Odunsu Bitkilerin İstilasına Maruz Kalan Bir Meranın Islahı İçin Öneriler: Hacıosmanoğlu Köyü Merası Örneği, Bartın

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 2, 133 - 141, 15.08.2025

Ferat Uzun

https://doi.org/10.38001/ijlsb.1689676

Öz

Bartın ili, Hacıosmanoğlu köyünün merasında 2024 tarihinde yürütülmüş olan bu çalışmanın amacı, meranın verimliliğini artırmaya yönelik yapılabilecek amenajman ve ıslah çalışmaları için gerekli verilerin elde edilmesidir. Mera vejetasyonunda yer alan türleri belirlemede tekerlekli lup metodu kullanılmıştır. Meranın bazı kısımları düz, bazı kısımları ise yer yer % 3 ila 5 arasında değişen eğim derecesine sahiptir. Toprağın bitki ile kaplılık oranının ise % 100 olduğu belirlenmiştir. Vejetasyonda tespit edilen azalıcı, çoğalıcı ve istilacı bitki türlerinin toplam oranları sırasıyla % 1.12, % 5.32 ve % 94.68’dir. Bu verilere göre mera durumu “Zayıf” sınıftadır. Toprak yüzeyinin % 89.40’ının çalı ve ağaçlar, kalan % 10.60’ının ise otsu bitkiler ile örtülü olduğu görülmüştür. Köyde uzun yıllardır çoğunluğu simental ırk başta olmak üzere sadece büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yapılmaktadır. Otlamada çalı-ağaç türlerini öncelikle tercih eden keçi yetiştiriciliğinin hiç olmaması, mera bitki örtüsündeki otsu türlerin azalması, odunsu türlerin ise artmasına sebebiyet verdiği söylenilebilir. İncelenen birçok araştırma sonucundan elde edilen verilere ve literatüre göre, bu meranın bitki örtüsü tamamen yenilenmelidir. Mevcut bitki örtüsü uzaklaştırıldıktan sonra alanın yapay mera için hazırlanması amacıyla en az 2 yıl süreyle ön bitki tarımı yapılmalıdır. Üçüncü yıl çok yıllık yem bitkileri ile oluşturulacak yeni vejetasyon için, merada görülen Lotus corniculatus, Lotus tenuis, Trifolium repens, Dactylis glomerata, Poa pratensis) ve onlar ile benzer ekolojik isteklere sahip olan Lolium perenne ve Festuca pratensis gibi türler kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Meralarda bozulma , mera durumu , mera gübrelemesi , mera ıslahı , vejetasyon yenileme

Etik Beyan

Gerekli değil

Destekleyen Kurum

Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü (Bartın Provincial Directorate of Agriculture and Forestry )

Proje Numarası

PROJE NO : 2025 / 74 / 001

Teşekkür

Çalışma alanına ulaşım ve verilerin elde edilmesindeki destekleri için, Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’ne teşekkür ederiz.

The Recommendations for Rehabilitation of the Rangeland Exposed to Woody Plant Encroachment: The Case of Hacıosmanoğlu Rangeland, Bartın

Öz

The aim of this study, which was carried out in the rangeland of Hacıosmanoğlu village, Bartın province, in 2024, was to obtain the necessary data for management and improvement studies to increase the productivity of the rangeland. Wheel loop method was used to determine the species in the rangeland vegetation. Some parts of the rangeland were flat, while some parts had a slope degree varying between 3 and 5%. The rate of soil cover with plants was 100%. The total rates of decreaser, increaser and invader plant species detected in the vegetation were 1.12%, 5.32% and 94.68%, respectively. According to these data, the rangeland was in the poor condition class. It was observed that 89.40% of the soil surface was covered with bushes and trees, and the remaining 10.60% was covered with herbaceous plants. Only cattle breeding has been carried out in the village for long years, mostly Simmental breeds. It can be said that the absence of goat breeding, which primarily prefers shrub-tree species in grazing caused the herbaceous species in the rangeland vegetation to decrease rapidly and the woody species to increase. According to the data and literatures were collected from many research results reviewed, the vegetation of this rangeland should be completely renewed. After the existing vegetation is removed, pre-crop should be cultivated to control weeds at least 2 years in order to improve the area for pasture. For the new vegetation to be created with perennial forage plants in the third year, species such as Lotus corniculatus, Lotus tenuis, Trifolium repens, Dactylis glomerata, Poa pratensis seen in the rangeland and Medicago sativa, Lolium perenne and Festuca pratensis, which have similar ecological requirements, should be used.

Anahtar Kelimeler

Pasture fertilizer , rangeland condition , rangeland degradation , rangeland rehabilitation , revegetation

Etik Beyan

No need

Destekleyen Kurum

Bartın Provincial Directorate of Agriculture and Forestry

Proje Numarası

PROJE NO : 2025 / 74 / 001

Teşekkür

Çalışma alanına ulaşım ve verilerin elde edilmesindeki destekleri için, Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’ne teşekkür ederiz. We would like to thank Bartın Provincial Directorate of Agriculture and Forestry for their support in accessing the study area and obtaining data.

Kaynakça

• 1. Lacey, J. and J.E. Taylor, Montana Guide to Range Site, Condition and Initial Stocking Rates. Montana State University Extension Service, MT 198515 AG, http://store.msuextension.org/publications/AgandNaturalResources/ MT198515AG.pdf, 2005. (Access: 19.June.2015).
• 2. Archer, S.R., Rangeland conservation and shrub encroachment: New perspectives on an old problem, Wild Rangelands: Conserving Wildlife While Maintaining Livestock in Semi-Arid Ecosystems, J.T. Toit, R. Kock and J.C. Deutsch, Editors. 2010. John Wiley &Sons. Chichester, UK. P. 53–97. ISBN (Print): 9781405177856
• 3. Fuhlendorf, S.D., Ecological considerations for woody plant management. Rangeland, 1999. 21(1): 12-15.
• 4. Preiss, E., J.L. Martin, and M. Debussche, Rural depopulation and recent landscape changes in a Mediterranean region: consequences to the breeding avifauna. Landscape Ecology, 1997. 12: 51-61.
• 5. Conti, G., and L. Fagarazzi, Sustainable mountain development and the key-issue of abandonment of marginal rural areas. Planum, 2004. 11: 1-20.
• 6. Naito, A.T., and D.M. Cairns, Patterns and processes of global shrub expansion. Progress in Physical Geography, 2011. 35(4): 423–442.
• 7. Uzun, F., A.V. Garipoğlu, ve H.B. Dönmez, Mera yabancı otlarının kontrolünde keçilerin kullanımı. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 2015. 1(1): 40-50.
• 8. Uzun, F., F. Alay, ve K. İspirli, Bartın ili meralarının bazı özellikleri. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 2016. 3(2): 174-183.
• 9. Uzun, F. ve N. Ocak, Some vegetation characteristics of rangelands subjected to different grazing pressures with single-or multispecies of animals for a long time (A case of Zonguldak province, Turkey). Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 2019. 34(3): 360-370.
• 10. Anonim, İllere ait mevsim normalleri. Bartın (1991-2020). TC. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü. https://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler-istatistik.aspx? m=BARTIN, 2024. (Erişim: 25.01.2025).
• 11. Pornaro, C., M.K. Schneider, and S. Macolino, Plant species loss due to forest succession in alpine pastures depends on site conditions and observation scale. Biological Conservation, 2013. 161: 213-222.
• 12. Anonim, Helvacılar Köyü Kadim Merasının Orman Kayıtlarına Alınması Davası. Tapu İptali ve Tescil. Zonguldak, TC. Çaycuma, 2. Asliye Hukuk Mahkemesi. Gerekçeli Karar, 2013. Esas No: 2013/419, Karar No: 2013/577.
• 13. Uzun, F., N. Akgün, ve Ö.F. Uzun, Kurucaşile ilçesi, Ömerler mahallesi merasının tahsis kararının iptali isteminin irdelenmesi, IV. Bilsel Uluslararası Sur Bilimsel Araştırmalar Kongresi. 2025: Diyarbakır-Türkiye. p. 263-275.
• 14. Anonim, Hayvan Ara. TC. Tarım ve Orman Bakanlığı. https://hbsapp.tarbil.gov.tr./Modüles /TURKVET/Pages/Animal/CM/BSearchAnimal.aspx, 2025. (Erişim: 25.01.2025).
• 15. Anonim, Hayvan Ara. TC. Tarım ve Orman Bakanlığı. https://hbsapp.tarbil.gov.tr./Modüles /TURKVET/Pages/Animal/CM/BSearchAnimal.aspx, 2021. (Erişim: 25.01.2025).
• 16. Anonim, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü parsel sorgu uygulaması. https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/#ara/ idari/130907/ 102/8/1738070712694, 2025. (Erişim: 25.01.2025).
• 17. Serin, Y., Türkiye’nin Çayır Mera Bitkileri. 2008, Ankara, T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü-In Turkish. ISBN: 9789944077613.
• 18. Holechek, J.L., R.D. Pieper, and C.H. Herbel, Range Management: Principles and Practices (6th Edition). 2010, Amsterdam: Prentice Hall, one Lake Street, Upper Saddle River. ISBN: 9780137527915.
• 19. Bölük, E., Thornthwaite İklim Sınıflandırmasına Göre Türkiye İklimi. 2016, Ankara, Araştırma Dairesi Başkanlığı Klimatoloji Şube Müdürlüğü https://www.mgm.gov.tr/FILES/iklim/iklim_siniflandirmalari/koppen.pdf. (Erişim: 02.04.2025).
• 20. Lyons, R.K. and R.V. Machen, Livestock grazing distribution: considerations and management. Texas Farmer Collection. Agrilife Extension. https:/hdl.handle.net/1969.1/87089, 2002. (Access: 28.01.2025).
• 21. Holst, P.J. and H.E. Simmonds, Palatability of weeds to goats in Australia, in Proceedings 7th, International Conference on Goats. 2000: France. p. 111-113.
• 22. Rahmann, G., Biotoppflege als neue Funktion und Leistung der Tierhaltung: dargestellt am Beispiel der Entbuschung von Kalkmagerrasen durch Ziegenbeweidung. Schriftenreihe Agraria: Studien zur Agrarökologie, 2000. 28: XVIII-384.
• 23. Elias, D. and S. Tischew, Goat pasturing—A biological solution to counteract shrub encroachment on abandoned dry grasslands in Central Europe? Agriculture, Ecosystems & Environment, 2016. 234: 98-106.
• 24. Hart, S.P., Recent perspectives in using goats for vegetation management in the USA. Journal of Dairy Science, 2001. 84: E170-E176.
• 25. Scholtz, R., et al., Challenges of brush management treatment effectiveness in southern Great Plains, United States. Rangeland Ecology & Management, 2021. 77: 57-65.
• 26. Dellow, J.J., et al., Large area blackberry (Rubus fruticosus Agg.) control using grazing goats. Plant Protection Quarterly, 1988. 3(2):83-84.
• 27. Higgins, S.F., C.T. Agouridis, and S.J. Wightman, Shade options for grazing cattle (AEN-99). University of Kentucky Cooperative Extension Service, https://publications.ca.uky.edu/files/aen99.pdf, 2024. (Access: 12.02.2024).
• 28. Anonim, Grazing Management and Foraging Behaviour. Scottish Forestry. https://www.forestry.gov.scot/woodland-grazing-toolbox/grazing-management/foraging/ palatability- and-resilience-of-native-trees, (2021). (Erişim: 02.12.2025).
• 29. Aydın, F., ve F. Uzun, Çayır-Mera Amenajmanı ve Islahı. 2002, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Kitabı No:9. Samsun. ISBN: 9786056141324.
• 30. Çiğdem, İ. ve F. Uzun, Samsun ili taban alanlarında ikinci ürün olarak yetiştirilebilecek bazı silajlık sorgum ve mısır çeşitleri üzerine bir araştırma. OMÜ, Ziraat Fakültesi Dergisi, 2006. 21(1): 14-19.
• 31. Uzun, F. ve İ. Çiğdem, Yemlik kocadarı ve kocadarı-sudan otu melezleri. OMÜ, Ziraat Fakültesi Dergisi, 2005. 20(2): 66-72.
• 32. Sanderson, M.A., et al., Grass–legume proportions in forage seed mixtures and effects on herbage yield and weed abundance. Agronomy Journal, 2013. 105(5): 1289-1297.
• 33. İspirli, K., et al., Nemli-mezotermal iklim kuşağında yer alan ve ağır otlanılan Hasanlar köyü merasının bazı özellikleri, Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi, 2022. 37(3): 487-504.
• 34. Uzun, F., Nemli-mezotermal iklimli Serdar köyü merası vejetasyon yapısı ve uygulanabilecek ıslah yöntemlerinin irdelenmesi. IV. Bilsel Uluslararası Sur Bilimsel Araştırmalar Kongresi. 2025: Diyarbakır, Türkiye. p. 276-287.
• 35. Koenig, R., M. Nelson, and J. Barnhill, Fertilizer Management for Grass and Grass-Legume Mixtures. Utah University Extension. AG-FG-003. https://digitalcommons.usu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1008&context =extension_histall, 2002. (Access: 08.12.2024).
• 36. Heckman, J., Soil Fertility Recommendations for Producing Grass Hay. Cooperative Extension Fact Sheet. FS1295. New Jersey Agricultural Experiment Station. https://njaes.rutgers.edu/fs1295/#:~:text=The%20 most %20commonly%20grown %20species,ton%20of%20expected%20hay%20yield, 2018. (Access: 08.12.2024).
• 37. Kaiser, D.E., Fertilizing Hay and Pasture Grasses. University of Minnesota Extension. https://extension.umn.edu/crop-specific-needs/grasses-hay-pasture-fertilizer, 2023. (Access: 08.12.2024).
• 38. Brummer, J.E., J.G. Davis, and M.R. Booher, Fertilizing Cool Season Grass and Grass/Legume Mixtures. Colorado State University Extension. Crop Series/Soil, Fact Sheet No: 0522. https://scholar.google.com/scholar? hl=tr&as_sdt=0%2C5&q=Brummer%2C+J.E.%2C+J.G.+Davis%2C+and+M.R.+Booher%2C+Fertilizing+Cool+Season+Grasss+and+Grass%2FLegume+Mixtures.+Colorado+State+University+Extension.++&btnG=, 2011. (Access: 08.12.2024).
• 39. Aydin, I. ve F. Uzun, Nitrogen and phosphorus fertilization of rangelands affects yield, forage quality and the botanical composition. European Journal of Agronomy, 2005. 23(1): 8-14.
• 40. Anderson, B., J.D. Volesky, and C.A. Shapiro. Fertilizing Grass Pastures and Hayland. University of Nebraska-Lincoln Extension, Institute of Agriculture and Natural Resources. chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://extensionpubs.unl.edu/publication/g1977/2009/pdf /view/g1977-2009.pdf, 2010. (Access: 08.12.2024).