BİLİŞSEL ESNEKLİĞİN GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİ YOLUYLA ÖĞRENME VE ÖĞRETME SÜREÇLERİNDE YARATICI DEĞERLERE DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 9, 13 - 22, 31.12.2019

Ayşe Öztürk

Öz

Bilişsel esneklik, birey davranışlarının içsel ve dışsal uyaranlardan etkilenmesi, duyguların, düşüncelerin harekete geçmesidir. Çevresel uyaranlarla şekillenen kişilik yapısı, bireysel yaşam başarısının temelini oluşturur. Bilişsel esneklik düzeyi yüksek bireylerin algılama, sorun çözme, çevresel değişimlere uyum ve yaratıcı yetilerinin gelişmesi, eğitim yoluyla kazandırılabilir. Bireylerde uyumlu davranış özellikleri, pozitif algı ve düşünme, bireysel güven ve yetkinlik, bilişsel esneklik düzeyi ile bağlantılıdır. Değişime ve gelişmeye açık esnek birey, olaylar karşısında uyum ve iletişim becerisi gösterir. Bireyler, öz yeterlilik duygusu ile çevresel bağlarını kuvvetlendirebilir, zorluklar karşısında kontrolü sağlayabilir, içsel ve dışsal uyaranlara karşı davranışlarını düzenleyebilir. İlköğretim çağı öğrencilerinin görsel sanatlar eğitiminde, uygulanabilir eğitim modeliyle; görme, algılama, deneme, sanat ürünlerini tartışma, sembol ve araçlarla ilişkilendirme, yeniden yorumlama ve şekillendirme yetilerinin güçlendirilmesiyle, bilişsel esneklik kuramının amaçladığı sonuçlara varılabilir. Sanat eğitimi; bireyin algısı, hedefi, sosyal çevre ve davranışlarını şekillendirmede, seçeneklerinin farkına varmasında önemlidir. Okul öncesi eğitiminden başlayarak, çok yönlü düşünme, sorunlara alternatif çözümler, sanatsal gelişim aşamalarını destekleyen yapıcı-yaratıcı çalışmaları hedeflemeli, bilişsel esneklik düzeyinin gelişimine katkı sunmalıdır. Bilişsel esneklik düzeyleri yüksek bireylerin, bilişsel işlem ve strateji kullanımı, yeni beliren koşullara uyum sağlama işleviyle yaşamda daha başarılı oldukları gerçeği, eğitimde bilişsel esneklik kuramından yararlanmayı gerektirir. Bu çalışmada, ilköğretim çağı öğrencilerinde bilişsel esneklik kuramının sanatsal öğrenme, düşünme ve sanatsal gelişim süreçlerinde uygulanması, eğitim programlarında yer verilmesi gerekliliği değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel Esneklik Gelişimi, Görsel Sanatlar Eğitimi, Sanatsal Gelişim, Sanatta Yaratıcı Öğrenme, İlköğretimde Sanat eğitimi

Kaynakça

• Baş, M. (2017). “2020’nin En temel 10 yetkinliği”. Aydınlık Gazetesi. Bilgin, M. (2009). “Bilişsel Esnekliği Yordayan Bazı Değişkenler”. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt:03 No:36: 142-157. 7. 02.18. http://www.acarindex.com/dosyalar/ makale/ acarindex-1423874885.pdf
• Buyurgan, S. ve Buyurgan, U. (2012). Sanat Eğitimi ve Öğretimi. (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çakıcı, D. ve Alver, A. ve Ada, Ş. (2006). “Anlamlı Öğrenmenin Öğretimde Uygulanması”. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (13). 71-80. 01.11.2019. https://dergipark.org.tr/en/ download/article-file/31349
• Çankırılı, A. (2011). Çocuk Resimlerinin Dili. (6. Baskı). İstanbul: Zafer Yayınları.
• Diril, A. (2011). Lise Öğrencilerinin Bilişsel Esneklik Düzeylerinin Sosyodemografik Değişkenler ve Öfke Düzeyi ile Öfke İfade Tarzları Arasındaki İlişki Açısından İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. 15.02.2018. http://libratez.cu.edu.tr/tezler/8482.pdf
• Fidan, N. (2012). Okulda Öğrenme ve Öğretme. (3. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Hazal, O. (2014). Özel Yetenek Sınavına Giren Adayların Öğrenme Stilleri ve Bilişsel Esneklik Düzeyleri ile Sınav Başarıları Arasındaki İlişki. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya. 8.03. 2018. http://openaccess.inonu.edu.tr:8080/xmlui/ handle/11616/6067
• Kara, Y ve Özgün-Koca, S.A. (2004). Buluş Yoluyla Öğrenme ve Anlamlı Öğrenme Yaklaşımlarının Matematik Derslerinde Uygulanması: “İki Terimin Toplamının Karesi” Konusu Üzerine İki Ders Planı. İlköğretim-Online 3 (1), 2004 sf. 2-10. file:///C:/Users/ packard%20bell/Desktop/dersler/2036-1904-1-PB%20(3).pdf
• Karadeniz, Ş. (2004). Bilişsel Esneklik Hiper Metinleri ve Hiper Ortamları. The Turkish Online Journal of Educational Technology – TOJET April 2004 ISSN: 1303-6521 volume 3 Issue 2 Article 16: 119-124. 5.03.2018. http://www.tojet.net/articles/v3i2/3216.pdf
• Karadeniz, Ş. (2008 ). Öğrenme-Öğretme Kuramları(ppt)- 28.10.2019. http://www.sirinkaradeniz. com › dersler › kuramlar
• Kehnemuyi, Z. (2006). Çocuğun Görsel Sanat Eğitimi. (5. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Kırışoğlu, O.T. (2005). Sanatta Eğitim. (3. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık
• May, R. (2007). Yaratma Cesareti. (10. Baskı). (Çev: A. Oysal). İstanbul: Metis Yayınları.
• Özden, Y. (2014). Öğrenme ve Öğretme. (12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi
• Özsoy, V. (2015). Görsel Sanatlar Eğitimi. ,83. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Starbauck, D. (2017). Yaratıcı Öğretme. (1. Bask)ı. İstanbul: Yol Yayıncılık.
• Vural, D.Ü. (2011). Çocuğun Sanatsal (Grafiksel) Gelişim Basamakları. (Ed: A.O. Alakuş ve L. Mecrin). Sanat Eğitimi ve Görsel Sanatlar Öğretimi. (2. Baskı) içinde (171-180). Ankara: Pegem Akademi.
• Yavuzer, Haluk. (2012). Resimleriyle Çocuk. (16. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi
• Yolcu, E. (2004). Sanat Eğitimi Kuramları ve Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.