BİR ÇAĞDAŞ SANAT GÖSTERGESİ OLARAK TOPLUMUN GÖLGESİNDEKİ ÇÖPLE YÜZLEŞME

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 11, 15 - 28, 31.12.2020

Ebru Dede

Öz

Bu çalışmada, hızlı tüketimin bir sonucu olarak, arzulanarak satın alındıktan sonra anlamsızlaşan ürünlerle yaratılan çöp ile çağdaş sanatta yüzleşmenin etkileri araştırılmaktadır. Çöpün sanat yapıtı üretmekte bir malzeme olarak kullanımının ilgi çekici bir tarihi bulunmaktadır. Hazır-yapıt, yoksul sanat, kavramsal sanat ve çağdaş sanat gibi başlıklar altında incelenen 20.yüzyıl sanatı tarihindeki örnekler çöp sanatı başlığı altında toplanabilecek kadar çok sayıdadır. Sanat galerilerinde “görünen çöp” sorunsalı çevre kirliliğinin, psikolojik faktörlerin ve estetik olmayan sonuçların yansıması olarak özetlenebilir. Çağımızın temel problemlerinden bir kısmını kapsayan ihtiyaçtan fazlasının satın alınması çılgınlığı ve müsriflik Baudrillard’a göre “çöp sepeti uygarlığı” olarak adlandırılmaktadır. John Scanlan’ın belirttiği gibi çöp, kapitalist çağda toplumun gölgesi olarak görülebilir. Jung’un savunduğu üzere, gölgemizin farkına varmalı ve onu kişiliğimizle bütünleştirmeliyiz. Artıklar, çağdaş sanatçılar tarafından sanat yapıtlarına dönüştürüldüğünde, bunun izleyicinin unutmak istediği geçmişinin izlerini taşıdığı tartışılır. Çöp olduğu gibi sergilendiğinde, bunun anlamı bazı insanlar için belirsizdir. Örneğin, Damien Hirst’ün boş bira şişeleri, izmarit artıkları ve gazete yığınlarından oluşan enstalasyonu sergilendiğinde, galerinin temizlikçisi enstalasyonun bir parçası olduğunu anlamadığı için bunları atmıştır. Postmodern dönemde, çöp sanatı eserlerinin estetik olmadığı tartışılmaktadır. Bununla birlikte, çağdaş sanatçının hedefi estetik değil, kavramsal bir sanat eseridir. Donald Kuspit’in çağdaş sanatçıların toplumu fikirleriyle etkilemeye çalışarak çalışmayı sürdürmesinin sanatın sonu anlamına geldiğini belirtmesi çok kesin bir yargıdır. Estetik göz ardı edilse bile, Kuspit’in yargısı tartışmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Postmodernizm, Çağdaş Sanat, Çöp, Enstalasyon, Tüketim Kültürü

FACING TRASH IN THE SHADOW OF THE SOCIETY AS A SIGN OF CONTEMPORARY ART

Öz

This study investigates the effects of facing trash in contemporary art, created from the products which have become meaningless soon after being bought with desire as a result of fast consumption. There is a fascinating history of using trash as a material for making artworks. The examples in the 20th-century art history, which are examined under the titles of ready-made objects, arte povera, conceptual art and contemporary art, are so many that they can be collected under the title of trash art. The problematics of “visible trash” in art galleries could be summarized as the reflection of environmental pollution, psychological factors, and anti-aesthetic results. According to Baudrillard’s view of “throw-away society”, the madness of buying more things than needed and lavishness are some of the main problems of our age. Trash could be seen as a shadow of the society in the capitalist age, as John Scanlan mentions. As Jung argued, we have to realize our shadow and integrate it into our personality. When wastes are transformed into artworks by contemporary artists, it is disputable if trash art has traces of spectators’ past, which they want to forget. When the trash is exhibited as itself, what it means might be obscure for some people. For instance, the cleaner of the gallery where Damien Hirst’s installation was exhibited threw away the cigarette butts, empty beer bottles, and stacks of newspapers as he did not understand they were the pieces of the installation. It is agreed that trash art has come into question with its anti-aesthetic aspect in postmodern times. However, the aim of the contemporary artist is not an aesthetical artwork, but might be a conceptual one. It is a very definite judgment that the art ends as Donald Kuspit claims, when contemporary artists keep working and try to affect society with their ideas. So, even if relinquished aesthetics, Kuspit’s judgment is discussed.

Anahtar Kelimeler

Postmodernism, Contemporary Art, Trash, Installation, Consumption Culture

Kaynakça

• Antmen, A. (2008). Sanatçılardan Yazılar ve Açıklamalarla 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımlar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Archer, M. (2003). Art Since 1960 New Edition. London: Thames&Hudson World of Art. Baudrillard, J. (2014). Sanat Komplosu Yeni Sanat Düzeni ve Çağdaş Estetik. (E. Gen & I. Ergüden, Trans.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Baudrillard, J. (2005). The Conspiracy of Art Manifestos, Interviews, Essays. (A. Hodges, Trans.). S. Lotringer, (Ed.). London: The MIT Press.
• Baudrillard, J. (1998). The Consumer Society Myths and Structures. M. Featherstone, (Ed.). London: Sage Publications Ltd.
• Bozkurt, N. (2000). Sanat ve Estetik Kuramları. 4 vols. Bursa: ASA Kitabevi.
• Calvino, I. (2019). The Invisible Cities, 1972. Retrieved March 18, 2019 from. http://www. enricaborghi.com/en_US/home
• Dighton. (2001). Cleaner Dumps Hirst Installation. Free Rupublic, October 19, 2001. Retrieved February 3, 2020 from. http://www.freerepublic.com/focus/fr/551752/posts
• Erzen, J. N. (2012). Çoğul Estetik. İstanbul: Metis Yayınları.
• Griffin, J., P. Harper, D. Trigg, and E. Williams, (2014). The Twenty First Century Art Book. L. Beard & R. Morril, (Ed.). London: Phaidon Press Limited.
• Hawser, E. (2019). Eloise Hawser. In The Seventh Continent Field Report, 16th Istanbul Biennial. September 14– November 10, 2019. (199-202). İstanbul: İstanbul Kültür ve Sanat Vakfı.
• Heartney, E. (2008). Sanat ve Bugün. (O. Akınhay, Trans.). Istanbul: Akbank Kültür ve Sanat Dizisi.
• Jaffé, A. (2007). Görsel Sanatlarda Sembol, İnsan ve Sembolleri içinde. (230-271). (A. N. Babaoğlu, Trans.). İstanbul: Okuyan Us Yayın.
• Jung, C. G. (2007). Bilinçdışına Giriş. İnsan ve Sembolleri içinde. (18-103). (A. N. Babaoğlu, Trans.). İstanbul: Okuyan Us Yayın.
• Kuspit, D. (2006). Sanatın Sonu. (Y. Tezgiden, Trans.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Lucie-Smith, E. (2004). 20. Yüzyılda Görsel Sanatlar. (E. Kılıç, Trans). Begüm Kovulmaz and Osman Akınhay. İstanbul: Akbank Kültür ve Sanat Dizisi.
• Scanlan, J. (2018). Çöp Üzerine: Çöpün Sanat, Siyaset, Edebiyat ve Felsefedeki Yeri. (B. Karayalçın, Trans.). İstanbul: SUB Yayımları.
• Smith, T. (2009). What Is Contemporary Art? Chicago: The University of Chicago Press.
• Solakov, N. (2005). Nedko Solakov. In the 9th International Istanbul Biennial September 16– October 30, 2005. (39-41). Istanbul: Istanbul Kültür Sanat Vakfı.
• Şahiner, R. (2014). Çağdaş Sanatta Temsiliyet Krizi: Çağdaş Kuramlar ve Güncel Tartışmalar. Ankara: Ütopya Sanat Dizisi.
• Şahiner, R. (2008). Sanatta Postmodern Kırılmalar ya da Modernin Yapıbozumu. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Şaylan, G. (2006). Postmodernizm. Ankara: İmge Kitabevi.
• Vergine, L. (2007). When Trash Becomes Art: Trash Rubbish Mongo. (A. Shugaar, Trans). Milano: SKIRA Editore SpA.