THE ORGANIZATIONAL PROCESS IN THE WAR OF INDEPENDENCE IN EASTERN THRACE, LÜLEBURGAZ AND EDIRNE CONGRESSES

Yıl 2012, Cilt: 2012 Sayı: 6, 24 - 51, 22.03.2016

Hüsnü Özlü

Öz

The process of occupation of Eastern Thrace after the signing of the Armistice of Moudros started with the seizure of Uzunköprü-Sirkeci railway line in 4 November 1918 by the French. Immediately after this seizure, the first organization against the events to be faced in Thrace was performed by the foundation of “Ottoman Defense Committee of Thrace-Paşaeli” on 2 December 1918. The effect of this association is higher in the struggles in the Thrace Front in the War of Independence. In the process of the struggle for independence in Eastern Thrace, which started by the actual occupation in 20 July 1920 by Greece, the Lüleburgaz Congress executed and decisions taken on 31 March-2 April 1920 after the First and Second Edirne Congresses can be regarded as a serious step for the defense of Eastern Thrace. Then, the Great Edirne Congress, held between dates 9-13 May 1920 has a significant feature in the liberation of Thrace with the decisions taken there. In this congress, it was declared once again that Thrace is the land of Turks and all the Thracians are ready to defend the territory for that. This article was handled by examining the “Thrace Paşaeli Newspaper”, Archives of General Staff Military History and Strategic Studies Department, Atatürk Collection and War of Independence Collections, and the minutes of meetings of the Thrace Paşaeli Committee and Edirne Congress that are placed in the Ankara University Archives of the Institute of History of Turkish Revolution, which are the first-hand sources for the period. In the first part of the article; the establishment, organization, and activities of the Ottoman Defense Committee of Thrace-Paşaeli and the steps to be taken towards the defense of Thrace are explained, while in the second part the importance of Lüleburgaz and Edirne Congresses are emphasized.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Defense Committee of Thrace-Paşaeli, Lüleburgaz Congress, Edirne Congress, 1st Army Corps, C

İSTİKLAL SAVAŞI’NDA DOĞU TRAKYA’DA TEŞKİLATLANMA SÜRECİ, LÜLEBURGAZ VE EDİRNE KONGRELERİ

Öz

Mondros Ateşkes Anlaşması’nın imzalanmasından sonra Doğu Trakya’daki işgal süreci 4 Kasım 1918’de Uzunköprü-Sirkeci demiryolu hattının Fransızlar tarafından ele geçirilmesi ile başlamıştır. Bu işgalin hemen ardından 2 Aralık 1918 tarihinde “Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Heyeti Osmaniyesi” kurularak Trakya’da yaşanacak olaylara karşı ilk teşkilatlanma gerçekleştirilmiştir. İstiklal Savaşı’nda Trakya cephesindeki mücadelelerde bu cemiyetin etkisi üst düzeydedir. 20 Temmuz 1920'de bölgenin Yunanistan tarafından fiili işgali ile başlayan Doğu Trakya’daki istiklal mücadelesi sürecinde, Birinci ve İkinci Edirne Kongreleri’nden sonra yapılan 31 Mart-2 Nisan 1920’de gerçekleştirilen Lüleburgaz Kongresi ve kararları, Doğu Trakya’nın savunulması için atılmış ilk ciddi adım olarak nitelendirilebilir. Ardından 9-13 Mayıs 1920 tarihleri arasında gerçekleştirilen Büyük Edirne Kongresi aldığı kararlar itibarı ile Trakya’nın kurtuluşu yolunda önemli özelliğe sahiptir. Bu kongrede Trakya’nın Türk yurdu olduğu ve bütün Trakyalıların topraklarını müdafaaya hazır oldukları bir kez daha ilan edilmiştir. Bu makale, döneme ait birinci el kaynak olan “Trakya Paşaeli Gazetesi”, Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Dairesi Arşivi Atatürk ve İstiklal Harbi Koleksiyonları, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi’nde yer alan Trakya Paşaeli Cemiyeti’nin ve Edirne Kongresi’nin toplantı tutanakların incelenmesi sonucu ele alınmıştır. Makalenin birinci bölümünde Trakya Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin kuruluşu, faaliyetleri ve Trakya’nın savunmasına yönelik atılan adımlar açıklanmış, ikinci bölümde ise Lüleburgaz ve Edirne Kongrelerinin önemi vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Trakya Paşaeli Müdafaa-i Heyeti Osmaniyesi, Lüleburgaz Kongresi, Edirne Kongresi, 1’inci Kolordu, Cafer Tayyar Bey.

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri:
• Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Arşivi
• TİTEA, Kutu:18, Gömlek:56, Belge:56-001
• TİTEA, K:27, G:9, B:9-140001
• TİTEA, K:27, G:9, B:9- 144001
• TİTEA, K:27, G:9, B:9- 141001
• TİTEA, K:27, G:9, B:9- 142001
• TİTEA, K:27, G:9, B:9- 143001
• TİTEA, K:27, G:9, B:9- 144001
• TİTEA, K:27, G:9, B:9-146001
• TİTEA, K:27, G:9, B:9-146001-147001
• Genelkurmay ATASE Daire Başkanlığı Arşivi, Atatürk Koleksiyonu ve İstiklal Harbi Koleksiyonu
• ATASE, İSH, Kutu:304, Gömlek:138, Belge:138-1
• ATASE, İSH, K:305, G:138, B:138-1
• ATASE, İSH, K:1014, G:59, B:59-32
• ATASE, İSH. K:780, G:6, B:6-3
• ATASE, İSH, K:284, G:142, B:142-1
• ATASE, İSH. K: 286, G:110, B:110-1.
• ATASE, İSH. K: 644, G: 110, B:110-1.
• ATASE, İSH. K: 644, G: 110, B:110-1
• ATASE, İSH, K:349, G:53, B:53-1
• ATASE, ATAZB, K:32, G:15, B:15-1
• Kitap ve Makaleler:
• Atatürk’ün Tamim Telgraf ve Beyannameleri,(2006); Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara.
• Belen, F. (1936); “İstiklal Harbinde Trakya Harekâtı”, Askerî Mecmua, S.10, C.VII.
• Bıyıklıoğlu, T. (1987); Trakya’da Millî Mücadele I-II, Türk Tarih kurumu Yayını, Ankara.
• Harp Tarihi Vesikaları Dergisi, (1955); Yıl4, S.14, Vesika Nu.369.
• Güner, Z. (1998); Trakya- Paşaeli Müdafaa- i Hukuk Cemiyeti’nin Kurulusu ve Faaliyetleri, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
• Güneş,İ.(2000); “Millî Egemenliğe Dayalı Yeni Devletin Kurulmasında Edirne Milletvekillerinin Katkısı”, 11’inci Millî Egemenlik Sempozyumu, TBMM Kültür ve Sanat Yayın Kurulu, Nu.88, Ankara.
• Karal, E.Z. (1956); “Tevfik Bıyıklıoğlu’nun Trakya’da Millî Mücadele Adlı Eseri Hakkında”, Belleten, C.XX, s.176-177.
• Keleş, Z. (1994); Cafer Tayyar Eğilmez(1877-1958), Kurtuluş Savaşına Yön Verenler, Cumhuriyetin Kuruluşunun 70. Yıl Armağanı, Gazi Üniversitesi Yayını, s.158.
• Kocatürk, U.(2000); Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti Kronolojisi 1918-1938, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
• Onar, M. (1995); Atatürk’ün Kurtuluş Savaşı Yazışmaları I-II, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara.
• Öztoprak, İ. (2006); Kurtuluş Savaşı İle İlgili Yunan Belgeleri, Ankara üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Yayını, Ankara.
• Peremeci, O. N. (1939); Edirne Tarihi, Resimli Ay Matbaası, İstanbul.
• Sonyel, R.S. (1995); Kurtuluş Savaşı Günlerinde İngiliz İstihbarat Servisinin Türkiye’deki Eylemleri, Türk Tarih Kurumu Yayını.
• Sonyel, R.S. (1995); Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika I, Mondros Bırakışmasından Büyük Millet Meclisi’nin Açılışına Kadar, Türk Tarih Kurumu Yayını.
• Tanör, B. (1992); Türkiye’de Yerel Kongre İktidarları,1918-1920, AFA Yayınları, İstanbul.
• Türk İstiklal Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademedeki Komutanların Biyografileri, (1989); Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Daire Başkanlığı Yayını.
• Uçarol, R. (1987); Siyasi Tarih, İstanbul.
• Gazeteler:
• Trakya-Paşaeli Gazetesi.