New Alternative Financing Model: Proposals for the Savings Finance Sector

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 67 - 105, 30.03.2024

Abdurrahman Çetin

https://doi.org/10.54427/ijisef.1413159

Öz

The Banking Regulation and Supervision Agency, which regulates and supervises banks and non-bank financial institutions, regulated and licensed savings finance companies in 2021. Since there is a regulatory gap and many obligations will be required during the licensing process, many companies that think they can take advantage of being a pioneer in the market have started their operations. Most companies do not have an adequate organizational infrastructure and have a weak financial position, so their activities are stopped by the BRSA. Although only the six companies received permission to operate under savings activity have achieved institutionalization in many areas such as ensuring the success of internal audit, risk management, sound corporate governance, providing the financial reporting infrastructure, and determining the principles of continuous audit and surveillance by the authority, there are still efforts to eliminate some of their deficiencies. The Legislation Committee, Financial Reporting Committee, and Media and Communication Committees established under the Association of Financial Institutions constantly work to eliminate the deficiencies. In this article, the world practices, the functioning of the savings financing system in Turkey, its legal nature, suggestions for the development of the savings finance sector, SWOT analysis, mission, vision, legislative change requests, and solution suggestions are discussed.

Anahtar Kelimeler

Savings Financing Companies, Building Savings Fund, Association of Financial Institutions, SWOT Analysis, Non-Bank Financial Institutions

Etik Beyan

• Dergiye gönderilen bu çalışma akademik özgünlüğe sahip olup, herhangi bir intihal ve sahte veriye yer verilmemiştir. •Bu makale aynı anda farklı bir dergiye gönderilmemiştir. • Alıntı yapılan kaynaklar kaynakçada yer almıştır. • Atıflar ve kaynakça yazım kuralarına uygun bir şekilde düzenlenmiştir.

Destekleyen Kurum

İbn Haldun Üniversitesi

Teşekkür

Prof. Dr. Hacı Mehmet Günay Hocamın yapmış olduğu öneri ve katkılar için kendisine teşekkür ederim.

Yeni Alternatif Finansman Modeli: Tasarruf Finansman Sektörü İçin Öneriler

Öz

Bankaları ve banka dışı finansal kuruluşları düzenleyen ve denetleyen Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu tasarruf finansman şirketlerini 2021 yılında düzenleyerek faaliyet izni vermeye başlamıştır. Düzenleme boşluğunun bulunması ve faaliyet izin sürecinde pek çok yükümlülüğün talep edilecek olması nedeniyle piyasada öncü olmanın avantajını kullanabileceğini düşünen pek çok firma faaliyete başlamıştır. Yeterli organizasyon alt yapısına sahip olmayan ve mali bünyesi zayıf olan şirketlerin büyük bir bölümü BDDK tarafından faaliyetleri durdurulmuştur. Tasarruf finansman faaliyeti altında izin alan altı şirket iç denetim sistemlerinin kurulması, risk yönetimi, kurumsal yönetişim ilkelerinin uygulanması, finansal raporlama alt yapısının kurulması, otorite tarafından yerinde denetim ve gözetim esaslarının belirlenmesi gibi pek çok alanda kurumsallaşma sağlanırken hala birtakım eksikliklerin giderilmesi çabası bulunmaktadır. Finansal Kurumlar Birliği uhdesinde kurulan Mevzuat Komitesi, Finansal Raporlama Komitesi ile Medya ve İletişim Komiteleri eksiklikleri gidermek adına sürekli bir çalışma içerisindedirler. Bu çalışma ile dünya uygulamaları, Türkiye’de tasarruf finansman sisteminin işleyişi, hukuki niteliği, tasarruf finansman sektörünün geliştirilmesi için öneriler, SWOT analizi, misyon, vizyon, mevzuat değişiklik talepleri ve çözüm önerileri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tasarruf Finansman Şirketleri, Yapı Tasarruf Sandığı, Finansal Kurumlar Birliği, SWOT Analizi, Bankadışı Mali Kuruluşlar

Kaynakça

• Akbal, Y. F. (2021). Tasarruf Finansman Sisteminin Regülasyonu: Türkiye Örneği, T.C. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanayi Politikaları Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Altıntaş, M. A. (2020). Bankacılıkta Risk ve Sermaye Yönetimi, MAS Matbaacılık San. Ve Tic. A.Ş., s. 37.
• Arıcan, E., Yücememiş, B. T. ve Çetin, A. (2021). Yaşayan ve Gelişen Katılım Bankacığı, İslami Bankacılığın Kalkınmadaki Rolü ve Finansal Krizlere Yaklaşım, 14. Bölüm, Türkiye Katılım Bankalar Birliği, 3. Baskı, İstanbul.
• Arıcan, M. (2022). Türkiye’de Muhafazakârlık ve Tasarruf Finansman Sistemi İlişkisi, T.C. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Çekin, Ö. (2018). Tasarrufa Dayalı Finansman Sistemi ve İslami Finans İlkeleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi, T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam İktisadı ve Finansı Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Çetin, A., (2018). Katılım ve Mevduat Bankalarının Piyasa Etkinliğinin Karşılaştırmalı Analizi ve Bir Uygulama. TBB Yayınları, Yayın No: 329.
• Çetin, A. ve Kartal, M. T. (2019). Katılım Bankacılığında Mevduat Sigortacılığı: Türkiye’de Faizsiz Katılım Fonu Sigortacılığı Üzerine Kapsamlı Bir İnceleme ve Model Önerisi. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 5(1) 1-38.
• Çetin, A., (2020). Bankacılık Kanunu ve AAOIFI Kurallarına Göre Finansal Raporların Karşılaştırılması ve Katılım Bankacılığı Mevzuat Önerisi, Uluslararası Muhasebe Ve Finans Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, ss. 73-99.
• Çetin, A. (2021). Yaşayan ve Gelişen Katılım Bankacığı, Katılım Bankalarında Muhasebe Uygulamaları, 12. Bölüm, Türkiye Katılım Bankalar Birliği, 3. Baskı, İstanbul.
• Çetin, A. ve Tiryaki, G. (2023). Kamu Yönetiminde Denetim: Temel Paradigmalar, Değişim ve Yeni Yönelişler, Bankacılık Sektörünün Denetiminde Kurumsal Yapı ve Uygulamalar, T.C. Sayıştay Başkanlığı, ss. 159-188.
• Çolak, Ö.F. ve Öztürkler, H., (2012). Tasarrufun Belirleyicileri: Küresel Tasarruf Eğiliminde Değişim ve Türkiye’de Hane Halkı Tasarruf Eğiliminin Analizi, TBB Bankacılar Dergisi, S. 82, s. 3-44.
• Demir, E. (2014). Konut alımları için yeni bir finansman yöntemi: Yapı tasarruf sandığı Sistemi, Türkiye İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü Bilgi Notu. https://ekonomi.isbank.com.tr/ContentManagement/Documents/ar_14_2014.pdf (23.12.2023)
• Dinç, Y., (2019). Tasarrufa Dayalı Finans, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., Yayın No: 3882, ISBN: 978-605-242-416-2.
• Dinçer, Ö. (2007). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, Alfa Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti., 8. Basım, İstanbul.
• European, O., (2023). The Bauspar System in Germany, Germany Busparkassen Rue Montoyter, Information of June 2023, Brussel.
• Gezgin, E. Y. ve Çeker, H. (Mart 2022). “BDDK Düzenlemesi Sonrasında Tasarruf Finansman Sisteminin (TFS) Fıkhî Açıdan Değerlendirmesi”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 22/1, ss. 397-425.
• Gülerci, A. F. (2022). “Tasarruf Finansman Anonim Şirketlerinin Hukuki Yapısı, Faaliyetleri ve Bu Şirketlerde Menfaat Sahiplerinin Korunması”, SÜHFD., C. 30, S. 3, s. 999-1042.
• Kahraman, A. (2019). Bir Faizsiz Finansman Yöntemi Olarak Müşareke Akdi ve Tasarrufa Dayalı Faizsiz Sistem (Elbirliği Sistemi Örneği). Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finans Sistemi, Ensar Neşriyat, İstanbul.
• Kaya, S. (2019). Faizsiz Finans İlkeleri ve Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finansman Sistemine Dair Öneriler, Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finans Sistemi, Ensar Neşriyat, İstanbul.
• Keynes, J. M., (1936). The General Theory of Employment, Interest, and Money, MacMillan, London.
• Kılıç, S. (2007). Konut Finansman Modeli Olarak Yapı Tasarruf Sandıkları; Almanya ve Türkiye’deki Uygulamaları, Yönetim ve Ekonomi, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F., Cilt: 14, Sayı: 1.
• Koç, İ. (2020). Yapı Tasarrufu Sistemi ve Risk Modelleri, T. C. İstanbul Ticaret Üniversitesi Finans Enstitüsü Bankacılık Anabilim Dalı Bankacılık, Doktora Tezi, İstanbul.
• Koç, İ. ve Çekin, Ö. (2019). Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finans Sistemi: İşleyiş, Değerlendirme ve Tasarım, Ensar Neşriyat, İstanbul.
• Öztürk, A., (2019). Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finans Sisteminde Fon Fazlası Varlıkların Değerlendirilmesi, Tasarrufa Dayalı Faizsiz Finans Sistemi, Ensar Neşriyat, İstanbul.
• Selvi, N. E. (2021). Tasarruf Finansman Sözleşmesi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(2). s. 441-467.
• Turan, O. (2023). Sürdürülebilir Kalkınmada Hukuki Düzenlemelerin Etkisi: Finans ve Katılım Finans Düzenlemeleri Üzerinden Bir Analiz, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, İstanbul.
• Uyumaz, A. (2023). “Tasarruf Finansman Sözleşmesinin Feshi Sebebi ile Birikim ve Organizasyon Ücretinin İadesi”, SÜHFD, C. 31, S. 3, s. 1277-1319.
• Yanpar, A. (2015). İslami Finans İlkeler, Araçlar ve Kurumlar, Scala Yayıncılık, İkinci Baskı, 2015, İstanbul.
• Yıldırım, Y. (2022). Türkiye ve Dünyada Tasarruf Finansman Şirketlerinin Görünümü ve Türkiye İçin Bir SWOT Analizi Örneği, İbn Haldun Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, (2006).
• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5411.pdf (Erişim: 05.11.2023).
• 492 sayılı Harçlar Kanunu, (1964). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.492.pdf (Erişim: 06.11.2023).
• 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu, (1964).
• https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.488.pdf (Erişim: 06.11.2023).
• Katılım Finans Strateji Belgesinde (2022-2025). 5.10.2022 tarihli ve 31974 sayılı Resmî Gazete, T.C. Cumhurbaşkanlığı Finans Ofisi, Ankara.
• 6361 sayılı Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketleri Kanunu.
• Konut Hesabı ve Devlet Katkısına Dair Yönetmelik, 26.02.2016 tarih 29636 sayılı Resmî Gazete.
• Tasarruf Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik, 07.04.2021 tarih ve 31447 sayılı Resmî Gazete.
• Tasarruf Finansman Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, 29/12/2023 tarih ve 32414 sayılı Resmî Gazete.
• Tekdüzen Hesap Planı Hakkında Yönetmelik Uyarınca Finansal Kiralama, Faktoring, Finansman ve Tasarruf Finansman Şirketlerince Uygulanacak Olan Tekdüzen Hesap Planı ve İzahnamesi, 1/8/2019 tarih ve 30849 sayılı Resmî Gazete.