TARİHSEL SÜREÇTE BİYOMİMİKRİ VE MODA İLİŞKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 15, 23 - 38, 31.12.2022

Bahar Maraba Esin Sarıoğlu

Öz

Tarih öncesi dönemden günümüze kadar geçen süreçte doğa, insanların hayatta kalabilmek için
gözlemlediği ve sorularına cevap aradığı tek alandır. Doğanın belirli bir düzem içerisinde kendisini
sürdürerek yenilemesi ve modanın döngüsel yenilenmesi kavramsal olarak birbiriyle bağlantılıdır.
Biyomimikrinin uygulama alanı olan biyomimetik kavramı Otto Schmit tarafından 1974 yılında
kullanılmıştır. Biyomimikri Yunanca “bios” yaşam ve “mimesis” taklit kelimelerinden türetilmiştir.
Biyomimikri kavramını 1997’de ele alan Janine Benyus, bu alanda çalışmalar gerçekleştirmiş ve
doğadaki sürdürülebilir yaşam döngüsünün taklit edilerek tasarımlarda kullanılmasının yeni
fikirlerin ortaya çıkmasında oldukça önemli olduğuna değinmiştir.
Mağara duvarlarına yapılan öyküsel resimler, Mısır Medeniyetine ait kalıntılarda bulunan doğal
motifler, Leonardo Da Vinci’nin canlılardan esinlenerek gerçekleştirdiği zırhlı tank ve uçan makine,
tarihsel süreç boyunca yapılan biyomimetik tasarımların başında gelmektedir. Bu dönemlerin yanı
sıra, 19. ve 20. yüzyıla ait tasarımlarda doğanın ilham kaynağı olarak ele alındığı görülür. Jean Paul
Gaultier, Hendrick Vermeulen, Dior, Thierry Mugler, Yuima Nakazato, Alexander McQueen gibi
önde gelen isimlerin, moda tasarımında biyomimetik etkiler kullanarak hazırladığı koleksiyonlar en
çarpıcı örneklerdir. Tasarımcılar koleksiyonlarını oluştururken malzeme, biçim, tekstür, strüktür,
renk ve desen öğelerini göz önünde bulundurmuş ve ağırlıklı olarak biçimsel biyomimetik
yönteminden yararlanmışlardır.
Bu makalede; canlı varlıkların mikroskobik görüntülerinden ilham alınarak moda tasarımında
kullanılabilecek deneysel tekstil yüzeyleri hazırlanmıştır. Hazırlanan deneysel yüzeylerde biçimsel
biyomimetik kullanılarak renk, doku, strüktür, biçim özellikleri ön planda tutulmuştur. Üretilen
tekstil yüzeylerinin moda tasarımında kullanılabilir olmasının yanı sıra, atık ve sürdürülebilir
malzemelerle hazırlanması, doğanın kendini sürdürme ilkesinin de taklit etmektedir.

Anahtar Kelimeler

biyomimikri, biyomimetik, sürdürülebilirlik, moda, moda tasarımı, yüzey uygulamaları

IN THE HISTORICAL PROCESS, THE RELATIONSHIP BETWEEN BIOMIMICRY AND FASHION

Öz

From prehistoric times to the present, nature has been the only place where people have observed
and sought answers to their concerns in order to survive. It is conceptually interconnected that nature
resumes itself within a certain order, and the cyclic renewal of fashion is interconnected. The
biomimetic concept, which is the application area of biomimicry, was used by Otto Schmit in 1974.
The term "biomimicry" is derived from the Greek words "bios" for life and "mimesis" for imitation.
Janine Benyus, who discussed the concept of biomimicry in 1997, has worked in this area and has
emphasized that the use of the sustainable life cycle in nature by mimicking it in design is very
important for the emergence of new ideas.
Stories of cave walls, natural motifs found in Egyptian ruins, an armored tank inspired by Leonardo
da Vinci's creatures, and a flying machine lead to biomimetic designs throughout the historical
process. In addition to these periods, 19. and 20. in the 19th century designs, nature is considered an
inspiration. Jean Paul Gaultier, Hendrick Vermeulen, Dior, Thierry Mugler, Yuima Nakazato,
collections by leading figures such as Alexander McQueen using biomimetic effects in fashion
design are the most striking examples. While creating their collections, designers took into account
material, form, textiles, structure, color and pattern elements and mainly utilized the form biomimetic
method. This article is based on microscopic images of living beings, and is designed with
experimental textile surfaces that can be used in fashion design. In experimental surfaces prepared,
color, texture, structure, and form characteristics are kept in the foreground using formal biomimetic.
In addition to the fact that the textile surfaces produced can be used in fashion design, preparing them
with waste and sustainable materials mimics the principle of nature's self-sustaining.

Anahtar Kelimeler

biyomimikri, biyomimetik, sürdürülebilirlik, moda, moda tasarımı, yüzey uygulamaları

Kaynakça

• Altun, Ş. (2019). Doğanın İnovasyonu Yenilik İçin Doğadan İlham Al, İstanbul: Hümanist Ajans A.Ş. Baydemir, A. ve Bıyıklı, N. (2021). Biyotekstillerin Yenilikçi Malzeme Olarak Hazır Giyim Endüstrisinde Kullanımı. SDÜ ART-E Güzel Sanatlar Fakültesi Sanat Dergisi, 14 (27), 606- 631.
• Benyus, J. M. (2002). Biomimicry: Innovation Inspired by Nature, [Elektronik Sürüm]. New York: Harper Collins.
• Çelikel, S. ve Uçar, S. (2020). Biyomimikri: Doğayla Uyumlu Yeni Bir Tasarım Modeli. Humanities Sciences, 51-60.
• Çınar, H., Müezzinoğlu, K. ve Sungur, M. (2017). Tasarım Eğitiminde Form Yaratma Sürecine Bir Örnek: Biyomimesis, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. Sayı 63, 654-664.
• Değerli, N. (2019). Mimesis, Biyomimikri ve Moda İlişkisi. İdil Sanat ve Dil Dergisi. Sayı 43, 929- 939.
• Eryılmaz, H. (2015). Biyomimikri ve Ergonomi: Tasarımda Doğadan Yenilikçi İlham. Süleyman Demirel Üniversitesi Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi. 3 (3), 469-474.
• Genç, M. (2013). Doğa Sanat ve Biyomimetik Bilim. (Sanatta Yeterlik Eseri Çalışması Raporu). Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Ankara.
• Karabetça, A., (2015), Tasarım Stratejisi Olarak Biyomimikri, MSGSU 4. Ulusal İç Mimarlık Sempozyumu, 1-13.
• Kasap, H., Türkmen, A. ve Aytekin, E. (2019). Temel Tasarım Eğitiminde Çok Katmanlı Yaratım Süreçlerinin Biyomimikri Kavramı Üzerinden Değerlendirilmesi. Tasarım ve Katmanlaşma Temalı Ulusal Tasarım Günleri Sempozyumu 2019 Bildiri Kitabı. 126-137.
• Özen, G. (2016). Doğa Referanslı Tasarım: Biyomimikri. (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özgür, N. (2020). Biyomimetiğin Sanat ve Tasarım Objeleri Üzerinden İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
• Öztoprak, Z. (2020). Yaşamın İlkeleri ile Kenti Yeniden Düşünmek: Biyomimikri Temelli Bir Yaklaşım. Kentleşme ve Ekonomi Özel Sayısı. Cilt 11, 984-1008.
• Sevencan, H. ve Üreyen, M. (2020). Tekstil ve Giysi Tasarımında Biyomimetik Uygulamaları. Journal of Interdisciplinary and Intercultural Art. 5 (10), 101-118.
• Yıldız, S. (2020). Biyomimikrinin Tekstil Tasarımındaki Yeri ve Kumaş Tasarım Uygulamaları. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.