ANALYSIS OF CHANGING ON HISTORICAL SILHOUETTE AND URBAN IDENTITY IN NİĞDE ON CONSERVATION CONTEXT

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 8, 1 - 23, 31.10.2019

Aziz Kocalar

Öz

The distortions arising from the urban development appllications in the city of Niğde are examined
and their losses on the urban skyline and urban identity are examined. The study method; it is based
on the observations of the recent period that developed contrary to the principles and procedures of
urbanism, urban conservation and renewal. Located in the South of Central Anatolia Region, Niğde
is a geo-strategic city with a long history at the intersection of roads. Hovewer Niğde is forgotten
a historical city in the region. The conservation problems of the historical-cultural environment are
the subject of study during urban transportation and development applications period after 2000
year in the Central District of Niğde. Also, the conservation conflicts (like the loss of urban identity)
has emphasized in the historical-cultural-natural environments with these development applications.
The historic city has undergone a major change with the announced new urban transformation areas.
In Niğde, the high-rise construction has become apparent over time. With the increasing return of
investment in the urban land and the ongoing decisions of the municipality, the urban economy had
been experienced a temporary of development under the influence of the construction industry for
last 17-years. The loss of urban identity has become apparent in the absence of a master plan. The
old conservation aimed development plan covering the castle and a limited environment has not been
renewed yet. At the end of this period, when the historical silhouette is now disappearing, the number
of vehicles and traffic density in the city center is also remarkable. On the other hand, the unbalanced
use of roads and some streets are seen to be dysfunctional. In the last 39 years, while the parcels
adjacent to the historical civil architecture examples around the castle become apartment buildings
with renovations, the obvious losses in property and development rights of historic registered houses
are ignored. While the study reveals the distortions in the reconstruction of Niğde, it proposes
alternative arrangements and new regulations with a new development application tool named as the
transfer of property and development rights.

NİĞDE’DE TARİHİ SİLUETİN VE KENTSEL KİMLİĞİN DEĞİŞİMİNİN KORUMA BAĞLAMINDA ANALİZİ

Öz

Çalışmada, Niğde’deki imar uygulamalarından kaynaklanan çarpıklıklar ele alınarak, bunların
kentin tarihi silueti ve kimliği üzerinde yarattığı kayıplar incelenmektedir. Çalışma yöntemi;
şehircilik, kentsel koruma ile yenileme alanının ilke ve usullerine aykırı gelişen son dönemin imar
uygulamalarına yönelik saha gözlemlerine dayanmaktadır. İç Anadolu Bölgesi’nin güneyinde yer
alan Niğde, yolların da tarih boyu kesiştiği jeo-stratejik öneme haiz bir ilimizdir. Aynı zamanda
bölgesinde unutulmuş bir tarihi kenttir. 2000 yılı sonrası kentsel dönüşüm ve gelişim süreci ile birlikte
tarihi-kültürel çevreyi koruma sorunları çalışmanın da konusu olarak seçilmiştir. Bu son süreçte tarihi
kent, kentsel gelişim dinamikleri ile kimlik kaybı yaşayarak hızlı bir değişime uğramıştır. Niğde’de
zamanla yüksek katlı yapılaşma belirgin hale gelmiştir. Son 17-yıllık dönemde Belediye’nin
kararlarıyla inşaat ve sanayi sektörlerinin etkisi altında Niğde’de tek yönlü, geçici ve geçmişe
nazaran ani gelişen, kentsel arsa getirisi odaklı hareketli bir dönem yaşanmıştır. Kentsel kimlik kaybı,
nazım imar planı yokluğunda daha da belirgin bir hal almıştır. Kale ve sınırlı bir çevreyi kapsayan
eski koruma amaçlı imar planı halen yenilenememiştir. Tarihi siluet artık gözden kaybolmuştur. Bu
dönemin sonunda şehir merkezindeki araç çokluğu ve trafik yoğunluğu ise ayrıca dikkat çekicidir.
Diğer yandan mevcut durumda yolların dengesiz kullanımı ve bazı caddelerin işlevsizleştiği de
görülmektedir. Son 39 yıldır, kale çevresindeki tarihi sivil mimari örneklerine komşu parseller imar
tadilatlarıyla apartmanlaşırken, tarihi tescilli evlerin mülkiyet ve imar haklarındaki bariz kayıplarsa
görmemezlikten gelinmiştir. Çalışma, Niğde’nin yeniden yapılanmasındaki çarpıklıkları ortaya
koyarken, mülkiyet ve imar haklarının aktarımı olarak adlandırılan imar uygulama ve geliştirme
aracıyla alternatif düzenlemeler de önermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarihi Çevreyi Koruma, Kentleşme ve Çevre Sorunları, Kentsel Gelişme ve Kentsel Dönüşüm, Yerel Yönetimler, Şehir ve Bölge Planlama

Kaynakça

• Akşit, A. (2005). Selçuklular Devrinde Niğde’nin Fiziki Yapısı. Niğde Tarihi Üzerine. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Aslanapa, O. (1993). Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Altuner, H. (2018). Geleneksel Niğde Evleri. (Fot. Altuner, E.). Niğde Valiliği. İl Kültür ve Turizm Md. Tekten Matbaa. 42 Niğde. https://nigde.ktb.gov.tr/Eklenti/60732,geleneksel-nigde-evleripdf. pdf?0 Erişim Tarihi: 05.07.2019
• Barlas İmar Planlama Müşavirlik Ltd.Şti., Kop Bölgesi Turizm Master Planı (Aksaray-KaramanKonya-Niğde). http://www.kop.gov.tr/upload/dokumanlar/140.pdf Erişim Tarihi: 05.07.2019
• Ekiz, M. (2015). Niğde İli ve İlçeleri Arkeolojik Yüzey Araştırması 2015 Raporu. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. http://www.ttk.gov.tr/wp-content/uploads/2016/11/7-Nigde.pdf Erişim Tarihi: 05.07.2019
• Gabriel, A. (1962). Niğde Tarihi. (Akt. Özdaş, G.). Ankara: Bengi Matbaası.
• GEEAYK. (1978). Alâeddin tepesi 1. ve 2. Derece Arkeolojik Sit Alanı Tescil Kararı. 15.07.1978/A1207. https://korumakurullari.ktb.gov.tr/ Erişim Tarihi: 05.07.2019 Köy Kanunu Taslağı. (2009). Ankara. 18.11.2018 http://yonetimbilimi.politics.ankara.edu.tr/ files/2013/09/koytasari2009.pdf Erişim Tarihi: 05.07.2019
• Kaya, E. Kentleşme ve Kentlileşme, http://erolkaya.com/wp-content/uploads/kitaplar/kentlesme-vekentlilesme.pdf Erişim Tarihi: 05.07.2019 Keleş, (2003). Kültür mirası insanlığın ortak mirasıdır. Mimar.ist. Yıl: 3, 10. 100.
• Niğde Belediyesi. (2017). Kent Meydanı Projesi. Niğde.
• Niğde Belediyesi. (2018). 18.11.2018 http://nigde.bel.tr/kentsel-donsm.html Erişim Tarihi: 05.07.2019
• Niğde Üniversitesi. (2010). Akkaya Baraj Gölü ve Çevre Sorunları Çalıştayı Sonuç Bildirgesi. Niğde: Niğde Üniversitesi. Fen-Edebiyat Fak. 10 Şubat 2010.
• Ögel, S. (1994). Anadolu’nun Selçuklu Çehresi. İstanbul: Akbank Kültür Yayınları. 9.
• Özdaş, G. (2007). Modernleşme Sürecinde Niğde’de Mimari Çevre ve Kentsel Dönüşümler. (Dan.: Yrd. Doç. Dr. Burcu Ceylan). Yük. Lis. Tezi. Erciyes Üni. Fen Bilimleri Enst. Kayseri. 34, 41, 58.
• Özkarcı, M. (2001). Niğde’de Türk Devri Mimarisi. TTK. 2001. Ankara. 87, 164.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Nevşehir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu. (2017). Niğde Tarihi Çeşme Koruma Alanı hk. da Kararı. (24.10.2017 gün ve 2815 sayılı). (23-24-25/10/2017 Tarih ve 203 nolu Toplantı). Nevşehir. https://korumakurullari.ktb.gov.tr/TR-90409/tescil.html Erişim Tarihi: 05.07.2019
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Nevşehir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu, (2014). Nevşehir İli. Merkez İlçesi. Kale ve Çevresi Kentsel Dönüşüm Projesi hk. da Kararı. (17.10.2014-1266). (16-17-18/10/2014 Tarih ve 81 nolu Toplantı). Nevşehir.
• T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. https://nigde.ktb.gov.tr/TR-166028/nigde-kultur-varliklari.html Erişim Tarihi: 05.07.2019
• T. C. Niğde Valiliği, İl Kültür ve Turizm Md. (2016). Kültür Envanteri. Cilt 1 ve 2 (Koor. Fazlı Açıkgöz, Murat Tektaş). Ankara: Salmat Basım Yayıncılık. 2018. C.1 5, 7-11, 90, 371. Tuğlacı, P. (1985). Osmanlı Şehirleri. Milliyet Yayınları. İstanbul.
• Tunçer, M., Madran, E. ve Akpolat, M., (2009-2010). Avrupa’da Tarihsel ve Kültürel Çevre Korunması, M. S. Akpolat (Ed.), Kültürel Miras Mevzuatı. Anadolu Üniversitesi, Tarihsel Çevre Koruma Programı Kitabı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Tunçer, M. (2018). Kültürel Miras Olarak Değerlendirilen Türkiye ve Avrupa Kentleri, https://www. netrojen.com/kulturel-miras/?fbclid=IwAR0nXRinx3PC6lJ0JmjmiaKryLVCkpxMbZjPDqj1 mMbKynmXyA5XoC7ix6Q Erişim Tarihi: 05.07.2019
• Ulu, A. ve Karakoç, İ. (2004). Kentsel Değişimin Kent Kimliğine Etkisi. Planlama. 2004/3. 66.
• Yıldırım, Y. (2017). Şehir Hakkı Bağlamında Açık Alanların Siyasal ve Sosyal Kullanımı: Niğde Örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Yıl: Ekim 2017. 10 [4]. 1-14. DOI: 10.25287/ohuiibf.322874 Erişim Tarihi: 05.07.2019