İPLİK DİZİLİMLERİ VE ÖRGÜ RAPORU İLE YARATILAN DOKUMA YÜZEYLERİNDEKİ GÖRSELLİK ÜZERİNE DENEYSEL BİR ÇALIŞMA

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 13, 40 - 57, 30.12.2021

Fatma Yelda Gezicioğlu

Öz

Dokuma kumaşların yüzeyinde görüntü farklılığı oluşturmak için çeşitli yöntemler kullanılmaktadır.
Bunlardan biri de ipliktir. İpliğin hammaddesi, özellikleri, ince-kalın iplik olarak kullanımı ve bu
kullanımda ipliklerin yan yana gelişlerinin düzeni, her bir dokuma için yeni bir görsel etki
kazandırmaktadır. Hem atkı hem de çözgü ipliklerinin ince-kalın düzeni kendi içinde incelik ve
kalınlık sırasına bağlı olarak sık ya da seyrek, düzenli ya da düzensiz gibi çeşitli şekilde
yerleştirildiğinde kumaş yüzeyinde hacim ve doku oluşumunda, desen, kompozisyon
düzenlemesinde farklı görsel etkiler meydana getirmektedir. Aynı zamanda kumaşın örgüsü, rengi,
iplik sıklığı ile yüzeyde çeşitli görsellikler elde edilirken, teknik ve estetiğin birlikte
uyumlandırılması ile çeşitli deneysel uygulamalar yapılabileceğini ve çok farklı tasarımlar elde
edilebileceğini söylemek mümkündür. Bu makalede, ipek hammaddeli ipliklerin farklı iki kalınlıkta
ve farklı dizilim ve örgü kullanımları ile denemeler yapılmıştır. Her bir çalışmada aynı armür ve tahar
kullanılmıştır. Çözgüde ve atkıda dört farklı iplik sıralamaları uygulanmıştır. Toplamda üç temel örgü
(bezayağı, dimi, saten) kullanılarak çalışmanın tamamında 48 adet deneysel dokuma ortaya
çıkarılmıştır. Çalışmada yüzeyde doku, hacim, ışık, leke, şeffaflık, çizgi, kare vb. görüntülerile çeşitli
yüzey etkilerinin elde edildiği deneysel bir süreç ele alınmıştır. Her bir deneysel uygulamada farklı
yüzey görüntülerine sahip olan dokuma yüzeylerinin ipek dokuma kumaş tasarımında yüzeyde
yaratacağı desenli etkinin tekstil tasarımcılarına/sanatçılarına çalışmalarında özgün yaratımları için
kumaş yüzeyinde yeni bir görünüm yaratma açısından katkı sağlaması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İpekli Dokuma, Kumaş Tasarımı, Deneysel Dokuma, İnce-Kalın İplik, Görsel Etki ve Doku.

AN EXPERIMENTAL STUDY ON THE VISUAL QUALITY OF THE WOVEN SURFACES CREATED BY YARN ARRANGEMENTS AND WEAVE REPORT

Öz

Various methods are used to create difference in the appearance on the surface of woven fabrics. One
of these methods is yarn. The raw material of the yarn, its features and its use either as thin or thick
yarn, and the order of arrangement of the yarns side by side generate a new visual effect for every
weaving. The thin-thick arrangement of both weft and warp yarns creates different visual effects in
the formation of volume and texture on the fabric surface, pattern and composition when placed in
various ways such as dense or sparse, regular or irregular depending on the order of fineness and
thickness in itself. While various images may be obtained on the surface based on the weave of
fabric, colour factor and yarn density, it is also possible to say that different experimental
applications may be conducted and many different designs may be obtained by harmonizing
technique and aesthetics together. In this article, trials are made through the use of two different
thicknesses and different arrangements and weavings of yarns made of silk raw materials. The same
dobby and drafting were used in each study. Four different yarn arrangements have been applied in
the warp and weft. In the whole study, 48 experimental weaves have been produced using three main
weft (plain weave, twill, satin) in total. An experimental process is handled in the study where various
surface effects are achieved with texture, volume, light, stain, transparency, line, square etc. images
on the surface. It is aimed to contribute to textile designers/artists in terms of their original creations
for creating a new look on the fabric surface in their work, with the patterned effect that the woven
surfaces with different surface images in each experimental application will create on the surface in
silk woven fabric design.

Anahtar Kelimeler

Silk Weaving, Fabric Design, Experimental Weaving, Thin-Thick Yarn, Visual Effect and Texture.

Kaynakça

• Acar, S. (2016). Assesment of Weaving Design and Production Components with Different Designer Approaches, Recent Researches in Interdisciplinary Sciences (218-235). Sofia: St. Kliment Ohridski University Press.
• Atalayer, F. (1994). Görsel Sanatlarda Estetik İletişim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Atalayer, G. (2001). Dokuma Tasarımına Giriş I; Başlangıç İlkeleri ve Yaratma Süreci Üzerine. İstanbul: Basılmamış Kitap Taslağı.
• Barnard, M. (2010). Sanat, Tasarım ve Görsel Kültür. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Berber, G. Ş. ve Başaran, F. N. (2018). Dokuma Kumaşlarda Rölyef Algı Açısından Renk Faktörü. International Journal of New Trends in Social Sciences (66-74).
• Denel, B. (1970). Tasarım Üzerine Bir Deneme. İstanbul: Yükselen Matbaacılık Limited Şirketi.
• Ergür, A. (1989). Tekstil Tasarımında Yaratıcılık, Tekstilde Tasarım Sempozyumu (41-44). İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Yayınları.
• Gezer, Ü. (2019). Çağdaş Sanat ve Tasarım Eğitiminde Görsel Tasarım Ögeleri ve İlkeleri. Sosyal Bilimler Dergisi. (40). 595-614. 12 Haziran 2021 https://www.ulakbilge.com/makale/pdf/1567692023.pdf
• Önlü, N. (2004). Tasarımda Yaratıcılık ve İşlevsellik Tekstil Tasarımındaki Konumu. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(3). 85-95. 5 Mayıs 2021. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2813/37843
• Semay Tanyer, S. ve Başaran, F. N. (2021) Tekstil Tasarım Süreci ve Tasarımcının Rolü. Anadolu Üniversitesi Güzel sanatlar Fakültesi Uluslararası Anadolu Sanat Sempozyumu (1726- 1742), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Yayınları.
• Tunalı, İ. (2009). Tasarım Felsefesi. İstanbul: Yem Yayınları.
• Uysal, B. Ö. ve Atalayer, G. A. (2017). Tekstilde Malzemenin Işıkla İlişkisi Üzerine Deneysel Bir Yaklaşım: ‘7 Kumaş, 7 Yüz, 14 el ile Anadolu’ya Dokunmak’. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, (17). 77-86. 2 Mart 2021 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/271427
• Yaşar, N. ve Önlü, N. (2017). Yarı-Şeffaf Dokuma Kumaşların Tasarımı ve Üretiminde Doku Işık Etkileşimi. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi, (17). 63-75. 10 Mart 2021 https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/271422