SANAT YAKLAŞIMI KAPSAMINDA EL SANATLARI ÜRÜNÜ İĞNE OYALI KADIN AYAKKABILARI

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 19, 201 - 218, 31.12.2024

Ayşe Nur Oğuz Haldun Şekerci

Öz

El sanatları; bir toplumun tarihini, kültürünü, yaşam biçimi ve gelenek göreneklerini en net şekilde
yansıtan kıymetli bir sanat alanıdır Her toplumun ve kültürün kendine özgü el sanatı olduğu kaynaklarda
değinilmiştir. El sanatlarının dallarından birisi olan iğne oyaları Türk milletine özgü el sanatları
olarak literatüre geçmiştir. Türk kadınının sevinci, öfkesi ve üzüntüsü gibi duygularını aktarmakta
kullandığı, usta çırak ilişkisiyle günümüze kadar gelmiş, kadınların gelir elde ettiği, ince işçilik ve
çok emek harcanarak yapılan bir geleneksel bir zanaat olduğu bilinmektedir. İğne oyaları geçmişte
başörtüsü, kadın elbiselerinin yaka, kol ve mendillerini süslemekte kullanılırken günümüzde farklı
alanlarda da kullanılmaya başladığı görülmektedir. Bu alanlardan birisi de kadın ayakkabılarıdır.
Ayakkabı kültürünün geçmişten günümüze sürekli değişim gösterdiği bilinmektedir. Ayak sağlığı
ve ayağı koruma amaçlı kullanılan ayakkabıları satın alırken rahatlığı dışında formuna, topuğuna,
süslemesi ve tasarımı gibi özelliklerinin de dikkate alındığı bilinmektedir. Toplumlarda günlük veya
özel günlerde kullanılacak giysilerin en belirgin tamamlayıcısının ayakkabılar olduğu bilinmektedir.
Bu makalede kadın giyim kuşamının en önemli parçalarından birisi olan ayakkabıların el sanatları
dallarından birisi olan iğne oyalarıyla süslenmesi sanat yaklaşımı kapsamında incelenmiştir. Bu tür
bir çalışmanın ilk defa yapılması ve bu konuda çalışma yapacaklara örnek olacak özgün veriye sahip
olması nedeni ile çalışma önemlidir. Çalışma; literatür taraması ve araştırmacının tecrübelerinden
yararlanılarak verilerin düzenlenip sonuçların çıkartıldığı nitel yönteme dayalıdır.

Anahtar Kelimeler

El Sanatları, İğne Oyası, Sanat, Ayakkabı, Tasarım

HANDICRAFT PRODUCT NEEDLE LACE WOMEN’S SHOES WITHIN THE SCOPE OF ART APPROACH

Öz

Handicrafts are a valuable art field that reflects the history, culture, lifestyle and traditions of a
society in the clearest way. It is mentioned in the sources that each society and culture has its own
handicraft. Needle lace, one of the branches of handicrafts, has entered the literature as handicrafts
specific to the Turkish nation. It is known that it is a traditional craft that Turkish women use to
convey their feelings such as joy, anger and sadness, has survived to the present day with the masterapprentice relationship, and is a source of income for women, and is done with fine workmanship and
great effort. Needle laces were used to decorate headscarves, collars, sleeves and handkerchiefs of
women’s dresses in the past, while today it is seen that they have started to be used in different areas.
One of these areas is women’s shoes. It is known that shoe culture has been constantly changing from
the past to the present. It is known that when buying shoes used for foot health and foot protection,
features such as shape, heel, ornamentation and design are also taken into consideration in addition
to comfort. It is known that shoes are the most obvious complement to clothes to be used on daily
or special occasions in societies. In this article, the decoration of shoes, one of the most important
parts of women’s clothing, with needle lace, one of the branches of handicraft, is examined within
the scope of the art approach. The study is important because it is the first of its kind to be conducted
and has original data that will be an example for those who will study on this subject. The study is
based on the qualitative method, where the data is organized and the results are drawn by using the
literature review and the experiences of the researcher

Anahtar Kelimeler

Crafts, Needle Lace, Art, Shoe, Design

Kaynakça

• Atay, A., (1987). Örücülük, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
• Altuntaş, Y., (1994). “El Sanatlarının Dünü Bugünü Ve Sorunları”, Kamu Ve Özel Kuruluşlarla Orta Öğretimde Üniversitelerde El Sanatlarına Yaklaşım Ve Sorunları Sempozyumu Bildirileri, Türk Tarih Kurumu Basım Evi, Ankara.
• Aypek Arslan, A., Kotan, S., (2021). “Savaşın Toplumsal Etkileri Bağlamında Suriye İç Savaşı ve Sanat.’’ Sanat ve Tasarım Dergisi(28), 75-96.
• Cömert, B., (1991). Sanat ve Edebiyat Üzerine, Damar Yayınları, Ankara.
• İmre, H. M., (2016). ‘’Tarihsel Gelişim İçerisinde İnsan, Moda, Ayakkabı İlişkisi’’. Uluslararası Kültürel Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(Special Issue 1), 189-204.
• San, İ., (2003). Sanat Eğitim Kuramları, Ütopya Yayınevi, Ankara.
• Söyük Güven, M. (2024). Türk El Sanatlarında Artistik El Sanatları Ve Geleneksel El Sanatları Arasında Ki Bağlam. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 17(45), 264-274. https://doi.org/10.12981/mahder.133560
• Onuk, T., (2000). Osmanlı’dan Günümüze Oyalar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Ötgün, C., (2008). Sanat Yapıtına Yaklaşım Biçimleri. Sanat Ve Tasarım Dergisi, 1(2). 159-178 https://doi. org/10.18603/std.4618
• Özgen, Ş., Ünlü, O., Durmuş, N., Kangal, L., Yavuz, B.G., Yazar, L. S., (2011) İğne Oyası Araştırması, Bursa Olgunlaşma Enstitüsü, Bursa
• Rıfat, M., (2008), Yaklaşımlarıyla Eleştiri Kuramcıları, Sel Yayıncılık, İstanbul.
• Moran, B. ,(2007). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul.