THE USE OF OLIVE LEAF AS A PIGMENT IN GUM BICHROMATE PHOTO PRINTING METHOD

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 16, 106 - 113, 31.07.2023

Bülent Ümit Erutku , Hakan Temuçin

Öz

The method of obtaining pigment from nature is quite old. The first paints were obtained from natural
pigments. Since the olive tree, in which we used the pigment of its leaves in our research, is an
ancient tree, its cultural history also dates back to ancient times. In history it isseen that in the cultures
of the regions where olive tree grows importance was given to it. Today, old printing methods such
as gum bichromate by becoming popular again started being used as a form of artistic expression. In
the gum bichromate printing method, the discovery of which almost coincides with the discovery of
the first synthetic dye, artificial dyes began to be used with the syntheticization of dyes. In our study,
the usability of the dye obtained from the olive leaf as a natural material instead of oil paint or similar
ready-made dyes in the gum bichromate printing method was investigated. The importance of our
study comes from the fact that no research was found on the use of natural dye obtained from olive
leaves as a dyestuff in old photography printing methods in the literature review made before the
research. Within the scope of our research, the papers coloured with the pigment obtained from the
olive leaf and exposed in the ultraviolet light were compared by taking densitometric measurements
and by taking macro and micro photographs. In order to make comparison, densitometric
measurements and macro and micro photographs of the results containing different amounts of olive
leaf pigment were tried to be taken from the same region of the prints. As a result of our experiments,
it was concluded that olive leaf pigment, which gives yellow brown tones, can be used as a natural
dye in gum bichromate printing method.

Anahtar Kelimeler

Gum bichromate photography, Olive leaf, Olea europaea, Pigment, Photography

ZEYTİN YAPRAĞININ PİGMENT OLARAK GUM BİKROMAT FOTOĞRAF BASKI YÖNTEMİNDE KULLANIMI

Öz

Doğadan pigment elde etme yöntemi oldukça eskiye dayanmaktadır. İlk boyalar doğal pigmentlerden
elde edilmiştir. Araştırmamızda yapraklarının pigmentini kullandığımız zeytin ağacı kadim bir
ağaçtır ve dolayısıyla kültürel tarihi de eskiye dayanmaktadır. Zeytin ağacının yetiştiği bölgelerdeki
kültürlerde ona önem verildiği görülmektedir. Antik Yunan’da zeytin ağacı, bereketi ve uzun ömrü
temsil etmiştir. Romalılarda ise barışı ve mutluluğun sembolü olmuştur. Kitaplı dinlerde de zeytin
ağacından sıkça bahsedilmektedir. Günümüzde gum bikromat gibi eski fotoğraf baskı yöntemleri
tekrar popülerleşerek bir sanatsal ifade biçimi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bulunuşu ilk
sentetik boyanın bulunuşuyla aşağı yukarı örtüşen gum bikromat baskı yönteminde boyaların
sentetikleşmesiyle birlikte yapay boyalar kullanılmaktadır. Çalışmamızda zeytin yaprağından elde
edilen boyanın gum bikromat baskı yönteminde yağlı boya veya benzeri hazır boyalar yerine doğal
bir malzeme olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Çalışmamızın önemi araştırma öncesinde yapılan
literatür taramalarında zeytin yaprağından elde edilen doğal boyanın eski fotoğraf baskı
yöntemlerinde boyar madde olarak kullanımına dair herhangi bir araştırmaya rastlanmamasından
gelmektedir. Araştırmamız kapsamında zeytin yaprağından elde edilen pigmentle renklendirilen ve
ultraviole ışığında pozlandırılan kağıtların densitometrik ölçümleri alınarak, makro ve mikro
fotoğrafları çekilerek kıyaslanmıştır. Kıyaslamayı yapabilmek için çalışma sırasında farklı
miktarlardaki zeytin yaprağı pigmenti içeren sonuçların densitometrik ölçümleri, makro ve mikro
görüntüleri yapılan baskıların aynı bölgesinden alınmaya çalışılmıştır. Deneylerimiz sonucunda sarı
kahve tonlar veren zeytin yaprağı pigmentinin gum bikromat baskı yönteminde doğal bir boya olarak
kullanılabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gum bikromat fotoğraf, Zeytin yaprağı, Olea europaea, Pigment, Fotoğraf

Kaynakça

• Ersoy, M, Ȃ., Çilingiryan, M. (2020). Zeytin Ağacı. (S. ve Y. Günaydın, Çev.). Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
• Eryılmaz, A. (2020). Geçmişten Günümüze Zeytin ve Zeytinyağı Dünya-Akdeniz-Türkiye, İstanbul: Mart Matbaa.
• Homeros, (1971). Odysseda. (A. Emre, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
• İsmail, Ö. E. (2019). Doğal boya uygulamalarının değişen yüzü ve yenilikçi yaklaşımlar. Yedi, (22), 41-58. DOI: 10.17484/yedi.547726
• Kur’an-ı Kerim Meali ve Muhtasar Tefsiri. (2000). Elmalılı M. Hamdi Yazır. İstanbul: İşaret Yayınları.
• Mataracı, T. (2002). Ağaçlar. Doğa Severler İçin Rehber Kitap. Marmara Bölgesi Doğal Egzotik Ağaç ve Çalıları. (2. Baskı), İstanbul: Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı.
• Şahin, S. (2011). Zeytin Ağacının Yapraklarından Süperkritik-CO2 ile Ekstrat Eldesi ve Bileşimindeki Oleuropein Miktarının İncelenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Kimya Mühendisliği Ana Bilim Dalı. Temel İşlemler ve Termodinamik Programı, İstanbul.
• Tanyu, H. (2002). Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (457). Ankara: TDV İslam Araştırmaları Vakfı.
• Ünsal, A. (2019). Ölmez Ağacın Peşinde. Türkiye’de Zeytin ve Zeytinyağı. (11. Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yaman, B. (1995). İstanbul Kütüphaneleri Yazmalarına Göre Türk Kitap San'atlarında Boya, Mürekkep, Âhar ve Kağıt Boyama Usulleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Anabilim Türk İslam Sanatları Tarihi Bilim Dalı.