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 64-82.
• Ramazanoğlu, M. G. (2008). “16. Yüzyılda Osmanlı Külliyeleri”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 333-344.
• Topakkaya, A. (2017). “Tarihsel Süreçte Kilise-Siyaset İlişkisi ve Günümüze Yansımaları”. Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi(6), 11-31.
• Wightman, G. J. (2007). Sacred Spaces : Religious Architecture in the Ancient World. Louvain [Belgium] : Peeters: Ancient Near Eastern studies.