SAĞLIK KURUMLARINDA YÖNETİM TARZLARININ ÖRGÜTSEL İKLİME ETKİSİNDE YÖNETİCİ KARİZMASININ ROLÜ: MALATYA ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 3, 684 - 706, 29.09.2023

Sinem Sönmez , Mehmet Deniz

https://doi.org/10.17130/ijmeb.1237386

Öz

Hazırlanan araştırmada yönetim tarzlarının örgütsel iklime etkisi ve bu etkide yöneticinin sahip olduğu karizmanın nasıl rol aldığı incelenmiştir. Bu amaçla hazırlanan araştırmada veriler Malatya ilinde bulunan iki büyük sağlık kuruluşundan belirlenen örneklem aracılığıyla anket yöntemi ile toplanmıştır. Verilerin toplanmasında Yönetici Davranışları Ölçeği, Örgüt İklimi Ölçeği” ve yönetici karizmasının ölçülmesinde Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği-Karizma Boyutu kullanılmıştır. Araştırmanın analizinde SPSS 26.0 programı ve SPSS ProcessV3 eklentisi kullanılmıştır. Buna göre yönetim tarzları ile örgütsel iklimi ve yönetici karizması arasında bir etki bulunmaktadır. Aynı zamanda yönetici karizması yönetim tarzının örgüt iklimine etkisinde aracılık etmektedir. Yönetim tarzlarının boyutları ile değerlendirildiğinde bu etkinin kısmi aracılık olduğu bulgulanmıştır. Araştırmanın sonucunda elde edilen bulgular genel olarak değişkenler arasında bir etki olduğunu doğrulamaktadır. Buna göre günümüzde önemi daha da belirginleşen sağlık alanında atılacak adımlarda yönetimin nasıl davranabileceği ve bunların çalışanları nasıl etkileyeceği gibi durumların önemi dikkat çekici bir sonuç olarak karşımıza çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Kurumları Yönetimi, Yönetim Tarzı, Örgüt İklimi, Yönetici Karizması, Karizmatik Lider, Administration of Health Institutions, Management Style, Organizational Climate, Manager Charisma, Charismatic Leader

THE ROLE OF MANAGERIAL CHARISMA IN THE EFFECT OF MANAGEMENT STYLES ON ORGANISATIONAL CLIMATE IN HEALTH INSTITUTIONS: THE CASE OF MALATYA

Öz

The aim of this study is to examine the effect between management styles and organizational climate and how is the role of executive charisma plays in this effect. Thus, in this research, the data were collected by the survey method through the sample determined from two large health institutions in Malatya. To understand the management style was used "The Manager Behavior Scale", "Organizational Climate Scale” and to measure executive charisma, which is the other variable of the study, the expressions related to the charisma dimension of the "Multifactor Leadership Questionnaire (MLQ)" were used. In the research, during the analysis phase of data, SPSS 26.0 and SPSS ProcessV3 statistics programs were used. The findings of this study generally confirm there is an effect between the variables. In this reason, it has been found that there is an effect between management styles, organizational climate, and executive charisma. At the same time, executive charisma mediates the effect of management styles on organizational climate. When the dimensions of management styles were evaluated, it was found that this effect was partially mediated. According to this, the importance of how the management can behave in the steps to be taken in the field of health, the importance of which is becoming more evident today, and how they will affect the employees is a remarkable result.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Kurumları Yönetimi, Yönetim Tarzı, Örgüt İklimi, Yönetici Karizması, Karizmatik Lider, Administration of Health Institutions, Management Style, Organizational Climate, Manager Charisma, Charismatic Leader

Kaynakça

• Adıgüzel, Z. & Küçükoğlu İ. (2020). Çalışma ortamında algılanan iş stresinin işgörenler üzerindeki etkilerinin incelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 2(1), 1-16.
• Adıgüzel Z., Sönmez Çakır, F. & Atalay, A. (2021). The mediation role of perceived organizational support in the effect of workplace spirituality on job control and organizational citizenship. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(1), 125-149, https://doi.org/10.16951/ atauniiibd.746341
• Akyol, T. (2010). Örgütsel iklimin hizmet kalitesi üzerine etkisi ve bir uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Albaum, G., Yu, J., Wiese, N., Herche, J., Evangelista, F. & Murphy, B. (2010). Culture based values and management style of marketing decision makers in six western pacific rim countries. Journal of Global Marketing, 23(2), 139-151.
• Altman, S., Valency, E. & Hodgetts, R. M. (1985). Organizational behavior theory and practice. Orlando: Academic Press Inc.
• Antonakis, J., Bastardoz, N., Jacquart, P. & Shamir, B. (2016). Charisma: An Ill-Defined and Ill-Measured Gift. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 3, 293-319.
• Antonakis, J. John Antonakis on Charismatic Leadership, Erişim Tarihi: 02.03.2022 https://www. youtube.com/watch?v=beF6paCaXlg
• Antonakis, J. Let’s face it: charisma matters, Erişim Tarihi: 02.03.2022 https://www.youtube.com/ watch?v=SEDvD1IICfE
• Aslan, M. (2020). Tepe yönetimin profili ve firma yapısının sezgiye dayalı stratejik karar almaya etkilerinin farklı sektörlerde incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bass, B. M. & Avalio, B. J. (1993). Transformational leadership and organizational culture. Public Administration Quarterly, 17(1), 112-121.
• Bass, B. M. & Avalio, B. J. (1994). Improving organizational effectiveness through transformational leadership. Sage Publications .
• Bass, B. M. & Riggio, R. E. (2006). Transformational leadership. Second Edition, Lawrence Erlbaum Associates Inc.
• Chukwusa, J. (2018). Autocratic leadership style: Obstacle to success in academic libraries. Library Philosophy and Practice (e-journal), 1-10.
• Cooper, C. & Dewe, P. (2008). Well-being absenteeism, presenteeism, costs and challenges. Occupational Medicine, 58(8), 522-524.
• Çakır, F. S. (2019). Kısmi en küçük kareler yapısal eşitlik modellemesi (PLS-SEM) ve bir uygulama. Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, 5(9), 111-128.
• Çelikel, F. (2021). Örgüt iklimi ve örgütsel vatandaşlık davranışı açısından cam tavan algısı: Ankara’daki konaklama işletmelerinde çalışanlar üzerine bir analiz. İstanbul: Doktora Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Çolakoğlu, N., Dikili, E. & Aslan, M. (2021). Örgütsel adaletin örgütsel bağlılığa etkisi: Özel bir işletmenin satış personeli üzerinde bir araştırma. Journal of Life Economics, 8(1), 101-109.
• Eren, B. A. ve Önder, L. G. “Z Kuşağı Tüketicilerin On-Line Alışverişe Yönelik Deneyimlerinin Belirlenmesi: Ankara Uygulaması.” Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (2020). Yıl 10(20), 203-227.
• Eustace, A. (2013). The relationship between leadership and organisational climate: Employees at an FMCG organisation in South Africa. Industrial and Organisational Psychology at the University of South Africa.
• Fornell, C. & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Gosselin, E., Lemye, L. & Corneil, W. (2013). Presenteeism and absenteeism: Differentiated understanding of related phenomena. Journal of Occupational Health Psychology, 18(1), 75-86.
• Gül, H. & Çöl, G. (2010). Atıf teorisinde belirtilen karizmatik lider özelliklerinin üçlü örgütsel bağlılık modeliyle ilişkileri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Dergisi, 17(3-4), 163-185.
• Güney, S. (2012). Karizma kavramı ve karizmatik liderlik. s. güney içinde, liderlik (s. 417-433). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Gürbüz, S. & Şahin, F. (2016). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri felsefe-yöntem-analiz. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 3. Baskı.
• Gürçay, G. (2019). Örgütsel körlük, silo sendromu ve örgüt iklimi ilişkisi: İnşaat sektöründe bir araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hair, J. F., Risher, J. J., Sarstedt, M. & Ringle, C. M. (2019). When to use and how to report the result of PLS-SEM. European Business Review, 31(1), 2-24.
• Hair, J. F., Hult, Ringle & Sarstedt. (2017). A premier on partial least squares structural equation modeling (PLS-SEM). 2.nd ed. Sage Publications.
• Hair, J. F., Sarstedt, M., Hopkins, L. & Kuppelwieser, V. G. (2014). Partial least spuares structural equation modeling (PLS-SEM) an emerging tool in business research. European Business Review, 26(2), 106-121.
• Henseler, J. (2018). Partial least squares path modeling: Quo vadis? Quality and Quantity, 52(1), 1-8.
• Henseler, J., Hubona G. S. & Ray, P. A. (2016). Using PLS path modeling in new technology: Updated guidelines. Industrial Management ve Data Systems. 116,1-19.
• Henseler, J., Ringle, C. & Sarsted, M. (2015). A new criterion for assesing discriminant validity in variance-based structural equation modeling. Journal of Academy of Marketing Science, 43, 115- 135.
• Henseler, J., Ringle, C. & Sinkovics, R. (2009) The use of partial least squares path modeling in international marketing. Advances in International Marketing, 20, 277–320.
• Kalafat, Ş. S. (2017). Üniversitelerdeki İngilizce okutmanlarının örgütsel iklim algıları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kalanlar, B. (2018). Türkiye’nin yüzüncü yılında sağlık sektörü, mevcut durum ve öngörüler. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(3), 495-510.
• Kalaycı, Ş. (2009). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayınları.
• Koç, Ö. (2020). Dönüştürücü Liderlik ve Örgüt Kültürü İlişkisi: Sağlık Kurumları Üzerine Bir Uygulama (Gümüşhane İli Örneği). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi.
• Lewin, K. & Lippitt, R. (1938).An experimental approach to the study of autocracy and democracy: A preliminary note. Sociomentary, 1(3/4), 292-300.
• Lewin, K., Lippitt, R. & White, R. K. (1939). Pattens of aggressive behavior in experimentally created “Social Climates”. The Journal of Social Psychology, 10(2), 269-299.
• Lyeberg, L., Biemer, P., Collins, M., Leeuw, E. D., Dippo, C., Schwarz, N. & Trewin, D. (1997). survey measurement and process quality. New York: Wiley.
• Merriam-webster, Erişim Tarihi: 02.03.2021, https://www.merriam-webster.com/
• Ogunola, A. A. & Abrifor, P. O. (2013). Management style as a correlate of job performance of employees of slected nigerian brewing ındustries. African Journal of Business Management, 7(36), 3714- 3722.
• Orak, M. M. (2022). Müşteri deneyimi çerçevesinde dijital pazarlama faaliyetleri: Türkiye’deki özel sağlık kuruluşlarının pandemi sürecindeki uygulamaları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Organization, W. H. (2000). Global strategy for health all by the year 2000. Erişim Tarihi: 21.02.2022, http://whqlibdoc.who.int/publications/9241800038.pdf
• Potas, N. (2017). Sağlık hizmetleri yönetimine ilişkin Türkiye’de yayınlanan lisansüstü tezlerin analizi-2014-2017. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(21), 447-460.
• Rahman, O., Wong, K. K. & Yu, H. (2016). The effects of mall personality and fashion orientation on shopping value and mall patronage ıntension. Journal of Retailing and Consumer Services, 28, 155-164.
• Rai, D. F. (2016). Concept of Health, Research-Analysis-Innovation/Implementation (RAI) Foundation Lecture Series. Erişim Tarihi: 10.05.2020, https://www.gfmer.ch/GFMER_members/pdf/ Concept-health-Rai-2016.pdf
• Robbins, S. P., Decenzo, D. A. & Coulter, M. (2016). Yönetimin esasları temel kavramlar ve uygulamalar. (A. Öğüt, Çev.) Ankara: Pearson; Nobel Kitap.
• Rogg, K. L., Schmidt, D. B., Shull, C. & Schmidt, N. (2001). Human resource practices, organizational climate, and customer satisfaction. Journal of Management, 27(4), 431-449.
• Sağlık Bakanlığı, İç Kontrolün Tarihçesi, Erişim Tarihi: 02.08.2021, https://sgb.saglik.gov.tr/TR-64960/ ic-kontrolun-tarihcesi.html
• Sağlık Bakanlığı, İç Kontrol, Erişim Tarihi: 02.08.2021, https://sgb.saglik.gov.tr/TR-60632/ic-kontrol. html
• Sharma, L. J. & Singh, S. K. (2013). A study on the democratic style of leadership. International Journal of Management and Information Technology, 3(2), 54-57.
• Şahin, T. & Ocak, S. (2019). Türkiye’de sağlık yönetimi disiplininde yürütülen tezlerin bibliyometrik analizi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(3), 543-558.
• TDK, Sözlükler, Erişim Tarihi: 02.01.2021, https://sozluk.gov.tr/
• Terzi, A. R. & Kurt, T. (2005). İlköğretim okulu müdürlerinin yöneticilik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisi. Eğitim ve Sosyal Bilimler Dergisi, 33(166), 98-111.
• Tosunoğlu, H. & Ekmekçi, Ö. T. (2016). Laissez-Faire leaders and organizations: How does laissez-faire leader erode the trust in organizations? Journal of Economics, Finance and Accounting, 3(1), 89-99.
• Val, C. & Kemp, J. (2012). Leadership styles. Pathways: The Ontario Journal of Outdoor Education, 24(3), 28-31.
• Wetzels, M., Odekerken-Schröder, G. & Oppen, C. v. (2009). Using PLS path modeling for assessing hierarchical construct models: Guidelines and empirical ıllustration. MIS Quarterly, 33(1), 177- 195.
• Wheeler, L. (2008). Kurt Lewin. Social and Personality Psychology Compass, 2(4), 1638-1650.
• Win, Organizational Climate and Management Styles, Erişim Tarihi: 01.01.2022, https://www.academia. edu/31795922/Organizational_Climate_and_Management_Styles
• Yang, Z., Tian, Y., Fan, Y., Liu, L., Luo, Y., Zhou, L. & Yu, H. (2019). The mediating roles of caregiver social support and self-efficacy on caregiver burden in parkinson’s disease. Journal of Affective Disorders, 256, 302-308.
• Yar, C. E., Çulha, E. D. & Atilla, E. A. (2019). Sağlık sistemi kapasite göstergeleri ile ekonomik büyüme ilişkisi üzerine ekonometrik bir inceleme. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(2), 281-304.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. Istanbul University Journal of the School of Business, 46(özel sayı), 74-85.
• Yükselbilgili, Ö. (2016). Sağlık işletmelerinde örgüt iklimi unsurlarının örgütsel bağlılığa etkileri üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hasan Kalyoncu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.