A CASE STUDY REGARDING VALUES EDUCATION IN SOCIAL STUDIES COURSE

Yıl 2012, Cilt: 2012 Sayı: 9, 1 - 23, 22.03.2016

Tuba Çengelci Şefik Yaşar Tuba Çengelci

Öz

Social Studies course has a very important function in values education in primary education. The main purpose of this study is to determine how values education is carried out in the fifth grade Social Studies course in primary education. The study was designed as a holistic single case descriptive study based on unstructured observation. The study was conducted at a primary school in Eskisehir Province in the spring term of 2008-2009 educational year. The participants of the study were 9 female, 13 male students, and the teacher of 5th grade A. The data were gathered through “teacher personal information form” “student personal information form”, “unstructured observation”, “video recordings”, “semi-structured interviews”, and “researcher’s journal”. Inductive analysis was used in the study; the findings were determined and evaluated based on the research questions. It can be said that Social Studies course has a significant role in values education. However, collaboration of school, teacher, family and society is needed for much more effective process for values education.

Anahtar Kelimeler

Primary education, Social Studies, values education

SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE DEĞERLER EĞİTİMİNE İLİŞKİN BİR DURUM ÇALIŞMASI

Öz

Değerler eğitiminde ilköğretim, ilköğretimde düzeyindeki dersler içinde de Sosyal Bilgiler dersi çok önemli bir yere sahiptir. Bu araştırmanın amacı, ilköğretim beşinci sınıf Sosyal Bilgiler dersinde değerler eğitiminin nasıl gerçekleştirildiğini ortaya koymaktır. Araştırma, yapılandırılmamış gözleme dayalı betimsel durum çalışması biçiminde desenlenmiştir. Araştırmada bütüncül tek durum deseni benimsenmiştir. 2008-2009 öğretim yılı bahar döneminde Eskişehir il merkezinde bir ilköğretim okulunda gerçekleştirilen araştırmaya beşinci sınıfta öğrenim gören 22 öğrenci ile sınıf öğretmeni katılmıştır. Araştırmada kullanılan veri toplama araçları “öğretmen kişisel bilgi formu”, “öğrenci kişisel bilgi formu”, “yapılandırılmamış gözlem”, “video kayıtları”, “yarı yapılandırılmış görüşme” ve “araştırmacı günlüğü” biçimindedir. Araştırma verileri tümevarım analizi yoluyla çözümlenmiş, araştırma soruları doğrultusunda bulgular tanımlanarak yorumlanmıştır. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak Sosyal Bilgiler dersinin değerler eğitiminde son derece önemli bir yere sahip olduğu; ancak Sosyal Bilgiler dersinde değerler eğitiminin daha etkili biçimde gerçekleştirilebilmesi için okul, öğretmen, aile ve çevrenin işbirliğinde sorunların giderilmesine yönelik çalışmalar yapılması gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

İlköğretim, Sosyal Bilgiler, değerler eğitimi

Kaynakça

• Akbaş, O. (2004). Türk Milli Eğitim Sisteminin Duyuşsal Amaçlarının İlköğretim II. Kademedeki Gerçekleşme Derecesinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Akbaş, O. (2009). “İlköğretim Okullarında Görevli Branş Öğretmenlerinin Değer Öğretimi Yaparken Kullandıkları Etkinlikler: 2004 ve 2007 Yıllarına İlişkin Bir Karşılaştırma” Kastamonu Eğitim Dergisi, 17-2, (403-414).
• Baydar, P. (2009). İlköğretim Beşinci Sınıf Sosyal Bilgiler Programında Belirlenen Değerlerin Kazanım Düzeyleri ve Bu Süreçte Yaşanılan Soruların Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Deveci, H. & Dal, S. (2008). “Primary School Teachers’ Opinions on the Efficacy of Social Studies Program in Value Gain” Humanity & Social Sciences Journal, 3-1, (1-11).
• Deveci, H. & Selanik, Ay T. (2009). “İlköğretim Öğrencilerinin Günlüklerine Göre Günlük Yaşamda Değerler” Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2-6, (167-181).
• Dilmaç, B. (1999). İlköğretim Öğrencilerine İnsani Değerler Eğitimi Verilmesi ve Ahlâki Olgunluk Ölçeği ile Eğitimin Sınanması, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Doğanay, A. (2006). Değerler Eğitimi, (255-286), (Editör: Cemil Öztürk), Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Doğanay, A. (2009). Değerler Eğitimi, (225-256), (Editör: Cemil Öztürk), Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Ercan, İ. (2001). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programlarında Ulusal ve Evrensel Değerler, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Halstead, J. M. & Taylor, M. J. (2000). “Learning and Teaching about Values: A Review of Recent Research” Cambridge Journal of Education, 30-2, (169-203).
• Husu, J. & Tirri, K. (2007). “Developing Whole School Pedagogical Values-A Case of Going through the Ethos of Good Schooling” Teaching and Teacher Education, 23, (390-401).
• İşcan, C. D. (2007). İlköğretim Düzeyinde Değerler Eğitimi Programının Etkililiği, Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keskin, Y. (2008). Türkiye’de Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında Değerler Eğitimi: Tarihsel Gelişim, 1998 ve 2004 Programlarının Etkililiğinin Araştırılması, Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kuş, D. (2009). İlköğretim Programlarının, Örtük Programın ve Okul Dışı Etmenlerin Değerleri Kazandırma Etkililiğinin 8. Sınıf İlköğretim Öğrencilerinin ve Öğretmenlerinin Görüşlerine Göre İncelenmesi, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Lichtman, M. (2006). Qualitative Research in Education a Users’ Guide. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Lintner, T. (2006). “Hurricanes and Tsunamis: Teaching about Natural Disasters and Civic Responsibility in Elementary Classrooms” Social Studies, 97-3, (101-104).
• Mikulics, M. P. (1998). A systematic Classification of Approaches in Values/Ethics/Moral/Character Education, (Doktora tezi, United States International University). ProQuest Dissertations and Thesis, AAT 9904085.
• MEB. (2009). Sosyal Bilgiler Dersi (4-5. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu. 10.02.2009 tarihinde http://ttkb.meb.gov.tr/program adresinden alınmıştır.
• Öztürk, C. (2009). Sosyal Bilgiler: Toplumsal Yaşama Disiplinlerarası Bir Bakış, (1-31), (Editör: Cemil Öztürk), Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research & evaluation methods. Thousand Oaks California: Sage Publications.
• Prencipe, A. (2001). Children’s Reasoning about the Teaching of Values, (Yüksek lisans tezi, University of Toronto). ProQuest Dissertations and Thesis, AAT MQ58877.
• Rainey, T. R. (1999). Perceptions from a Select Sample of Rural, East-Central Illinois, High School Social Studies Teachers on Their Role as Value Educators, (Doktora tezi, University of Illinois). ProQuest Dissertations and Thesis, AAT 9953117.
• Safran, M. (2008). Sosyal Bilgiler Öğretimine Bakış, (1-19), (Editörler: Bayram Tay ve Adem Öcal), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Samancı, O. (2009). “İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal İlişkilerinde Önem Verdikleri Değer ve Beklentiler”, III. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi, 18-20 Haziran 2007, Adana.
• Sarı, M. (2007). Demokratik Değerlerin Kazanımı Sürecinde Örtük Program: Düşük ve Yüksek “Okul Yaşam Kalitesi”ne Sahip İki İlköğretim Okulunda Nitel Bir Çalışma, Yayınlanmamış doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sarıcan, E. (2006). 1998 İle 2004 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programlarının Vatandaşlık Değerleri Açısından Karşılaştırılması, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Segall, A. & Schmidt, S. (2006). “Reading the Newspaper as a Social Text” Social Studies, 97-3, (91-99).
• Stake, R. E. (1995). The Art of Case Study Research. Thousand Oaks: Sage Publications.
• Tepecik, B. (2008). Sosyal Bilgiler Dersinde Sorumluluk Değerinin Kazandırılmasına İlişkin Öğretmen Görüşleri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tokdemir, M. A. (2007). Tarih Öğretmenlerinin Değerler ve Değer Eğitimi Hakkındaki Görüşleri, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Turner, T. N. (1999). Essentials of Elementary Social Studies. (2nd ed.). Boston: Allyn and Bacon.
• TDK. (2010). Büyük Türkçe Sözlük, 13 Mart 2010 tarihinde http://tdkterim.gov.tr/bts/ adresinden alınmıştır.
• Veugelers, W. & Kat, E. (2003). “Moral Task of the Teacher According to Students, Parents and Teachers” Educational Research and Evaluation, 9-1, (75-91).
• Whitney, I. B. (1986). The Status of Values Education in the Middle and Junior High Schools of Tennessee, (Doktora tezi, Tennessee State University). ProQuest Dissertations and Thesis, AAT 8802627.
• Yaşar, Ş. & Çengelci, T. (2009, November). “Views of Students’ Parents Regarding Values Education in Primary Education in Turkey”, International Conference on Primary Education, 25-27 November, Hong Kong.
• Yin, R. K. (2003). Case Study Research: Design and Methods. (3rd ed.). Thousand Oaks: Sage Publications.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.